Przeciętna organizacja miała w 2014 roku więcej pieniędzy niż w poprzednich latach. Wpływ na to miała większa liczba źródeł finansowania i wzrost skali finansowania sektora, przede wszystkim ze źródeł administracji centralnej, a także środków Unii Europejskiej. Ciągle jednak problemem dla sektora są mała stabilność i przewidywalność przychodów.
Roczny budżet przeciętnej organizacji w 2014 roku wynosił 27 tysięcy złotych, podczas gdy trzy lata wcześniej była to kwota o 9 tysięcy mniejsza. Od 2001 roku, kiedy Stowarzyszenie Klon/Jawor po raz pierwszy prowadziło badanie na reprezentatywnej próbie, nie odnotowaliśmy tak zdecydowanego wzrostu przeciętnych przychodów organizacji!
Które przychody w górę, które w dół
Zwiększenie liczby źródeł finansowania mogło przełożyć się na poprawę sytuacji finansowej sektora, ale znaczenie miała także wielkość środków, które organizacje z poszczególnych źródeł pozyskały. Między 2011 a 2014 rokiem wzrosły przeciętne przychody w siedmiu z dziesięciu najczęściej wykorzystywanych źródeł finansowania. W przypadku trzech źródeł kwoty się nieznacznie zmniejszyły. Największa zmiana nastąpiła w przeciętnych przychodach ze źródeł administracji rządowej i centralnej – zwiększyły się z 31 tysięcy złotych w 2011 roku do 51 tysięcy w 2014 roku. O 11 tysięcy złotych zwiększyły się przeciętne przychody z funduszy europejskich (z 45 tysięcy do 56 tysięcy), zaś przeciętne wpływy z działalności odpłatnej pożytku publicznego wzrosły o 5 tysięcy (z 20 do 25 tysięcy). O ponad tysiąc złoty wzrosły przeciętne przychody z odsetek bankowych – w 2014 roku wynosiły 2 tysiące złotych. Zdecydowanie mniejsza zmiana, ale także „na plus”, nastąpiła w przypadku darowizn od osób indywidualnych (w 2014 roku przeciętnie wynosiły one 4 tysiące, o około 400 złotych więcej niż trzy lata wcześniej) oraz darowizn od instytucji lub firm (ich przeciętna wysokość to 5 tysięcy, o około 200 złotych więcej niż w 2011 roku).
Nie zmieniły się za to przychody ze środków samorządowych (przeciętnie wynosiły 15 tysięcy złotych – zarówno w 2014, jak i 2011 roku). Przeciętna wielkość trzech źródeł: dotacji od krajowych organizacji pozarządowych, przychodów z 1% podatku oraz składek członkowskich w 2014 roku była nieznacznie niższa niż w 2011 (różnice nie przekroczyły 3 tysięcy złotych).
Mała stabilność przychodów
Zwiększanie liczby źródeł przychodów i ich przeciętnych kwot powinno wpływać na poprawę finansowej stabilności i niezależności organizacji. Niestety zmiany, które nastąpiły w tym obszarze, wydają się zdecydowanie niewystarczające. Nadal, mimo wzrostu przychodów i większej dywersyfikacji źródeł, poważnym problemem stowarzyszeń i fundacji jest brak stabilności i przewidywalności finansowania.
W ramach badania „Kondycja sektora organizacji pozarządowych 2015” poproszono organizacje o określenie, w jakim stopniu na początku marca 2015 roku miały zapewniony budżet na rok 2015 (a więc na kolejne 10 miesięcy). Okazało się, że 51% organizacji miało zagwarantowane mniej niż połowę budżetu na 2015 rok, a jedynie 19% organizacji było pewne ¾ budżetu lub więcej. Mała przewidywalność przychodów może mieć poważne konsekwencje dla sposobu funkcjonowania organizacji. Nie mając gwarancji finansowania działań w perspektywie kilku miesięcy, trudno cokolwiek planować czy podejmować większe zobowiązania.
Stabilność i przewidywalność finansowania rośnie wraz z wielkością przychodów. Średnio organizacje miały na początku marca zapewnione 36% całości budżetu, jednak organizacje bogatsze – o przychodach w 2014 roku między 100 tysiącami a 1 milionem złotych – były pewne średnio 39% budżetu, a stowarzyszenia i fundacje, które w 2014 roku dysponowały ponad milionem złotych, miały w marcu 2015 roku zagwarantowane połowę (50%) budżetu na kolejne 10 miesięcy.
Stabilne finansowanie działalności w dłuższej perspektywie, a więc zagwarantowanie środków na 2016 rok, dla większości organizacji jest poza zasięgiem. W marcu 2015 roku 72% organizacji nie miało zapewnionych żadnych środków na kolejny rok. 15% stowarzyszeń i fundacji mogło na pewno liczyć na nie więcej niż ¼ całości przychodów, między ¼ a połową budżetu miało 5% organizacji. Ponad połowę środków na 2016 rok miało zapewnione 8% organizacji.
Mimo tak niejasnej sytuacji finansowej, organizacjom rzadko zdarza się nie płacić w terminie za produkty lub usługi (w tym wynagrodzenia). Według deklaracji złożonych w trakcie badań przez 85% organizacji, w 2014 roku nie było ani jednego miesiąca, w którym organizacja byłaby niewypłacalna z powodu braku płynności finansowej. Z drugiej strony, aż 15% z problemem niewypłacalności w 2014 roku przynajmniej raz się mierzyło.
Brak przewidywalności przychodów powoduje, że kondycja finansowa organizacji pozarządowych przypomina huśtawkę – co prawda w 2014 roku huśtające się na niej organizacje poleciały w górę, poprawiając swoją finansową sytuację, ale ciągle nie tworzy ona stabilnej podstawy do systematycznego działania.
Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl
Źródło: inf. własna (fakty.ngo.pl)
