Publicystyka - ngo.pl

Tylko 15% organizacji postrzega warunki, w których działa jako lepsze niż w poprzednich latach. Przeważa pogląd, że sytuacja się nie zmieniła, a według co trzeciej organizacji – pogorszyła się. Kluczowe wyzwania, z którymi zdaniem przedstawicieli organizacji pozarządowych powinien zmierzyć się nowy rząd mają charakter zarówno systemowy, jak i dotyczą konkretnych dziedzin (edukacji, nauki, sportu, polityki społecznej, rynku pracy, ochrony zdrowia, kultury, turystyki, ochrony środowiska).

Zdecydowana większość przedstawicieli organizacji, którzy wzięli udział w badaniu, zdaje sobie sprawę, że decyzje i działania podejmowane przez rząd mają wpływ na pracę ich organizacji (w sumie 72%). Przy tym zaledwie 11% stwierdza, że rząd w wystarczającym stopniu włącza je w podejmowane przez siebie inicjatywy legislacyjne. Nie dziwi więc, że organizacje wyrażają chęć współdziałania z władzą, a także samodzielnego odpowiadania na ważne problemy społeczne. Zwracają przy tym uwagę na dwie główne bariery: brak zaufania i chęci współpracy ze strony władz publicznych oraz nadmierną biurokrację, zniechęcającą do działań.

Zdaniem organizacji władza centralna nie korzysta z pomocy organizacji pozarządowych, traktując je często jako ukrytą formę lobbingu, gdy tymczasem mogłaby na szerszą skalę korzystać z raportów i analiz np. niezależnych think-tanków.

Również współpraca z samorządami – według badanych organizacji – pozostawia wiele do życzenia. Lokalni włodarze postrzegają stowarzyszenia i fundacje głównie jako interesantów, wyciągających ręce po pieniądze, ale już nie koniecznie jako partnerów we wspólnej pracy na rzecz poprawy jakości życia mieszkańców lokalnych społeczności. Organizacje zwróciły uwagę na niedocenianie konsultacji społecznych i postulowały m.in. realne włączanie przedstawicieli trzeciego sektora w proces tworzenia strategii regionów, a nie tylko ich opiniowania. Rolę władz widziały również w promowaniu działalności społecznej wśród młodzieży i dorosłych, np. poprzez dostrzeganie różnych inicjatyw lokalnych i osób, które poświęcają swój wolny czas na pomoc innym.

Dlatego jednym z głównych wyzwań dla nowej władzy – według badanych organizacji pozarządowych – powinna być zmiana nastawienia administracji i podjęcie z trzecim sektorem partnerskiego dialogu.

Jest do tego pole, ponieważ – przynajmniej w deklaracjach – organizacje są otwarte na spotkania, zarówno z władzami szczebla centralnego (dwie trzecie organizacji objętych badaniem chciałoby częściej spotykać się z przedstawicielami administracji centralnej), jak i lokalnego (aż 81% chciałoby częściej rozmawiać z przedstawicielami samorządów o sprawach związanych z organizacjami i problematyką, którą się zajmują). Organizacja mają również potrzebę kontaktu ze środowiskami biznesowymi – 79% z nich uważa, że przedstawiciele biznesu i trzeciego sektora powinni częściej spotykać się na konferencjach, spotkaniach, dyskusjach.

Elementem zmiany nastawienia administracji wobec organizacji powinno być też ograniczenie biurokracji. Zdaniem przedstawicieli trzeciego sektora byłby to wyraz zaufania wobec sektora. W ich mniemaniu uproszczenie zasad działania stowarzyszeń i fundacji, bardziej niż przemiany systemowe, może wpłynąć na otaczająca nas rzeczywistość – bo organizacje chcą i potrafią działać na rzecz dobra wspólnego, ale obecne prawo, a także jego niewłaściwe stosowanie, nie pozwala im na to. Organizacje zwracały np. uwagę, że skomplikowane procedury powodują ich wycofywanie się z pewnych przedsięwzięć z obawy przed niedopełnieniem obowiązków jakie ustawodawca na nie nakłada.

Zmniejszenie biurokracji, ale jednocześnie wprowadzenie większej transparentności są – zdaniem niemal co trzeciej organizacji – konieczne w sposobie przyznawania dotacji: 87% badanych organizacji skarży się na uciążliwe procedury pozyskiwania środków publicznych, w tym unijnych. Transparentność jest potrzebna szczególnie na szczeblu lokalnym, gdzie organizacje dostrzegają upolitycznienie procesu finansowania („samorządy przydzielają środki „swoim" organizacjom i wykorzystują je do własnych celów politycznych”), dlatego proponują np. publikowanie nazwisk osób, które brały udział w procesie decyzyjnym. Jednocześnie co dziesiąta organizacja chciałaby, aby administracja bardziej angażowała się we wspieranie działań pozarządowych poprzez doradztwo i konsultacje, np. w zakresie sprawozdawczości.

Ułatwienia w sprawozdawczości również pojawiają się w postulatach kierowanych przez organizacje do nowych władz. Organizacje chciałyby m.in., aby zostały przygotowane zunifikowane i łatwe do wypełnienia formularze sprawozdawcze. Część badanych organizacji źródła trudności związanych z biurokratycznymi wymaganiami upatruje w obowiązującej ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Dla wielu działaczy jej przepisy są zbyt trudne i niezrozumiałe. Dlatego opowiadają się za ich zmianą. Ale wśród badanych organizacji były i takie, których przedstawiciele uważają, że prawa nie należy zmieniać, a jedynie rozsądnie je egzekwować.

Niektóre organizacje zgłaszają również potrzebę zmian w sposobie rejestracji stowarzyszeń i fundacji, np. zmniejszenie liczby osób wymaganych do założenia stowarzyszenia oraz odbiurokratyzowanie procesu rejestracji.

W sprawnym działaniu, szczególnie organizacjom mniejszym, o małych obrotach – zdaniem badanych – mogłoby pomóc wprowadzenie uproszczonej księgowości (13% badanych organizacji za tym się opowiada) oraz ulg podatkowych (np. zwolnienia z VAT na działania statutowe). Niektóre uważają także, że składanie deklaracji CIT powinno obowiązywać tylko organizacje prowadzące działalność gospodarczą, a także postulują zniesienie konieczności utrzymywania konta bankowego dla pozyskiwania środków publicznych.

Organizacje wypowiedziały się także w sprawie konkretnych dziedzin, w których działają: edukacji, sportu, polityki społecznej i rynku pracy, kultury, turystyki i ochrony zdrowia. Główny postulat dotyczył zwiększenia nakładów finansowych na te obszary, ale pojawiały się także inne propozycje. Badane organizacje zgłaszały np. potrzebę zreformowania podstawy programowej w szkołach z naciskiem na edukację nieformalną realizowaną we współpracy z lokalnymi stowarzyszeniami i fundacjami oraz na nauczanie rzeczy praktycznych (np. z zakresu ekonomii i finansów) i umiejętności społecznych, interpersonalnych.

Zwracały także uwagę na konieczność strategicznego usprawnienia działań różnych instytucji publicznych (np. opieki społecznej, PFRON-u). Zdaniem badanych potrzebne są m.in. zmiany w edukacji osób zajmujących się zawodowo pomocą społeczną. Często pojawiały się także postulaty dotyczące poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych, również intelektualnie, poprzez wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, które z jednej strony ułatwiałyby takim osobom wchodzenie na rynek pracy, a z drugiej – zapewniały wsparcie dla rodzin, opiekujących się niepełnosprawnymi (np. dzięki elastycznym formom zatrudnienia, które umożliwiałyby opiekę nad chorą osobą i jednocześnie pracę). Organizacje zgłaszały także potrzebę zwiększenia dostępności usług rehabilitacyjnych w małych miejscowościach. Jeśli chodzi o zadania pośrednictwa pracy, sugerowano odsunięcie od nich administracji, a przekazanie większych kompetencji w tym zakresie sektorowi pozarządowemu.

Wśród zadań z zakresu kultury organizacje widzą konieczność wsparcia kultury regionalnej oraz twórców (stypendia i konkursy). Pojawiły się także propozycje upowszechniania dóbr kultury poprzez dotacje dla rodzin.

Organizacje, dla których ważną dziedziną działalności jest ochrona zdrowia rekomendowały zwrócenie większej uwagi na leczenia specyficznych jednostek chorobowych i stworzenie strategii leczenia chorób rzadkich.