Publicystyka - ngo.pl

Oprócz ogólnego celu konferencji, jakim było podsumowanie dotychczasowych działań w ramach procesu ‘Środowisko dla Europy’ i zaplanowania przyszłości tego paneuropejskiego dialogu, spotkanie w Kijowie stało się okazją do przyjęcia trzech Protokołów do uprzednio zawartych międzynarodowych Konwencji.

Były to następujące dokumenty:
1. Protokół PRTR do Konwencji z Aarhus (o Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w sprawach Dotyczących Środowiska). PRTR to Rejestry Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (Pollutant Release and Transfer Registers). Protokół ten podpisało jak dotąd 37 państw - w tym Polska.

2. Protokół o Strategicznych Ocenach Środowiskowych do Konwencji z Espoo (o Ocenach Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym). Podpisy pod dokumentem złożyło 35 państw – w tym również Polska.

3. Protokół o Odpowiedzialności Cywilnej i Odszkodowaniach za Transgraniczne Skutki Awarii Przemysłowych na Cieki Transgraniczne do Konwencji w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych i Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych. Został on podpisany przez 22 państwa – bez Polski.

Niewątpliwie najważniejszym wydarzeniem Konferencji w Kijowie było jednak podpisanie nowej umowy międzynarodowej - Konwencji Karpackiej (o ochronie środowiska i rozwoju zrównoważonym regionu Karpat). Dokument ten podpisało 6 z 7 państw regionu. Wśród sygnatariuszy zabrakło Polski, mimo iż nasz kraj był jednym z proponentów Konwencji Karpackiej. Przedstawiciele Ministerstwa Środowiska tłumaczyli brak podpisu względami proceduralnymi i zapewnili, że po ich wyjaśnieniu Polska Konwencję podpisze.

Inne istotne dokumenty i deklaracje przyjęte w Kijowie to:

• Strategia Środowiskowa dla Krajów Europy Wschodniej, której głównym celem jest wdrożenie w regionie postanowień Szczytu Ziemi w Johannesburgu.
  
• Inicjatywa Wodna Unii Europejskiej adresowana do państw Europy Wschodniej, Kaukazu i Azji Środkowej oraz dokument ‘Środowisko, Woda i Bezpieczeństwo i Azji Środkowej’. Państwa należące do obszaru Europy Wschodniej, Kaukazu i Azji Środkowej (EECCA - nowy warty zapamiętania akronim) to: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Federacja Rosyjska, Ukraina, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan.
  
• Deklaracja w sprawie Efektywności Energetycznej potwierdzająca wolę działań na rzecz eliminacji szkodliwych dla środowiska subsydiów energetycznych i uwzględniania wymogów środowiskowych w kształtowaniu polityki energetycznej.
  
• Rezolucja w sprawie Różnorodności Biologicznej i Krajobrazowej wskazująca na zamiar ograniczenia do roku 2010 spadku różnorodności – i podkreślająca potrzebę ochrony lasów i regionów o dużej wartości przyrodniczej w środowiskach rolniczych.
  
• Oświadczenie Ministrów dotyczące Edukacji Ekologicznej – dokument po raz pierwszy ukazujący na forum międzynarodowym problematykę edukacji ekologicznej i, co może ważniejsze, rozpoczynający prace nad przygotowaniem Strategii Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju.
  
• Przyszłość Procesu 'Środowisko dla Europy' – dokument analizujący dotychczasowe osiągnięcia i wyznaczający priorytety na przyszłość, najważniejsze cele i zadania.
  
• Deklaracja Ministerialna, podsumowująca dotychczasowe osiągnięcia procesu 'Środowisko dla Europy'.
• 
  
  Z punktu widzenia organizacji pozarządowych wyniki ustaleń Kijowskiej Konferencji to zarówno zbiór sukcesów, jak i znaczących porażek.
  Do sukcesów z pewnością zaliczyć można przyjęcie trzech Protokołów, powszechnie uznawane za efekt zdecydowanego lobbyingu ze strony organizacji pozarządowych (zwłaszcza w przypadku Protokołu PRTR), chociaż zawarte w nich zapisy nie są do końca satysfakcjonujące. Kolejnym sukcesem było wprowadzenie edukacji ekologicznej na tak wysokie forum międzynarodowe i decyzja o przygotowaniu Strategii Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju. Spektakularnym elementem Konferencji – podkreślającym wagę uczestnictwa ponad 300 przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego – był okrągły stół ministerialno-pozarządowy na temat integracji polityk (EPI).
  
  Z kolei, za największą porażkę Konferencji, organizacje pozarządowe uznały całkowitą eliminację z dokumentów problematyki energii jądrowej. Było to szczególne wydarzenie z uwagi na bliskość elektrowni w Czarnobylu – miejsca największej katastrofy w dziejach energetyki jądrowej – oraz na fakt, że była to pierwsza Konferencja Ministerialna całkowicie przemilczająca tą problematykę. Dużą część odpowiedzialności za ten stan rzeczy przypisać można starciu dwóch różnych spojrzeń na problemy środowiska – amerykańskiego i europejskiego. Były to spojrzenia tak różne, że można by nawet mówić o odmiennych filozofiach. Zderzenia stanowisk miały miejsce również na takich obszarach jak ochrona klimatu, wdrażanie Protokołu z Kioto czy przyjazne środowisku wzorce produkcji i konsumpcji. Skutkiem tak dużej różnicy zdań oraz chęci przyjęcia wspólnych postanowień był kompromis – polegający zwykle na eliminacji spornych zapisów. Jak powstałe w ten sposób dokumenty będą służyć zrównoważonemu rozwojowi Europy, dowiemy się zapewne w niedalekiej przyszłości.
  
  Warto zaznaczyć, ze organizacje pozarządowe zaangażowały się w lobbying wielu rozwiązań na wymienionych obszarach i brak efektów uznają za swoją dużą porażkę. W trakcie pozarządowej konferencji podsumowującej wyniki Konferencji Ministrów podkreślano chęć wyciągnięcia wniosków z tych wydarzeń i doskonalenia efektywnego lobbyingu zarówno przed jak i w trakcie obrad.
  
  Mimo dużej dozy rozczarowania i pesymizmu obecnej tuż po zakończeniu obrad nie można uznać udziału organizacji pozarządowych za nieefektywny. Nieustannie należy podkreślać fakt, że sama obecność reprezentantów ruchu pozarządowego i ich kontakty z oficjalnymi delegacjami swoich krajów miała duże znaczenie dla całego procesu. Organizacje pozarządowe stały się stałym uczestnikiem międzynarodowych konferencji ministrów środowiska i choć często ich głos pada na jałową glebę to jednak nie ginie i jest słyszalny.
  
  Wielu oficjalnych delegatów uczestniczyło w pozarządowych sesjach i warsztatach, wielu z nich przyznawało, że miały one na nich duży wpływ. Komisarz ds. Środowiska Unii Europejskiej Margot Wallstroem spotkała się z organizacjami pozarządowymi w trakcie konferencji podkreślając, że Unia Europejska podziela brak usatysfakcjonowania wynikami rozmów i rozczarowanie z powodu pominięcia ważnych problemów.
  
  Co ważne, organizacje pozarządowe wykazały duży profesjonalizm i zdecydowaną jedność. Okrągły stół z ministrami środowiska pokazał wyraźnie, że społeczeństwo obywatelskie jest równorzędnym partnerem nawet w tak trudnych i skomplikowanych kwestiach jak integracja polityk sektorowych z ekologiczną. Wola kontynuacji i współpracy pokazały, że społeczeństwa Europy mogą jeszcze wiele zdziałać i, co najważniejsze, że Europa znaczy znacznie więcej niż mogło by się wydawać. Przedstawiciele delegacji brytyjskiej przyznali po konferencji, że jadąc do Kijowa uważali, że problemy ekologiczne należy rozwiązywać na poziomie kraju, Unii Europejskiej i globalnym. W trakcie obrad, przekonali się jednak, że poziom paneuropejski jest ważnym forum współpracy międzynarodowej, na którym wiele można osiągnąć. Ten wniosek można zadedykować wszystkim uczestnikom.