Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl.
Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Publicystyka
Opinia EKES w sprawie roli legalnej imigracji w kontekście wyzwań demograficznych (wrzesień 2010)
Marzena Mendza-Drozd (opr.)
Imigracja jest główną przyczyną wzrostu liczby ludności w UE w latach 1999–2008. Migracja netto zwiększa liczbę ludności UE o prawie 15 mln. Ma ujemną wartość jedynie w Bułgarii, Polsce, Rumunii, na Łotwie i Litwie. W niektórych państwach członkowskich nieznacznie wzrosła, a najwyższe saldo migracji odnotować można w Niemczech, Hiszpanii, Francji, we Włoszech i w Wielkiej Brytanii. W okresie 1999–2008 większość państw członkowskich miała pozytywne saldo migracji, z wyjątkiem Bułgarii (-215 600), Łotwy (-24 700), Litwy (-88 100), Polski (-566 100) i Rumunii (-594 700).
Ludność Unii Europejskiej
Liczba ludności w UE sięga prawie 500 mln. Na przełomie ostatniej dekady zmiany miały charakter pozytywny i liczba ludności wzrosła o ponad 18 mln.
Niemniej jednak zaobserwować można znaczne różnice między państwami. W niektórych krajach liczba ludności spadła, szczególnie na Węgrzech, w Polsce, Bułgarii i Rumunii. W pozostałych państwach członkowskich utrzymywała się na jednakowym poziomie bądź wzrosła, zwłaszcza w Hiszpanii, Francji, we Włoszech i w Wielkiej Brytanii. W pewnych państwach daje się również dostrzec istotne różnice regionalne.
Dzięki przyrostowi naturalnemu liczba ludności w UE zwiększyła się o ponad 3 mln. Kraje, w których przyrost naturalny był najwyższy w wartościach bezwzględnych, to Francja, Wielka Brytania, Hiszpania i Holandia, choć również w innych państwach zanotowano pozytywny przyrost. Najwyższe negatywne salda miały Niemcy, Bułgaria, Rumunia i Węgry.
Ludność Europy starzeje się. Odsetek osób poniżej 15 lat zmniejszył się z 17,7% w 1998 r. do 15,7% w 2008 r.
Odsetek osób powyżej 65 lat wzrósł w UE z 15,3% w 1998 r. do 17% w 2008 r. Odsetek ten zmniejszył się nieznacznie w Irlandii i Luksemburgu, zaś w Niemczech i we Włoszech osiągnął prawie 20%, a w Grecji przekroczył 18,5%.
Współczynnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku nieprodukcyjnym w UE od dziesięciu lat utrzymuje się praktycznie na jednakowym poziomie: w 1998 r. wynosił 49,2%, a w 2008 r. – 48,6%. W Danii, Niemczech, Grecji, Holandii i we Włoszech zwiększył się we wspomnianym okresie, we Francji i Finlandii pozostał taki sam, a w pozostałych państwach członkowskich zmalał, co najlepiej widać w tych krajach, w których stosunek dzieci i młodzieży zmalał najbardziej.
Syntetyczna miara płodności w 2006 r. wynosiła 1,53 dziecka na kobietę. W latach 1999–2008 wzrosła we wszystkich państwach UE, jednak w wielu krajach nadal utrzymuje się poniżej 1,5 dziecka na kobietę. Jedynie we Francji osiągnęła poziom 2 dzieci na kobietę.
W Europie wzrasta oczekiwana długość życia w chwili urodzenia: obecnie wynosi przeciętnie ponad 82 lata dla kobiet i 76 dla mężczyzn.
W większości państw członkowskich obniża się śmiertelność noworodków; w 2006 r. wynosiła dla całej UE mniej niż 5 zgonów na każde 1000 żywych narodzin.
Migracje w Unii Europejskiej
Europa jest celem dla niewielkiego odsetka międzynarodowej migracji i już od wielu lat wiele osób wywodzących się z imigracji stanowi część ludności europejskiej.
Imigracja jest główną przyczyną wzrostu liczby ludności w UE w latach 1999–2008. Migracja netto zwiększa liczbę ludności UE o prawie 15 mln. Ma ujemną wartość jedynie w Bułgarii, Polsce, Rumunii, na Łotwie i Litwie. W niektórych państwach członkowskich nieznacznie wzrosła, a najwyższe saldo migracji odnotować można w Niemczech, Hiszpanii, Francji, we Włoszech i w Wielkiej Brytanii. W okresie 1999–2008 większość państw członkowskich miała pozytywne saldo migracji, z wyjątkiem Bułgarii (-215 600), Łotwy (-24 700), Litwy (-88 100), Polski (-566 100) i Rumunii (-594 700).
Przepływy migracyjne powodują wzrost ludności UE. W ciągu ostatnich dziesięciu lat imigracja odpowiedzialna była za ponad 80% wzrost liczby ludności.
W niektórych państwach UE imigranci stanowili ponad 4% przeciętnej liczby ludności w danym okresie (Włochy, Malta, Austria i Portugalia). Na Cyprze odsetek ten wynosił ponad 10% (11,64%), w Hiszpanii – 12,62%, w Irlandii – 10,66%, a w Luksemburgu – 11,08%. Z drugiej strony straty w liczbie ludności spowodowane saldem migracji oscylowały między 0,75% na Łotwie a 2,62% w Rumunii.
W 2008 r. liczba obcokrajowców (w tym obywateli europejskich i obywateli państw trzecich) sięgnęła 31 mln. Niemcy mają najwyższy odsetek obcokrajowców (ponad 7 mln); następne w kolejności są: Hiszpania (5,3 mln) Wielka Brytania (4 mln), Francja (3,7 mln) i Włochy (3,4 mln). W 2009 r. liczby te wzrosły we wszystkich wymienionych krajach, oprócz Niemiec. W Grecji i Belgii obcokrajowcy stanowią prawie milion mieszkańców, a w Irlandii, Holandii, Austrii i Szwecji ponad 500 tys.
W czwartym kwartale 2009 r. prawie 11 mln obywateli europejskich mieszkało w innym państwie członkowskim: 2,5 mln w Niemczech, 1,8 mln w Wielkiej Brytanii, 1,6 mln w Hiszpanii, 1,2 mln we Francji i 1,1 mln we Włoszech, nieco mniej w Belgii (642 900), Irlandii (350 500), Luksemburgu (191 000), Austrii (322 200), Holandii (272 100), Grecji (142 500) i Szwecji (185 700).
Począwszy od czwartego kwartału 2005 r., liczba obywateli zamieszkujących w innym państwie członkowskim zwiększyła się o ponad 2,7 mln, przy czym Włochy, Wielka Brytania i Hiszpania są głównymi miejscami przeznaczenia dla tych ruchów wewnętrznych (ponad 1,7 mln).
W 2009 r. liczba obcokrajowców spadła poniżej jednego miliona, czyli prawie do poziomu z 2006 r.
Przyszłość ludności Unii Europejskiej
Liczba ludności UE w 2018 r. wyniesie 495–511 mln (według prognoz demograficznych Eurostatu); wahania wynikają z różnic w przewidywanych poziomach migracji w tym okresie.
Uwzględniając imigrację obywateli państw trzecich, prognozowana liczba ludności w UE osiągnie w 2020 r. poziom 514 mln, a w 2030 r. – 520 mln. Prognoza ta opiera się na założeniu, że każdego roku migracja netto wyniesie nieco poniżej 1,5 mln osób.
Dlatego też w 2020 r. wzrost ludności, włączając w to migrację, osiągnie prawdopodobnie 14 mln, z czego 5,3 mln przypadnie na Hiszpanię, 4 mln na Wielką Brytanię, 1,4 mln na Włochy, 1,3 mln na Francję, prawie 1 mln na Irlandię, ok. 0,5 mln na Szwecję i Belgię oraz prawie 0,5 mln na Portugalię. Z drugiej strony niektóre kraje odnotują straty demograficzne: 660 tys. w Rumunii, 530 tys. w Niemczech i 419 tys. w Bułgarii, a w Polsce, na Węgrzech, Litwie i Łotwie ponad 100 tys.
W 2020 r. w UE liczba osób w przedziale wiekowym 0–14 wzrośnie o prawie 845 tys. w porównaniu z rokiem 2008, zmniejszy się o 2,8 mln w przedziale 15–64 lat i zwiększy o 18,1 mln w przedziale powyżej 65. roku życia. Liczba osób w wieku 20–59 lat skurczy się o 4,7 mln. Tym samym prognoza wzrostu ludności UE opiera się głównie na osobach powyżej 65. roku życia, które będą stanowić 20% populacji, co oznacza poważne starzenie się społeczeństwa.
Rynek pracy w Unii Europejskiej
Zmienna demograficzna na rynkach pracy musi być rozpatrywana wraz z pozostałymi zmiennymi gospodarczymi, społecznymi i politycznymi, które nie wchodzą w zakres niniejszej opinii.
W latach 1998–2008 liczba osób potencjalnie aktywnych zawodowo wzrosła o 12,1 mln i o nieco mniej niż 12 mln w przedziale wiekowym 20–59.
W 2009 r. w UE ok. 218 mln osób było czynnych zawodowo – 3,8 mln mniej niż rok wcześniej. Ponad 24 mln (11%) było zatrudnionych tymczasowo. Średni wiek przechodzenia na emeryturę wynosił 61,4 lata.
W czwartym kwartale 2009 r. 5,8 mln obywateli europejskich pracowało w innym państwie członkowskim: 1,4 mln w Niemczech, 1,1 mln w Wielkiej Brytanii, 820 tys. w Hiszpanii, 650 tys. we Włoszech, 540 tys. we Francji, 280 tys. w Belgii, 190 tys. w Irlandii, 180 tys. w Austrii, 150 tys. w Holandii i 125 tys. w Szwecji.
Wskaźnik aktywności zawodowej wzrósł w latach 1998–2008 w UE-15 we wszystkich grupach wiekowych, lecz pozostały różnice rzędu od 1% (przedział 15–19 lat) do 10% (przedział wiekowy 60–64). Wskaźnik aktywności zawodowej mężczyzn utrzymał się praktycznie na jednakowym poziomie, z wyjątkiem grupy wiekowej 50–70 lat, w której wzrósł maksymalnie o 10% dla osób między 60. a 65. rokiem życia. Wskaźnik aktywności zawodowej kobiet zwiększył się we wszystkich grupach wiekowych, a szczególnie w przedziale wiekowym 30–65 lat, maksymalnie o ponad 10% dla osób między 50. a 65. rokiem życia.
Na przestrzeni ostatnich lat coraz więcej kobiet włącza się do rynku pracy, jednakże wskaźnik ich aktywności zawodowej nadal pozostaje niższy niż dla mężczyzn.
W 2020 r. liczba osób potencjalnie czynnych zawodowo wyniesie 361 mln, z czego faktycznie zatrudnionych będzie 238 mln, a więc 123 mln osób pozostanie bez pracy. Oznacza to, że wskaźnik aktywności będzie kształtował się na poziomie 74,2% dla osób między 20. a 64. rokiem życia – nieznacznie niższym niż w 2008 r. ze względu na zmiany w strukturze demograficznej.
Przy uwzględnieniu poziomów bezrobocia w 2020 r. czynnych zawodowo może być 221,5 mln osób, co przekładałoby się na wskaźnik zatrudnienia na poziomie 69,3% w przedziale wiekowym 20–64.
Celem strategii „Europa 2020” jest zwiększenie do 75% stopy zatrudnienia w przedziale wiekowym 20–64 poprzez większy udział kobiet i osób starszych oraz lepszą integrację imigrantów na rynku pracy.
Dodatkowo ponad 17,5 mln osób mogłoby znaleźć pracę w 2020 r., jeśli osiągnięty zostałby wskaźnik zatrudnienia na poziomie 75 % w przedziale wiekowym 20–64. Nawet wtedy ponad 76 mln osób w tym przedziale wiekowym pozostałoby niezatrudnionych, choć liczba ta uwzględniałaby również osoby chore i niepełnosprawne, niezdolne do pracy.
Można odnotować znaczne różnice między stopami zatrudnienia w poszczególnych państwach UE: w 2009 r. oscylowały one między minimalnym poziomem na Malcie (mniej niż 60%) a maksymalnym w Holandii (ok. 80%), przy czym niektóre kraje już przekroczyły cel 75%. Z tego powodu wzrost stopy zatrudnienia w państwach, gdzie jest ona niska, tzn. w tych, w których znajduje się poniżej średniej UE (a więc w większości państw członkowskich), oraz tam, gdzie plasuje się powyżej średniej UE, lecz poniżej 75%, mógłby doprowadzić do mobilności wewnętrznej ludności w UE.
Jednym z czynników wzrostu stopy zatrudnienia jest wyższy poziom edukacji w społeczeństwie. W 2008 r. wskaźnik zatrudnienia osób z wyższym wykształceniem w przedziale wiekowym 15–64 lat wynosił 84%, osób ze średnim wykształceniem – 71%, a osób z wykształceniem podstawowym – 48%. Ponadto wskaźnik zatrudnienia osób z wyższym wykształceniem sytuował się wyraźnie powyżej średniej 66%. Poprawa poziomu wykształcenia może także doprowadzić do wzrostu produktywności i zaspokojenia coraz większego zapotrzebowania na wysoko wykwalifikowanych pracowników.
W sytuacji obecnego kryzysu gospodarczego rynki pracy nie są w stanie zaoferować zatrudnienia wszystkim osobom w wieku produkcyjnym (miejscowym i imigrantom), przez co stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie 10%. Bezrobocie w UE w lutym 2010 r. dotknęło 23,01 mln osób w wieku produkcyjnym – o 3,1 mln więcej niż rok wcześniej.
Społeczeństwa starzeją się coraz szybciej. Gdy pokolenie wyżu demograficznego lat 60. przejdzie na emeryturę, ludność aktywna zawodowo w UE zmniejszy się, a liczba osób powyżej 60. roku życia zacznie wzrastać dwa razy szybciej niż przed rokiem 2007, tj. o jakieś 2 mln rocznie, zamiast 1 mln.
Według Komisji Europejskiej od roku 2020 niedobór siły roboczej będzie coraz poważniejszy, tak że Europie z trudem przyjdzie utrzymanie poziomu aktywności gospodarczej i zatrudnienia. Sytuacja taka może potrwać dziesięciolecia.
W niektórych państwach członkowskich zachęca się starsze osoby do pozostania na rynku pracy poprzez zbliżanie rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę do ustawowego wieku emerytalnego, a nawet promuje się zmiany w prawie w celu przesunięcia wieku emerytalnego ponad 65 lat, o czym wspomina się w zielonej księdze Komisji.
Rola imigracji w obecnym kontekście demograficznym
Zdaniem EKES-u, w celu sprostania wyzwaniom demograficznym niezbędne jest kompleksowe podejście obejmujące szereg aspektów gospodarczych, społecznych i politycznych. Unia powinna zająć się m.in. polityką zatrudnienia i kształcenia, poprawą sytuacji na rynkach pracy, systemami emerytalnymi, kwestią godzenia życia zawodowego z prywatnym, aktywną polityką rodzinną itp.
W tej sytuacji, polityka imigracyjna jest elementem decyzji politycznych, które UE będzie musiała podjąć.
Komitet zwraca uwagę na konkluzje kierowanej przez Felipe Gonzáleza grupy mędrców, które zostały zebrane w projekcie „Europa 2030”. Stwierdzono w nim, iż „demograficzny problem Unii Europejskiej rozwiążą dopiero działania kompensacyjne dwojakiego rodzaju: zwiększanie współczynnika uczestnictwa w rynku pracy oraz stosowanie wyważonej, sprawiedliwej i wyprzedzającej polityki imigracyjnej”. (...) „Migrujący pracownicy będą częścią odpowiedzi na niedobory kadr i kwalifikacji w Europie, natomiast UE będzie musiała stworzyć wyprzedzającą wizję imigracji”.
Europa jest celem dla części międzynarodowej migracji, ponieważ ze względu na relatywny dobrobyt gospodarczy i stabilność polityczną niektórzy imigranci uważają ją za atrakcyjne miejsce umożliwiające poszukiwanie szans.
UE musi pamiętać, że wielu imigrantów wykazuje się duchem przedsiębiorczości, tworzy przedsiębiorstwa w Europie i przyczynia się do powstawania nowych miejsc pracy.
Mobilność wewnątrz UE motywowana kwestiami zarobkowymi jest mniejsza niż mobilność wynikająca z imigracji. Na przestrzeni ostatnich lat pracownicy z Polski i Rumunii w największym stopniu korzystali z prawa do swobody poruszania się wewnątrz Unii. Zdaniem Komitetu UE powinna promować i ułatwiać mobilność zawodową obywateli europejskich. W tym celu należy wzmocnić sieć EURES oraz uznawać dyplomy i kwalifikacje zawodowe.
Wspólna polityka imigracyjna
Rozwój wspólnej polityki imigracyjnej napotyka wiele trudności. Mimo większej współpracy w ramach walki z nieuregulowaną imigracją i handlem ludźmi, podpisania pewnej ilości porozumień z krajami trzecimi i rozwinięcia europejskiego podejścia na rzecz integracji, nie poczyniono znaczących postępów w kwestiach prawodawstwa regulującego przyjmowanie nowych imigrantów zarobkowych ani w kwestiach dotyczących warunków wjazdu i pobytu oraz praw imigrantów.
Przygotowując wspólną politykę w dziedzinie imigracji należy mieć na uwadze różnice między krajami członkowskimi wynikające z charakterystyki ich rynków pracy, systemów prawnych, historycznych związków z krajami trzecimi itp.
Wspólne przepisy dotyczące przyjmowania nowych imigrantów opracowuje się poprzez różne dyrektywy – w zależności od kategorii zawodowych pracowników migrujących.
Przedsiębiorstwa europejskie pragną ulepszenia międzynarodowych procedur zatrudniania wysoko wykwalifikowanych pracowników migrujących. W tym celu UE przyjęła dyrektywę w sprawie niebieskiej karty popartą – z kilkoma propozycjami zmian – przez Komitet.
Chociaż UE przyjmie w przyszłości wielu pracowników migrujących wykonujących zawody wymagające średnich i niskich kwalifikacji, wciąż jednak brakuje wspólnego prawodawstwa dla tego rodzaju działalności zawodowej.
Wkładem Komisji do programu sztokholmskiego była propozycja utworzenia europejskiej platformy migracji zarobkowej, w której mieliby uczestniczyć partnerzy społeczni; nie została ona jednak przyjęta przez Radę.
Prawodawstwo
Od dwóch lat toczy się w UE debata dotycząca wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy ramowej w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z krajów trzecich, zawierającej także procedurę jednego wniosku. EKES uważa przyjęcie tej dyrektywy podczas prezydencji belgijskiej za kwestię o ogromnym znaczeniu.
W lipcu 2010 Komisja przyjęła dwa nowe wnioski legislacyjne: pierwszy z nich dotyczy obywateli państw trzecich podejmujących pracę sezonową, a drugi obywateli państw trzecich przeniesionych do innego państwa członkowskiego wewnątrz przedsiębiorstwa.
W dyrektywie 2003/86 w sprawie prawa do łączenia rodzin ustanowiono jedynie wymogi minimalne, co prowadzi do tego, że w systemach prawnych niektórych państw prawo to nie jest w pełni zagwarantowane. Należy tak zmienić tę dyrektywę, by po roku legalnego pobytu imigranci mogli zwrócić się do władz o połączenie rodziny i skorzystać z przysługującego im podstawowego prawa do życia rodzinnego. Komitet uważa także, że przyjęci w ramach łączenia rodzin małżonkowie lub partnerzy, a także dzieci po osiągnięciu pełnoletniości, powinni móc otrzymać prawo do zatrudnienia. W październiku Komisja przedstawi zieloną księgę na ten temat.
Już dawno weszła w życie dyrektywa w sprawie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów. Komitet uważa, że osoby w posiadaniu określonego w tej dyrektywie zezwolenia na pobyt powinny mieć prawo – po upływie jego okresu ważności – do ubiegania się o zezwolenie na pracę w ramach przyspieszonej procedury, przy równoczesnym przedłużeniu poprzedniego zezwolenia na pobyt. W 2011 r. Komisja opracuje raport na temat wdrażania tej dyrektywy.
W życie weszła także dyrektywa w sprawie przyjmowania obywateli państw trzecich w celu prowadzenia badań naukowych. Komitet uważa, że należy wprowadzić przyspieszone procedury przyznawania niebieskiej karty, by w ten sposób osoby takie mogły podjąć pracę po zakończeniu swojej pracy badawczej. W 2012 r. Komisja opracuje raport na temat wdrażania tej dyrektywy.
Należy bezwzględnie rozwiązać jeden z największych problemów, z jakimi boryka się zarówno wielu imigrantów, jak i liczne przedsiębiorstwa europejskie, tj. uznawanie dyplomów i kwalifikacji zawodowych.
Zdaniem Komitetu legislacja regulująca przyjmowanie nowych imigrantów powinna uwzględniać także pracę podejmowaną w mikroprzedsiębiorstwach i w ramach koligacji rodzinnych – dzięki temu w większości przypadków procesy imigracyjne będą mogły odbywać się w sposób legalny i przejrzysty.
Ze względu na Kartę praw podstawowych UE musi zapewnić wszystkim ochronę praw człowieka w ramach porządku prawnego UE i państw członkowskich.
Europejskie przepisy dotyczące imigracji powinny gwarantować równe traktowanie w oparciu o zasadę niedyskryminacji (art. 21 karty) oraz poszanowanie art. 15 ust. 3 karty, który głosi, że „obywatele państw trzecich, którzy posiadają zezwolenie na pracę na terytorium państw członkowskich, mają prawo do takich samych warunków pracy, z jakich korzystają obywatele Unii”.
Równość traktowania w pracy odnosi się do warunków pracy, wynagrodzeń, zwolnień, zdrowia i bezpieczeństwa w pracy oraz do prawa przynależności do związków zawodowych i prawa do strajku. Inne podstawowe prawa socjalne, do których odnosi się równość traktowania, to opieka zdrowotna, prawa emerytalne, ochrona socjalna przed bezrobociem oraz szkolenia.
EKES z zaniepokojeniem obserwuje w Europie wzrost rasizmu, ksenofobii i nietolerancji. Komitet pozytywnie ocenia działania Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
EKES uważa, że część zjawisk migracji będzie miała charakter tymczasowy i – w niektórych przypadkach – cyrkulacyjny, lecz doświadczenie pokazuje, że większość ma charakter stały bądź długofalowy, dlatego też polityka i prawodawstwo UE muszą zawsze propagować poszanowanie praw człowieka, zabezpieczenie statusu prawnego imigrantów, integrację oraz łączenie rodzin.
UE i państwa członkowskie mogą porozumieć się z krajami pochodzenia w sprawie systemów migracji cyrkulacyjnej wspierających przejrzyste procedury imigracyjne. EKES popiera partnerstwa na rzecz mobilności ustalone z niektórymi krajami pochodzenia. Komitet sugeruje jednak, że takie porozumienia powinny być odpowiednio zrównoważone, tak by ich efekt był pozytywny dla wszystkich stron: imigrantów, ich krajów pochodzenia i krajów UE.
By umożliwić działanie systemu migracji cyrkulacyjnej, prawodawstwo wspólnotowe musi przewidywać bardzo elastyczne zezwolenia krótkoterminowe oraz procedury powrotu i gwarancje zatrudnienia w kolejnych latach. Dzięki temu wielu imigrantów wybierze drogę legalną i nie pozostanie w Europie nielegalnie po upływie ważności pozwolenia na pobyt.
EKES proponuje przyznawanie wielorazowych zezwoleń czasowych – na okres od trzech do dziewięciu miesięcy – które następnie będą mogły być przedłużane przez trzy, cztery i pięć lat. Są to procedury wymagające nakładów finansowych, zaplecza logistycznego i współpracy pracodawców, władz krajów pochodzenia i krajów przyjmujących oraz związków zawodowych.
Komitet pragnie zwrócić uwagę na fakt, że migracja cyrkulacyjna utrudnia utrzymanie więzi społecznych i integrację, a także trwałe zaangażowanie pracowników na rzecz przedsiębiorstwa oraz ich uczestnictwo w strukturach związkowych. Utrudnia także szkolenia.
Procedury tymczasowego przyjmowania imigrantów mogą obejmować umowy dotyczące kształcenia i uznawania kwalifikacji zawodowych. W ten sposób imigranci tymczasowi pracujący w Europie będą mogli podnieść swoje kwalifikacje zawodowe, a po powrocie poprawić własne perspektywy na rynku pracy.
Imigranci posiadający status rezydentów długoterminowych w rozumieniu dyrektywy dotyczącej statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi tracą taki status w przypadku nieobecności wynoszącej 12 miesięcy.
Aby ułatwić przepływ imigrantów i rozwój inicjatyw w zakresie przedsiębiorczości i zatrudnienia w krajach pochodzenia, europejskie przepisy imigracyjne muszą pozwalać na zachowanie długoterminowego (przynajmniej przez 3 lata) prawa do stałego pobytu, tak by powrót do kraju pochodzenia nie oznaczał utraty zezwolenia na pracę i pobyt w Europie.
Należy zagwarantować prawo do świadczeń emerytalnych nabytych w UE; w tym celu konieczne będzie przeprowadzenie negocjacji dotyczących umów o wzajemności z państwami pochodzenia imigrantów, a także ratyfikacja konwencji MOP nr 157.
Komitet proponuje by państwa członkowskie UE ratyfikowały konwencje MOP nr 97 i 143 dotyczące pracowników-imigrantów. Państwa członkowskie UE powinny również podpisać międzynarodową konwencję o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin.
Współpraca z krajami pochodzenia
UE stosuje obecnie kilka instrumentów z zakresu polityki sąsiedztwa i stowarzyszenia. Zdaniem EKES-u w układach tych należy kłaść szczególny nacisk na kwestie migracji i mobilności. Realizacja układów o mobilności między UE i krajami z nią sąsiadującymi – z którymi istnieją już związki o charakterze gospodarczym i politycznym – jest priorytetem.
Szkolenia organizowane w kraju pochodzenia imigrantów mogą ułatwić wdrażanie polityki imigracyjnej i – dzięki uwzględnieniu potrzeb zatrudnienia europejskich przedsiębiorstw – polepszyć zarządzanie imigracją.
EKES proponuje podpisanie konwencji między UE a krajami pochodzenia, ułatwiających uznawanie kwalifikacji zawodowych i szkoleń z kraju pochodzenia.
Należy rozważyć możliwość finansowania programów szkoleniowych w krajach pochodzenia przez UE i państwa członkowskie, co miałoby również pozytywny wpływ na rozwój wysokiej jakości struktur szkoleniowych. Uzyskane dzięki takim programom dyplomy powinny być uznawane na równi z dyplomami europejskimi. Programom szkoleniowym powinny towarzyszyć przyspieszone procedury uzyskiwania zezwolenia na pracę i pobyt.
Polityka integracji
Jednym z celów strategii „Europa 2020” jest integracja. Integracja jest dwukierunkowym procesem społecznym polegającym na wzajemnym dostosowaniu się, który przebiega w złożonych relacjach między osobami i grupami. To procesy dokonujące się powoli w strukturach społecznych (w rodzinach, w szkołach i na uniwersytetach, w miasteczkach i w dzielnicach dużych miast, w miejscu pracy, w związkach zawodowych, w organizacjach pracodawców, w instytucjach religijnych, organizacjach sportowych i kulturalnych itp.).
Podejście dwukierunkowe wymaga nowych zobowiązań ze strony rządów na rzecz tego, by przepisy krajowe umożliwiały przyznawanie obywatelstwa imigrantom, którzy złożą taki wniosek, oraz na rzecz przejrzystości procedur.
UE i państwa członkowskie muszą stawić czoła nie tylko wyzwaniom demograficznym, ale także wielkim wyzwaniom politycznym i społecznym: integracji nowych obywateli, którzy będą mieli równe prawa i obowiązki. W tym celu krajowe i europejskie prawa obywatelskie muszą uwzględniać osoby pochodzące z innych krajów, wnoszące do Europy ogromną różnorodność etniczną, religijną i kulturową.
Imigranci o nieuregulowanym statusie
EKES pragnie przypomnieć o przebywaniu na terenie UE setek tysięcy osób o nieuregulowanej sytuacji administracyjnej, pracujących w tzw. szarej strefie i zatrudnionych nieformalnie – są to osoby „niewidzialne” w społeczeństwie oficjalnym i pozbawione dostępu do podstawowych praw.
W dokumencie grupy refleksji nad przyszłością Unii Europejskiej w perspektywie lat 2020–2030 proponuje się, by w całej UE zharmonizować prawa przysługujące nielegalnym imigrantom.EKES zgadza się z tą propozycją.
EKES uważa, że należy ułatwiać indywidualne procesy legalizacji imigrantów o nieuregulowanym statusie, z uwzględnieniem ich więzi społecznych i pracowniczych; podstawą tego rozwiązania jest zobowiązanie Rady UE w ramach europejskiego paktu o imigracji i azylu.
Teksty opublikowane na portalu prezentują wyłącznie poglądy ich Autorów i Autorek i nie należy ich utożsamiać z poglądami redakcji. Podobnie opinie, komentarze wyrażane w publikowanych artykułach nie odzwierciedlają poglądów redakcji i wydawcy, a mają charakter informacyjny.
