Publicystyka - ngo.pl

W lipcu 2001 r. Komisja Europejska opublikowała
zieloną księgę na temat europejskiego modelu odpowiedzialności
społecznej przedsiębiorstw, która zawiera definicję CSR. Zielona
księga zachęcała wszystkie państwa członkowskie do wzięcia udziału
w debacie na ten temat. Na podstawie otrzymanych uwag Komisja
przyjęła w lipcu 2002 r. pierwszy komunikat w sprawie
odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw, zatytułowany „Wkład
przedsiębiorstw w zrównoważony rozwój”. Z tytułu wynika, że CSR
stanowi mikroekonomiczny aspekt makroekonomicznej koncepcji
zrównoważonego rozwoju.

Komisja zorganizowała wielostronne forum na
temat CSR w Unii. Jego celem było zdefiniowanie wspólnych zaleceń w
dziedzinie CSR. Forum przybrało formę procesu dialogu i
konsultacji, w którym uczestniczyli partnerzy społeczni, instytucje
badawcze oraz zainteresowane strony. Stanowiło ono jedyną w swoim
rodzaju próbę zorganizowania dialogu obywatelskiego na podstawie
mandatu Komisji. Po długich pracach w komisjach w 2004 r. forum
przedstawiło swoje sprawozdanie końcowe. Stwierdzono w nim, że w
zrównoważony rozwój zaangażowane są różne podmioty, nie tylko
przedsiębiorstwa. Sprawozdanie zawiera dziewięć grup zaleceń
skierowanych do przedsiębiorstw, zainteresowanych stron, organów
władz publicznych oraz instytucji Unii Europejskiej. Zalecenia te
mówią o uwrażliwianiu i szkoleniu w kwestiach CSR, włączeniu ich do
działań wszystkich wspomnianych podmiotów, starając się o
stworzenie sprzyjającego środowiska temu zagadnieniu. Europejska
Unia Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców jest zadowolona z
osiągniętych wyników, Europejska Konfederacja Związków Zawodowych
przyjęła treść raportu z pewnymi zastrzeżeniami, inne strony
zasygnalizowały swoje niezadowolenie. Zgodnie z komunikatem z dnia
22 marca 2006 r. „forum udało się osiągnąć zbliżenie stanowisk
uczestników, ale unaoczniło ono również znaczne rozbieżności w
opiniach między przedstawicielami przedsiębiorstw a innymi
zainteresowanymi stronami”.

W czerwcu 2003 r. dyrektywa 2003/51/WE
zmieniająca dwie dyrektywy w sprawie rocznych i skonsolidowanych
sprawozdań finansowych przedsiębiorstw wprowadziła możliwość
publikacji niefinansowych wskaźników wyników, w szczególności w
dziedzinie ochrony środowiska naturalnego i spraw
pracowniczych.

Drugi komunikat zatytułowany „Realizacja
partnerstwa na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia:
uczynienie Europy liderem w zakresie odpowiedzialności społecznej
przedsiębiorstw” opublikowano 22 marca 2006 r. Jest on przedmiotem
niniejszego dokumentu. Komunikat zawiera załącznik zatytułowany
„Europejski sojusz na rzecz CSR”.

W komunikacie z maja 2006 r. zatytułowanym
„Upowszechnienie godnej pracy dla wszystkich” Komisja „uznaje
istotną wagę CSR będącej uzupełnieniem prawodawstwa, grupowych
negocjacji i kontroli warunków pracy. Zdaniem Komisji, kodeksy
postępowania i pozostałe instrumenty CSR powinny polegać na
instrumentach uzgodnionych na poziomie międzynarodowym (OECD, MOP).
Zachęca przedsiębiorstwa, europejski sojusz na rzecz CSR oraz inne
zainteresowane strony do rozwijania własnych inicjatyw mogących się
przyczynić do upowszechnienia godnej pracy dla wszystkich.”
Ponadto, w zintegrowanych wytycznych na rzecz wdrożenia strategii
lizbońskiej, Rada Europejska z czerwca 2006 r. zaleciła państwom
członkowskim zachęcanie przedsiębiorstw do podejmowania zagadnień
odpowiedzialności społecznej.

Rada, opracowując odnowioną strategię trwałego
rozwoju w czerwcu 2006 r. uwzględniła w wytycznych tej strategii
„udział przedsiębiorstw i partnerów społecznych” zgodnie z
następującą definicją: „pogłębiać dialog społeczny, uczulać
przedsiębiorstwa na ich odpowiedzialność społeczną oraz
popularyzować partnerstwo publiczno-prywatne – a tym samym
propagować współpracę na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji
oraz wspólną odpowiedzialność za ich urzeczywistnienie”. Punkt 31
tego komunikatu uściśla: „Czołowi przedsiębiorcy oraz inne kluczowe
zainteresowane podmioty, w tym organizacje pracowników i
organizacje pozarządowe, powinny pilnie podjąć wraz z przywódcami
politycznymi rozważania na temat średniookresowych i
długookresowych polityk niezbędnych dla trwałego rozwoju oraz
wysunąć propozycje ambitnych działań przedsiębiorstw,
wykraczających poza obowiązujące minimalne wymogi prawne. Wniosek
dotyczący wspomagania tego procesu zostanie przedstawiony przez
Komisję w 2007 r. Zgodnie z założeniami europejskiego sojuszu na
rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw (ang. Corporate
Social Responsibility, CSR), należy umacniać świadomość
odpowiedzialności przedsiębiorstw w kwestiach społecznych i
środowiskowych i propagować wiedzę o tej odpowiedzialności.”

Streszczenie komunikatu Komisji

Komunikat z marca 2006 r. uzupełnia
wcześniejsze dokumenty i przywraca polityczną widoczność tematyce
CSR. W komunikacie Komisja popiera utworzenie europejskiego sojuszu
na rzecz CSR i powraca do idei posiedzeń wielostronnego forum.
Popiera utworzenie sojuszu: „ogłasza ona swoje poparcie dla
zainicjowania europejskiego sojuszu na rzecz społecznej
odpowiedzialności przedsiębiorstw, koncepcji opracowanej w oparciu
o wkład przedsiębiorstw, które aktywnie działają na rzecz CSR” i
powraca do idei posiedzeń wielostronnego forum: „Komisja w dalszym
ciągu przykłada bardzo dużą wagę do dialogu prowadzonego z i między
wszystkimi zainteresowanymi stronami i proponuje dalsze regularne
spotkania w ramach wielostronnego forum w celu monitorowania na
bieżąco postępów w obszarze CSR w UE”.

Komisja podkreśla, że nie odgrywa aktywnej roli
w sojuszu. Sojusz przede wszystkim „nie jest związany z żadnymi
nowymi zobowiązaniami finansowymi Komisji”. Komisja zauważa też, że
sojusz „nie jest […] instrumentem prawnym, który
przedsiębiorstwa, Komisja lub jakiekolwiek organy publiczne będą
musiały podpisać”, lecz „politycznym parasolem dla nowych lub
istniejących inicjatyw CSR podejmowanych zarówno przez duże firmy,
jak i małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) oraz zainteresowane
strony”.

W załączniku, którego zakres różni się od
zakresu komunikatu, sojusz jest przedstawiany jako inicjatywa
środowisk biznesowych oparta na partnerstwie: „Komisja Europejska
wspiera członków społeczności przedsiębiorstw, które tworzą
podstawy dla europejskiego sojuszu na rzecz CSR. Jest to sojusz
otwarty dla wszystkich przedsiębiorstw, którym wspólny jest jeden
cel, a mianowicie chęć uczynienia Europy – w interesie
konkurencyjnych przedsiębiorstw oraz zrównoważonej gospodarki
rynkowej – liderem w zakresie CSR. Podstawą tej inicjatywy jest
partnerstwo”. Sojusz jest otwarty dla wszystkich przedsiębiorstw
europejskich, bez względu na ich rozmiary, a uczestnictwo w nim
jest dobrowolne. Jesienią 2006 r. na stronie internetowej Związku
Europejskich Konfederacji Przemysłu i Pracodawców figurowało około
stu przedsiębiorstw zaangażowanych w sojusz.

Komisja uważa, że „ponieważ CSR opiera się
przede wszystkim na dobrowolnej postawie przedsiębiorstw,
podejście, przy którym na przedsiębiorstwa zostałyby nałożone
dodatkowe obowiązki i wymogi administracyjne, miałoby
najprawdopodobniej przeciwny skutek i byłoby sprzeczne z zasadami
lepszych uregulowań prawnych”. Z pewnością nakładanie nowych
ograniczeń jest sprzeczne z dobrowolnym charakterem CSR, lecz
niewątpliwie przedsiębiorstwo, które przyjmuje zasady CSR, nakłada
na siebie obowiązek rygorystycznego przestrzegania litery i ducha
prawa, co podlega skrupulatnej weryfikacji właściwych władz.

Komisja przyjęła założenie, że jej poparcie dla
sojuszu doprowadzi do rozpowszechnienia CSR w przedsiębiorstwach
europejskich. Z uwagi na to, że zaufania, które jest kluczem do
tego procesu, nie można narzucić środkami prawnymi, jedyną jego
gwarancją jest jakość zarządzania przedsiębiorstwem.

Udział przedsiębiorstw w sojuszu opiera się
wyłącznie na deklaracji i nie rodzi żadnego formalnego
zobowiązania. To proste rozwiązanie powinno ułatwić szybki wzrost
liczby przedsiębiorstw zaangażowanych w sojusz.

Komisja „jest świadoma faktu, że bez aktywnego
wsparcia i konstruktywnej krytyki zainteresowanych stron (…) CSR
nie odniesie sukcesu”. Aktywne wsparcie i konstruktywna krytyka
zainteresowanych stron spoza środowisk biznesowych wzbogacają ten
proces.

Sojusz nie zastępuje jednak dialogu pomiędzy
wszystkimi zainteresowanymi stronami. Aby ułatwić ten dialog,
Komisja „proponuje dalsze regularne spotkania w ramach
wielostronnego forum w celu monitorowania na bieżąco postępów w
obszarze CSR w UE”. Spotkania te pozwolą na ocenę bieżącej sytuacji
„Za rok, po dyskusji na forum wielostronnym, Komisja dokona
ponownej oceny zmian, które zaszły w zakresie CSR w Europie”. Celem
niniejszej opinii jest przedstawienie planu umożliwiającego
przygotowanie kolejnego etapu dzięki wskazaniu zagadnień, które
mogą stać się przedmiotem specyficznych zaleceń.

Komisja uważa, że przedsiębiorstwa generujące
dochody i tworzące miejsca pracy oferują towary i usługi, które
wnoszą wartość dodaną z punktu widzenia społeczeństwa. Dlatego też
zachęca przedsiębiorstwa europejskie do „wzmocnienia” swojego
zaangażowania w CSR. EKES popiera stanowisko Komisji, zgodnie z
którym przedsiębiorstwa, które dobrowolnie angażują się w CSR,
przyczyniają się do realizacji odnowionej strategii lizbońskiej.
Dobrowolne działania w zakresie CSR mogą zwłaszcza pomóc organom
publicznym w realizacji niektórych zintegrowanych wytycznych
związanych z integracją społeczną, uczeniem się przez całe życie,
innowacyjnością i rozwojem przedsiębiorczości, na przykład poprzez
walkę z dyskryminacją i sprzyjanie różnorodności – szczególnie w
przypadku osób niepełnosprawnych –, przewidywanie przyszłego
rozwoju kwalifikacji, rekrutację pracowników z mniej
uprzywilejowanych obszarów, wspieranie przez izby
przemysłowo-handlowe młodych przedsiębiorców, w tym kobiet i osób
pochodzących z najnowszej fali imigracji.

EKES popiera ustanowienie związku między
strategią lizbońską, zrównoważonym rozwojem a CSR. Jednakże Komitet
jest zdania, że należy sprecyzować i wyjaśnić związki między
strategią lizbońską a strategią zrównoważonego rozwoju. Wdrożenie
tych strategii wymaga działania organów publicznych, które powinny
zdefiniować optymalne ramy wzrostu i innowacji na płaszczyźnie
makroekonomicznej (krajowe programy reform, krajowe strategie
zrównoważonego rozwoju); odpowiedzialne przedsiębiorstwa wpisują
się w te ramy, działając na płaszczyźnie mikroekonomicznej. Tak
więc CSR wdrażana przez przedsiębiorstwa poprzez wprowadzanie
procesów innowacyjnych i odpowiedzialnych strategii zarządzania,
jest jednym z elementów zrównoważonego rozwoju Europy i świata.

W komunikacie z marca 2006 r. Komisja wzywa
przedsiębiorstwa europejskie, bez względu na ich rozmiary, do
zaangażowania się w CSR. EKES jest przekonany, że promowanie CSR
wśród MŚP stanowi najważniejszy warunek procesu jej
rozpowszechnienia. Testowane w ostatnich dwóch latach konkretne
narzędzia są podstawowym źródłem doświadczeń, które warto objąć
analizą oddziaływania, co umożliwiłoby nadzorowanie rozwoju tych
praktyk.

We wnioskach wielostronnego forum sprecyzowano,
że zalecenia skierowane są do wszystkich rodzajów przedsiębiorstw
(w tym MŚP oraz przedsiębiorstw gospodarki społecznej) w
poszanowaniu zasady różnorodności. EKES popiera założenie, że w
strategii CSR jest również miejsce dla MŚP oraz
mikroprzedsiębiorstw, przy założeniu odpowiednich narzędzi. Komitet
podkreśla ponadto, że dotyczy to wszystkich rodzajów
przedsiębiorstw, nie tylko spółek kapitałowych, lecz również
jednoosobowej działalności gospodarczej, przedsiębiorstw
publicznych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielni
rzemieślniczych, przemysłowych i rolniczych, instytucji
parytetowych, stowarzyszeń gospodarki społecznej itp. EKES wzywa
wszystkie te przedsiębiorstwa do zaangażowania się w sojusz. Proces
CSR powinien zostać uruchomiony w momencie tworzenia każdego
rodzaju przedsiębiorstwa.

Komunikat zawiera wzmiankę o skuteczności
dialogu społecznego w dziedzinie CSR i konstruktywnej roli
europejskich rad zakładowych w definiowaniu zasad postępowania.
Dlatego też EKES wyraża ubolewanie z powodu pominięcia organizacji
reprezentujących dialog społeczny na szczeblu międzybranżowym i
sektorowym podczas tworzenia sojuszu.

EKES popiera zapis w komunikacie, zgodnie z
którym „przy rozwijaniu i wdrażaniu praktyk w zakresie CSR wzmocnić
należy rolę pracowników, ich przedstawicieli i związków
zawodowych”. Komitet wzywa przedsiębiorstwa, które zamierzają
wspierać sojusz, do pełnego zaangażowania się w jego działalność, w
tym poprzez włączenie zainteresowanych tym przedstawicieli
pracowników. Europejska rada zakładowa, jeżeli istnieje, również ma
do odegrania pewną rolę.

Komisja w dalszym ciągu będzie wspierać
inicjatywy zainteresowanych stron w zakresie CSR, a zwłaszcza
inicjatywy podejmowane przez partnerów społecznych i organizacje
pozarządowe na poziomie sektorowym. Podkreśla ona ważną rolę
sektorowych komitetów na rzecz dialogu społecznego. EKES wspiera
tego rodzaju inicjatywy. Komitet wzywa sektory do czuwania nad tym,
by w inicjatywy zaangażowani byli uczestnicy pochodzący ze
wszystkich państw członkowskich.

Uczynienie Europy liderem w zakresie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw

Celem komunikatu jest „uczynienie Europy
liderem w zakresie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw”,
lecz nie wspomniano w nim, w jaki sposób realizacja tego procesu ma
zostać oceniona. Tymczasem, aby móc stwierdzić, że Europa jest
liderem, należy w taki czy inny sposób ocenić jakość CSR osiągniętą
w Europie. Oprócz sprawozdawczości prowadzonej indywidualnie przez
przedsiębiorstwa, Europa powinna mieć możliwość porównania swoich
dokonań z innymi liderami regionalnymi w dziedzinie CSR. W
pierwszej kolejności powinien powstać portal zawierający dostępne
informacje o liczbie i rodzaju przedsiębiorstw, poruszanych
zagadnieniach i zainteresowanych partnerach.

Jeżeli celem jest uczynienie z Europy lidera w
zakresie CSR, to sojusz europejski powinien obejmować również
opracowanie odpowiednich instrumentów. Produkty i usługi, którym
towarzyszy dobrej jakości informacja o aspektach społecznych i
które spełniają wymóg identyfikowalności, już obecnie cieszą się
prawdziwą przewagą komparatywną w ocenie inwestorów, konsumentów i
stowarzyszeń konsumenckich. Tendencja ta będzie nabierać coraz
większej wagi w perspektywie zrównoważonego rozwoju.

EKES pragnie, aby ocena poziomu osiągniętego w
dziedzinie CSR stała się przedmiotem szczegółowej analizy. Powinno
to nastąpić jak najszybciej, aby zapewnić wiarygodność nowego
rozwiązania, którego deklarowanym celem jest możliwie
najdoskonalszy rezultat. Kwestia ta powinna zostać poruszona pod
koniec 2006 r. podczas pierwszych posiedzeń wielostronnego forum
zainteresowanych stron. W trakcie wielostronnego forum, które
odbyło się w Brukseli 7 grudnia 2006 r., Komisja przedstawiła
„Kompendium”, rodzaj inwentarza zrealizowanych do tej pory
inicjatyw w zakresie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw.
EKES jest gotowy przeanalizować to, co do tej pory zrobiono w
niektórych konkretnych dziedzinach, i nawiązać instytucjonalną
współpracę z Komisją również w odniesieniu do zarządzania portalem
CSR.

Pojęcia nie zostały ustalone i nie osiągnięto
porozumienia co do instrumentów. Jednak, pewne państwa członkowskie
prowadzą politykę zmierzającą do większej przejrzystości
działalności przedsiębiorstw w zakresie CSR. Dogłębne zapoznanie
się z politykami krajowymi poszczególnych państw członkowskich
pozwoliłoby na wzajemne stymulujące wzbogacanie doświadczeń.
Zaproponowana w komunikacie reaktywacji grupy wysokiego szczebla
ds. CSR stanowi krok w dobrym kierunku, zwłaszcza że nowe państwa
członkowskie będą w niej aktywnie uczestniczyć. Podsumowanie
działań publicznych promujących CSR zostałoby włączone do
przewidzianego na rok 2007 podsumowania strategii europejskiej
(Unii i państw członkowskich) dotyczącej zrównoważonego
rozwoju.

Informacja i przejrzystość

EKES odnotowuje z zainteresowaniem zamiar
Komisji dotyczący poprawy przejrzystości oraz informowania
konsumentów. Komitet podkreśla jednak, że przejrzystość i
informacja w dziedzinie CSR nie mogą ograniczać się do wymogów z
zakresu zdrowia publicznego w dziedzinie dóbr konsumpcyjnych.
Konsumenci mogą odgrywać ważną rolę w zachęcaniu do
odpowiedzialnego wytwarzania towarów i usług. W tym celu powinni
nie tylko wiedzieć, czy kupowane przez nich towary odpowiadają
wymogom w dziedzinie zdrowia publicznego, lecz również czy są
wytwarzane zgodnie z normami socjalnymi i środowiskowymi. Ponadto
przejrzystość powinna być zasadą stosowaną we wszystkich sektorach
gospodarczych. Konsument powinien wiedzieć, czy kupowane przez
niego towary zostały wytworzone zgodnie z zasadą odpowiedzialności
społecznej. Również inwestorzy powinni wiedzieć, czy
przedsiębiorstwa, w które inwestują, stosują zasadę
odpowiedzialności społecznej. Wreszcie mieszkaniec budynku powinien
wiedzieć, czy sam obiekt, infrastruktura i inne elementy zostały
zbudowane zgodnie z zasadą odpowiedzialności społecznej, a przede
wszystkim czy są ekologiczne. Już teraz podmioty finansowe biorą
pod uwagę informacje pozafinansowe dotyczące przedsiębiorstw w
ramach społecznie odpowiedzialnych funduszy inwestycyjnych. Dlatego
też, obok agencji zajmujących się oceną elementów pozafinansowych,
są one uprzywilejowanymi partnerami w promowaniu CSR. W
poszczególnych sektorach przemysłu podmioty wspólnie definiują
normy zawodowe (na przykład wysoka jakość w dziedzinie ochrony
środowiska naturalnego w sektorze budownictwa). Szczególnie ważne w
tej kwestii sektory, na przykład sektor aluminium, sektor paliw czy
sektor papierniczy, interesują się oddziaływaniem ich działalności
na środowisko naturalne. EKES jest zdania, że tego rodzaju
inicjatywy w dziedzinie samoregulacji powinny być
rozpowszechniane.

Przedsiębiorstwa stosują różne techniki oceny
swojej rentowności finansowej (rodzaj i przejrzystość inwestycji,
rachunkowości i kontroli) oraz wyników dotyczących kwestii
społecznych i ochrony środowiska (warunki pracy, ochrona przyrody i
środowiska w łańcuchu wartości). Należy zadbać o synergię tych
technik, często odmiennych, lecz uzupełniających się wzajemnie.

Dla zapewnienia wiarygodności oraz
niezawodności agencji ratingowych i certyfikujących konieczna jest
przejrzystość zasad. Przedsiębiorstwa muszą wiedzieć, według jakiej
skali są oceniane. W tym miejscu EKES wyraża zadowolenie z
publikacji zasad społecznie odpowiedzialnego inwestowania
(Principles for Responsible Investment). Istotne jest, by
wspomniane agencje dokonywały oceny na podstawie kryteriów opartych
na podstawowych tekstach figurujących na liście opracowanej przez
forum zainteresowanych stron z roku 2004. Agencje powinny
gwarantować jak największą przejrzystość. Standardy CSRR-QS były
próbą samoregulacji tego sektora zawodowego. EKES wzywa go do
dalszych postępów na tej drodze. W niedawno przyjętej opinii EKES
apelował do przedsiębiorstw europejskich o zaangażowanie się w
opracowanie lub przegląd różnych instrumentów pomiaru i oceny,
takich jak EMAS, GRI, ISO 26000. EKES podkreśla, że należy uniknąć
sytuacji, w której normy międzynarodowe spowodują przeformułowanie
pojęcia odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw, redukując je
do zwykłego stosowania przepisów, gdy tymczasem CSR ze swej natury
polega na dobrowolnych inicjatywach przedsiębiorstw, wykraczających
poza obowiązujące ramy prawne. Zaleca reprezentacjom krajowym
opracowującym wytyczne ISO 26000 promowanie europejskiego podejścia
do CSR, które obejmuje przepisy prawne, ale się do nich nie
ogranicza. Choć praca, jaką wykonują agencje ratingowe jest
istotna, przedsiębiorstwa nie powinny być zmuszane do
podporządkowywania się normom prywatnym, których kontrola jest dla
MŚP kosztowna. Poddawanie się certyfikacji zależy od wolnej woli
przedsiębiorstw i w żadnym wypadku nie powinno być obowiązkowe.

Komisja w swym komunikacie podkreśla, że
„zewnętrzne zainteresowane strony, w tym organizacje pozarządowe,
konsumenci i inwestorzy, powinny odgrywać większa rolę przy
zachęcaniu przedsiębiorstw do odpowiedzialnego działania i
wynagradzaniu takiego postępowania” lub do uruchamiania sygnałów
ostrzegawczych. Oznacza to, że informacje pochodzące od partnerów
zewnętrznych powinny być wysokiej jakości. W komunikacie Komisja
zachęca przedsiębiorstwa, które popierają sojusz, do przekazywania
informacji na temat CSR wszystkim zainteresowanym stronom, w tym
konsumentom, inwestorom i szerokiej opinii publicznej, oraz wzywa
duże przedsiębiorstwa do przedstawienia strategii i inicjatyw w
dziedzinie CSR oraz ich wyników i zasad postępowania w sposób
dostępny dla ogółu. Jeżeli chodzi o informacje na temat CSR, EKES
przypomina o swojej propozycji utworzenia europejskiego portalu
informacyjnego na temat praktyk CSR w dużych przedsiębiorstwach. Ze
względu na fakt, że analiza przez strony trzecie podnosi jakość
informacji i gwarantuje ich przejrzystość, EKES przewidywał, że
dane przekazywane przez same przedsiębiorstwa byłyby analizowane
przez zaufane strony trzecie, na przykład przez instytucjonalnego
obserwatora europejskiego. Analiza mogłaby zostać przeprowadzona na
późniejszym etapie, na bazie danych z portalu europejskiego.

Z drugiej strony w komunikacie sprecyzowano, że
przedsiębiorstwa, które chcą wspierać sojusz, nie podlegają żadnym
wymogom formalnym, a Komisja Europejska nie będzie prowadziła
wykazu przedsiębiorstw zaangażowanych w tę inicjatywę. Obecnie,
siedem miesięcy po rozpoczęciu działalności sojuszu, jest on
przedstawiony jedynie na stronach internetowych UNICE, CSR Europe
oraz niektórych krajowych organizacji pracodawców. EKES wyraża
ubolewanie, że informacje na ten temat nie zostały rozpowszechnione
i przedstawione zainteresowanym stronom w sposób
usystematyzowany.

Konkurencyjność i zrównoważony rozwój

Odpowiedzialne przedsiębiorstwo może uzyskać
przewagę konkurencyjną pod względem wizerunku, co jest szczególnie
ważne w sektorze dóbr konsumpcyjnych.

Odpowiedzialne przedsiębiorstwa stanowią
korzystny obszar dla innowacji i kreatywności. Ich produkty i
usługi mają lepszą jakość i większą wartość dla klientów. To
również może przyczynić się do uzyskania przewagi
komparatywnej.

Wdrożenie zintegrowanego procesu RCS
pozwoliłoby, poprzez antycypowanie ryzyka, sprawniej zarządzać
kryzysami lub też ich unikać szczególnie w odniesieniu do groźby
malwersacji czy zagrożeń przemysłowych i technologicznych. Na
przykład odnotowuje się dużo mniej wypadków, jeżeli personel
pracuje w bezpiecznych warunkach, gdyż jest odpowiednio
przeszkolony i poczyniono niezbędne ku temu inwestycje. Tak więc
praktyki CSR mogą wpłynąć na wymierny spadek ryzyka realnego i
potencjalnego. EKES z zainteresowaniem obserwuje fakt, że niektóre
towarzystwa ubezpieczeniowe uwzględniają to przy obliczaniu taryf i
zachęca cały sektor finansowy do pójścia ich śladem.

Stosowanie zasady CSR prowadzi do udoskonalenia
procesów podejmowania decyzji i zarządzania w przedsiębiorstwie,
poprawiając w ten sposób jego wyniki w ujęciu długoterminowym.
Zarządzanie zasobami ludzkimi obejmujące uczenie się przez całe
życie i utrzymanie zatrudnienia wśród starszych pracowników
umożliwia optymalne wykorzystanie kapitału ludzkiego w
przedsiębiorstwie i sprzyja zachowaniu aktywności starzejących się
osób. EKES z zainteresowaniem obserwuje inicjatywy europejskich
zrzeszeń biegłych rewidentów wspierające odpowiedzialne zarządzanie
poprzez poprawę jakości informacji dotyczących ochrony środowiska
naturalnego i spraw pracowniczych, które są uważane za elementy
analizy strategicznej przedsiębiorstwa.

EKES przypomina, że konkurencyjność w ujęciu
długoterminowym wynika często z działań będących źródłem kosztów
krótkoterminowych. Wzywa zatem przedsiębiorstwa, aby nie
koncentrowały się wyłącznie na bezpośredniej opłacalności
finansowej.

Komitet zwraca się do państw członkowskich i
UE, aby podczas procedury zamówień publicznych zachęcały
przedsiębiorstwa do przyjmowania odpowiedzialnej postawy (polityka
najkorzystniejszej oferty pod względem społecznym i
środowiskowym).

Na płaszczyźnie makroekonomicznej rozwiązywanie
problemów społecznych i środowiskowych prowadzi do utworzenia lub
rozwoju nowych sektorów działalności, otwierających możliwości
rozwoju gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Chodzi na przykład
o wydajność ekologiczną, usługi dla osób, powiązania między
urbanizacją a transportem. EKES wzywa organa publiczne państw
członkowskich i UE do promocji tworzenia i rozwoju tych
sektorów.

Nowe państwa członkowskie

Nawet jeżeli niektóre nowe państwa członkowskie
podjęły pewne wysiłki, przedsiębiorstwa, które uważają się za
liderów CSR, wywodzą się głównie ze starych państw
członkowskich.

EKES uważa, że należy koniecznie
rozpowszechniać i doskonalić zasady postępowania wprowadzone przez
przedsiębiorstwa w nowych państwach członkowskich, w szczególności
przez MŚP.

Ze względu na różnice w sytuacji gospodarczej i
kulturowej, przedsiębiorstwa w nowych państwach członkowskich z
pewnością mogą w dużym stopniu skorzystać z doświadczeń
przedsiębiorstw działających w regionach o zbliżonych cechach.
Jeśli inicjatywy w dziedzinie odpowiedzialności społecznej są
wdrażane w kraju, który nie ma dużego doświadczenia w społecznej
gospodarce rynkowej, w większym stopniu mogą one być bezpośrednio
inspirujące dla podmiotów z kraju o podobnej historii.

Jest zatem szczególnie ważne, aby informacje na
temat wzorców postępowania w przedsiębiorstwach z nowych państw
członkowskich były rozpowszechniane wśród przedsiębiorstw we
wszystkich obecnych i przyszłych państwach członkowskich.

Należy także intensywnie informować opinię
publiczną i różne grupy interesów o zagadnieniu odpowiedzialnej
działalności gospodarczej, gdyż od ich aktywności i zaangażowania w
dużej mierze zależy tempo i jakość wcielania w życie zasad CSR.

Międzynarodowy wymiar CSR

EKES popiera stanowisko Komisji, która w
dalszym ciągu zamierza wspierać CSR na płaszczyźnie
międzynarodowej, aby zoptymalizować wkład, jaki przedsiębiorstwa
wnoszą w osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju ONZ. Popiera również
zamiary Komisji w dziedzinie międzynarodowych punktów odniesienia
dla odpowiedzialnej postawy przedsiębiorstw; chodzi tu o zachęcanie
do wdrożenia Trójstronnej deklaracji zasad dotyczących
przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej MOP,
wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, inicjatywy UN
Global Compact, UN Principles for Responsible Investment oraz
innych instrumentów i inicjatyw referencyjnych; zachęcanie do
wspierania ścisłych norm w dziedzinie ochrony środowiska
naturalnego; uwzględnianie zrównoważonego rozwoju w dwustronnych
umowach dotyczących handlu i współpracy; stosowanie rozwiązań
handlowych jako sposobu zachęcania do przestrzegania podstawowych
międzynarodowych porozumień w zakresie praw człowieka lub prawa
pracy, ochrony środowiska naturalnego i odpowiedzialnych rządów;
wzmocnienie współpracy z MOP na rzecz godnej pracy; wspieranie CSR
w ramach nowej strategii dla Afryki; śledzenie powiązanych
inicjatyw międzynarodowych (działalność specjalnego przedstawiciela
ONZ, wytyczne ISO, certyfikacja procesu Kimberley). Zachęty te są
tym bardziej ważne, że dla niektórych krajów mogą one stać się
etapem wstępnym na drodze do rzeczywistego prawa społecznego.

EKES uważa, że strefy produkcji eksportowej,
których celem jest stworzenie korzystnego otoczenia dla inwestycji,
nie powinny w żadnym wypadku funkcjonować poza ramami
obowiązującego prawa pracy. Okazywanie zainteresowania dla CSR w
tych strefach nie zastąpi poszanowania głównego korpusu
podstawowych konwencji Światowej Organizacji Pracy.