Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl.
Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Publicystyka
Opinia EKES dotycząca skutecznego zarządzania odnowioną strategią lizbońską (grudzień 2008)
Marzena Mendza-Drozd, członkini EKES
W czasach wielkiej niepewności potrzeba długoterminowej wizji, spójnych strategii politycznych i uczestnictwa wszystkich zainteresowanych stron. Strategia lizbońska zapewnia nadrzędne ramy umożliwiające Unii Europejskiej mówienie silniejszym jednym głosem na scenie światowej.
Aktywniejsze zaangażowanie
zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego pozwoli uwolnić ukryty
potencjał. Koncepcja i wdrażanie strategii dowodzą, że powinna ona
stanowić mieszankę podejścia oddolnego i odgórnego. Właściwe
zarządzanie strategią lizbońską powinno zostać wykorzystane do
wspierania zbieżności między dziedzinami polityki, wzrostem
gospodarczym i zatrudnieniem.
Rola zainteresowanych stron w procesie zarządzania – nowe formy i narzędzia skutecznego zarządzania
Komitet uznaje skuteczne
zarządzanie strategią za niezwykle ważne dla jej spójnego wdrażania
i podkreśla, że wzmocnienie zdolności działania różnych szczebli
(krajowego, regionalnego i lokalnego) może prowadzić do nowych
propozycji i rozwiązań.
Krajowi koordynatorzy wdrażania
strategii lizbońskiej powinni bardziej aktywnie angażować
organizacje społeczeństwa obywatelskiego i partnerów społecznych w
działania i reformy konieczne dla wsparcia strategii lizbońskiej
(np. informowanie na czas, wspólne planowanie imprez itd.) i
skuteczniejszej informować opinię publicznej o
strategii.
Ścisła współpraca między
krajowymi Radami Społeczno-Ekonomicznymi (RSG), partnerami
społecznymi i innymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego
przyczyni się do powstania pozytywnych efektów zewnętrznych
prowadzonej polityki oraz stworzy nowe synergie. Należy
zagwarantować udział wszystkich zainteresowanych stron, w tym
przedstawicieli grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji
(osoby niepełnosprawne, imigranci itd.).
Skuteczne wdrażanie strategii
wymagać będzie skuteczniejszego wykorzystania finansowania z
różnych funduszy UE (funduszy strukturalnych itd.) zgodnie z celami
lizbońskimi.
Skuteczne zarządzanie wielopoziomowe
Potrzebne są nowe i innowacyjne
formy zarządzania, aby odpowiednio reagować na globalne wyzwania.
Komitet zaleca wprowadzenie w życie stałego dialogu (z
udziałem krajowych RSG, partnerów społecznych, MŚP, wyższych
uczelni, innych podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, w tym
organizacji gospodarki społecznej oraz tych zajmujących się
promowaniem spójności społecznej i równych szans dla wszystkich).
Dialog taki powinien pomóc w identyfikacji trudności związanych z
procesem wdrażania i w promowaniu nowych zachęt w dziedzinach, w
których odnotowano słabszy rozwój.
Taki stały dialog, w krajach, w
których będzie to uznane za konieczne, mógłby służyć za narzędzie
skutecznego zarządzania wielopoziomowego we współpracy z urzędem
krajowego koordynatora wdrażania strategii lizbońskiej. Mógłby
pomóc w ocenianiu działań podejmowanych w każdej priorytetowej
dziedzinie (na podstawie zaleceń Komisji dla poszczególnych
krajów), wykorzystując ewentualnie system ilościowej i jakościowej
analizy porównawczej na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.
System ten może być też pomocny przy transgranicznych analizach
porównawczych.
Podczas spotkań między Komisją
Europejską, partnerami społecznymi, organizacjami pozarządowymi i
różnymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego powinna zostać
zagwarantowana przejrzystość (dostęp do danych,
przestrzeganie terminów).
Jednym z instrumentów, który
mógłby się okazać przydatny we wdrażaniu agendy lizbońskiej, jest
otwarta metoda koordynacji. Przyczynić się do tego może nowo
wprowadzone podejście oparte na „wspólnych zasadach” (metoda
„wspólnych zasad” koncentruje się na konkretnych tematach, w
przypadku których państwa członkowskie chcą osiągnąć postęp, nawet
jeśli kompetencje UE są ograniczone) i umożliwienie społeczeństwu
obywatelskiemu udziału w formułowaniu, a nawet negocjowaniu
celów strategii lizbońskiej na szczeblu europejskim. W obecnej
trudnej sytuacji finansowej i gospodarczej rządy i zainteresowane
strony powinny jednak podjąć dalsze kroki w celu ustalenia lepszych
celów.
Zainteresowane strony powinny
opracować nowe metody dzielenia się najlepszymi praktykami:
wielopoziomowe sieci kontaktów obejmowałyby dwustronną wymianę
informacji pomiędzy poszczególnymi szczeblami władzy, natomiast
transgraniczne cele byłyby wytyczane w wyniku ściślejszej
współpracy między sąsiadującymi ze sobą obszarami w dwóch lub w
większej liczbie państw członkowskich.
Ilościowa i jakościowa analiza porównawcza
Wśród wielu różnic między
państwami członkowskimi istnieją też rozbieżności w sposobie
gromadzenia danych do wskaźników strukturalnych. Należy znaleźć
sposoby i środki, aby zdobywać obiektywne, spełniające wysokie
standardy informacje na temat wskaźników w poszczególnych
państwach członkowskich. W tym celu jeszcze bardziej
pożądane jest zacieśnienie relacji istniejących między właściwymi
agencjami (np. krajowymi urzędami statystycznymi), co stara się
robić Eurostat i co ma służyć poprawie niezbędnej wspólnej podstawy
danych statystycznych. Dane te muszą być powszechnie dostępne, a
dyskusje nad wyborem kryteriów – możliwie
przejrzyste.
Ilościowa i jakościowa analiza
porównawcza opierająca się na celach określonych w krajowych
programach reform i dokonywana przez zainteresowane podmioty we
współpracy z przedstawicielami rządu zapewniłaby przekonywające i
konkretne informacje, które pozwoliłyby na ocenę postępów
poczynionych w każdym państwie członkowskim na podstawie wskaźników
strukturalnych, jak również na podstawie ogólnych celów strategii
lizbońskiej.
Każda krajowa RSG lub podobna
organizacja musiałaby przeanalizować i ustalić swoje własne
kryteria priorytetowe. Krajowe RSG w takich państwach, jak Belgia,
Bułgaria i Francja, już zaczęły przeprowadzać regularne
analizy porównawcze (np. co dwa lata) 14 wskaźników
uzgodnionych przez rządy państw członkowskich i kilku dodatkowych
wskaźników strukturalnych, wykorzystując dane statystyczne łatwo
dostępne na stronie internetowej Eurostatu. Pozostałe RSG, jeśli
zechcą, mogą pójść ich śladem.
Kryteria krajowe można by
modyfikować na podstawie wymagań każdego szczebla (krajowego,
regionalnego, lokalnego i sektorowego) i odpowiednio dostosowywać.
W każdej priorytetowej dziedzinie (określonej na wiosennym szczycie
Rady Europejskiej w 2006 r.) krajowe wzorce skupiałyby się na
gromadzeniu krajowych i regionalnych danych w celu dostarczenia
konkretnych wskaźników i miar wykonania. Baza danych powinna być
otwarta dla krajowych RSG, jak również dla partnerów społecznych i
innych zainteresowanych podmiotów społeczeństwa
obywatelskiego.
W ten sposób zainteresowane
strony mogłyby wyznaczać realistyczne cele oraz dostarczać spójnych
informacji na potrzeby przeglądu krajowych programów reform.
Ponadto dane takie łatwo będzie aktualizować i będą one umożliwiały
ustawiczną ocenę. Jednocześnie ułatwi to określenie najlepszych
praktyk w państwach członkowskich.
Wnioski i zalecenia
Strategia lizbońska stanowi
projekt dla całego europejskiego społeczeństwa, pozwalający mu
stawić czoła wyzwaniom zglobalizowanego świata. EKES uważa, że w
związku z obecnym kryzysem na rynkach finansowych i wynikającymi
zeń konsekwencjami gospodarczymi i wzrastającą niepewnością
bardzo istotne pozostają: konkurencyjność europejska, zrównoważony
rozwój i spójność społeczna. Komitet podkreśla, że trzy filary
agendy – wzrost gospodarczy i zatrudnienie, spójność społeczna oraz
zrównoważony rozwój – wymagają ciągłego interaktywnego i wyważonego
podejścia.
Komitet zwraca uwagę, że
strategia wymaga odpowiedniego poparcia rządów krajowych,
i z tego względu podkreśla, że mają one polityczny i
moralny obowiązek uzgadniania i planowania reform wspólnie z
organizacjami społeczeństwa obywatelskiego. Jest niezwykle istotne,
by zainteresowane strony z sektora pozarządowego państw
członkowskich mogły w pełni uczestniczyć w ustalaniu
harmonogramu procesu lizbońskiego. Krajowe rady
społeczno-gospodarcze lub podobne organizacje społeczeństwa
obywatelskiego powinny odgrywać w strategii lizbońskie rolę, jaką
krajowe ustawodawstwo i praktyka przypisują im w tym
zakresie.
Między państwami członkowskimi
występują istotne różnice pod względem zarządzania strategią. W
niektórych z tych państw procedury konsultacyjne i informacyjne są
dobrze zorganizowane, w innych wymagają znacznych ulepszeń. Należy
też zachęcać do wymiany wzorców.
EKES podkreśla, że reformy
strategii zapewniają obywatelom istotną stabilność gospodarczą i
społeczną oraz spełniają cele związane ze zrównoważonym rozwojem.
Różne podmioty sektora publicznego i prywatnego, z myślą o
dobrobycie obywateli Europy, powinny określić swoje zadania i swój
wkład, łącząc skuteczność ekonomiczną ze sprawiedliwością
społeczną.
EKES uważa za wysoce pożądane,
by wszystkie zainteresowane strony (na szczeblu krajowym,
regionalnym i lokalnym) były bezpośrednio zaangażowane w
definiowanie skutecznego zarządzania na odpowiednim szczeblu. Różne
poziomy konsultacji wymagają różnych form uczestnictwa i metod
pracy.
Mając na względzie różnice
między państwami członkowskimi, Komitet zaleca, by w państwach
członkowskich wprowadzono w życie stały dialog z udziałem z
jednej strony krajowych RSG, z drugiej strony – partnerów
społecznych, z ewentualnym udziałem innych podmiotów społecznych
(MŚP, gospodarki społecznej itp.) oraz ośrodków uniwersyteckich lub
analitycznych. We współpracę należałoby również zaangażować ośrodki
zajmujące się promowaniem spójności społecznej i równych
szans.
Komitet proponuje, by pod koniec
każdego cyklu lizbońskiego odbywać konferencję (jako dopełnienie
stałego dialogu krajowego) z udziałem zainteresowanych stron i
organizacji społeczeństwa obywatelskiego, aby omówić sukcesy i
niedociągnięcia.
Komitet podkreśla, że potrzebny
jest lepszy i bardziej szczegółowy system monitorowania (roli i
działań poszczególnych zainteresowanych podmiotów w procesie
wdrażania), i proponuje w związku z tym, by powszechniej
wykorzystywano model ilościowej i jakościowej analizy
porównawczej, testowany obecnie w niektórych krajach, co
umożliwiłoby wzmocnienie roli organizacji społeczeństwa
obywatelskiego w procesie wdrażania i
monitorowania.
EKES ocenia, ze istnieje pilna
potrzeba szerzej zakrojonej publicznej dyskusji nad metodologią i
różnymi aspektami wdrażania strategii, i wzywa wszystkie podmioty
zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego do zaangażowania się w
szerszą i bardziej gruntowną debatę nad reformami lizbońskimi na
różnych szczeblach. Należy zaangażować także, obok organów
odpowiedzialnych za konsultacje z partnerami społecznymi, inne
ciała konsultacyjne zajmujące się poszczególnymi aspektami
strategii lizbońskiej (krajowe rady ds. rozwoju zrównoważonego,
równości szans lub zwalczania ubóstwa).
EKES uważa za konieczne, by
Komisja Europejska i państwa członkowskie przedsięwzięły nowe
konkretne środki w celu wzmocnienia wdrażania, stosując różne
metody komunikacji, szczególnie komunikacji elektronicznej
(identyfikacja najlepszych praktyk, tabele wyników itd.). Należy
wspierać współpracę transgraniczną i dzielenie się najlepszymi
praktykami.
Komitet wzywa rządy państw
członkowskich, by wzmogły działania mające na celu informowanie
obywateli o wynikach dialogu obywatelskiego i społecznego w kwestii
celów lizbońskich.
Teksty opublikowane na portalu prezentują wyłącznie poglądy ich Autorów i Autorek i nie należy ich utożsamiać z poglądami redakcji. Podobnie opinie, komentarze wyrażane w publikowanych artykułach nie odzwierciedlają poglądów redakcji i wydawcy, a mają charakter informacyjny.
