Publicystyka - ngo.pl

W swoim projekcie regulacji dotyczących funduszy strukturalnych
Komisja Europejska (KE) wyraża wolę utrzymania dotychczasowych, kluczowych zasad tj. programowania,
partnerstwa, współfinansowania i ewaluacji oraz sygnalizuje zamiar wprowadzenia większej delegacji
odpowiedzialności na państwa członkowskie i organy lokalne, uproszczenia procedury i wprowadzenia
jasnych i rygorystycznych mechanizmów monitorowania.

W projekcie regulacji Komisja Europejska wprowadza nowe cele pol ityki
spójności, którymi są:

• cel 1 - konwergencja, łączący w sobie obecny cel 1 fundusz y strukturalnych i fundusz spójności. Cel ten dotyczy regionów z PKB per capita mniejszym niż 75% średniej wspólnotowej. W ramach tego celu finansowane mogą być działania związane z innowacjami i rozwojem przedsiębiorczości, społeczeństwo informacyjne , rozwój na szczeblu lokalnym, środowisko naturalne, turystyka, energia, bezpośrednia pomoc na inwestycje dla MŚP (w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - EFRR); poprawa zdolności przystosowawczej przedsiębiorstw i pracowników, zwiększanie inwestycji w kapitał ludzki (w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - EFS) oraz transeuropejskie sieci transportowe, ochrona środowiska, dziedziny sprzyjające rozwojowi zrównoważonemu i zawierające wymiar ekologiczny (ze środków Funduszu Spójności - FS).
• cel 2 - poświęcony konkurencyjności regionalnej i zatrudnieniu, łączący w sobie obecny cel 2 (regiony z problemami strukturalnymi) i cel 3 (zatrudnienie i kształcenie). W ramach celu 2 mogą być finansowane m.in. działania związane z innowacjami i gospodark ą oparta na wiedzy, dostęp do usług transportowych i telekomunikacyjnych świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, wspieranie dostępu MŚP do technologii teleinformatycznych, z drugiej strony - środowisko naturalne i zapobieganie ryzyku (ze środków EFRR) oraz zwiększanie zdolności przystosowawczej przedsiębiorstw i pracowników (w ramach EFS).
• cel 3 - "europejska współpraca terytorialna", poświęcony współpracy międzyregionalnej i europejskiej i zastępujący obecny program inicjatywy wspólnotowej INTERREG. Cel ten odnosi się do trzech typów współpracy terytorialnej , tzn.: współpraca transgraniczna, współpraca ponadnarodowa i wspieranie sieci współpracy międzyregionalnej.

W pierwszej kolejności EKES uważa, że reforma polityki spójności
powinna mieć na celu lepszą równowagę między inwestycjami w infrastrukturę a inwestycjami w zasoby
ludzkie.

Po drugie, Komitet stwierdza, że Komisja Europejska w niewystarczającym stopniu zajęła się wzmocnieniem zasady partnerstwa. EKES stoi na stanowisku, że efektywność polityki spójności zależy w znacznym stopniu od właściwego zaangażowania podmiotów gospodarczych i społecznych, jak również innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Z powodu niedostatecznej definicji zasad i norm, zarówno na szc zeblu wspólnotowym, jak i krajowym, obecność partnerów społecznych oraz innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego nie jest zapewniona na wszystkich etapach wdrażania funduszy strukturalnych. Ponadto, zdaniem EKES tylko pobieżne zajęcie się kwestią partnerstwa jest sprzeczne z zasadami demokracji uczestniczącej ustanowionymi w Traktacie konstytucyjnym.

Zdaniem EKES Komisja Europejska powinna kłaść nacisk na zwiększanie potencjału podmiotów lokalnych i regionalnych, samorządów terytorialnych oraz aktorów społeczeństwa obywatelskiego. Zaskakujący jest fakt, że w rozporządzeniach dotyczących np. EFRR w spomina się tylko o zwiększaniu potencjału administracyjnego na rzecz dobrego sprawowania rządów, choć Komisja Europejska w Białej księdze na temat sprawowania rządów w Europie - podkreśliła, że społeczeństwo obywatelskie ma zasadnicze kompetencje w tym zakresie. EKES domaga się, aby działania mające na celu zwiększanie potencjału lokalnych i regionalnych podmiotów gospodarczych i społecznych zostały przewidziane dla każdego programu i aby przyznano im bardziej znaczące kwoty (minimum 5% dla każdego programu) . EKES domaga się także, aby organizacje gospodarcze i społeczne zostały uznane expressis verbis za kwalifikujące się do otrzymywania pomocy technicznej expressis verbis za kwalifikujące się do otrzymywania pomocy technicznej .

Reasumując, EKES domaga się, aby KE przygotowała raport na temat
wdrażania partnerstwa oraz żeby Parlament Europejski ocenił wnioski dotyczące rozporządzeń
dotyczących poszczególnych funduszy pod kątem zawartych w nich postanowień w zakresie
partnerstwa.

Zdaniem Komitetu, należy włożyć więcej wysiłku w tworzenie środowiska
sprzyjającego zakładaniu i rozwojowi przedsiębiorstw (kształcenie, infrastruktura, wspólne
działania). EKES pochwala fakt, że rozwojowi małych i średnich przedsiębiorstw nadano znaczenie
priorytetowe i że ustalono siedmioletni okres, na jaki przedsiębiorstwo, które otrzymało pomoc,
musi się zobowiązać do niezmieniania lokalizacji swoich inwestycji.

EKES podkreśla znaczenie wzmocnienia potencjału badawczego i
innowacyjnego jako dźwigni rozwoju lokalnego i celu zgodnego ze strategią lizbońską, podobnie jak
to czyni w odniesieniu do edukacji i kształcenia.


Zdaniem EKES polityka spójności powinna także wspierać wzmocnienie infrastruktury zdrowia w
regionach najbardziej opóźnionych oraz uczestniczyć w zwalczaniu przyczyn wykluczenia społecznego.
W tym kontekście należy zwrócić szczególną uwagę na los grup marginalizowanych. EKES uważa, że jest
niezwykle istotne, aby niedyskryminacja została uznana za jedno z działań finansowanych z funduszy
strukturalnych oraz aby fundusze te nie prowadziły do powstawania dodatkowych barier dostępu dla
osób niepełnosprawnych. Ponieważ fundusze strukturalne są zasadniczym narzędziem łagodzenia i
zmniejszania wykluczenia społecznego oraz zwalczania dyskryminacji osób niepełnosprawnych, państwa
członkowskie i KE powinny doprowadzić do tego, aby były one wykorzystywane w charakterze
instrumentu gospodarczego wspierającego zatr udnienie takich osób.

W obecnych propozycjach KE , uważa EKES, składnik społeczny jest
niedostatecznie wzięty pod uwagę. Fundusze strukturalne, a w szczególności EFS , muszą być
instrumentem zatrudnienia, ale także europejskiej strategii na rzecz integracji społecznej
ułatwiając rozwój rynkom pracy zorientowanym na ten cel.

EKES z zaniepokojeniem przyjmuje wniosek Komisji Europejskiej, mający na celu przesunięcie na szczebel krajowy decyzji o wyborze kryteriów kwalifikowalności, jak również zastanawia się nad jego uzasadnieniem. Komitet domaga się ustanowienia wspólnej podstawy kryteriów dopuszczalności w celu zachowania wewnętrznej spójności polityki strukturalnej.

EKES zasadniczo nie zgadza się z propozycją K E powierzenia państwom
członkowskim decyzji o wyborze regionów kwalifikujących się do korzystania z funduszy
strukturalnych. Zdaniem EKES wybór ten powinien być dokonywany wspólnie przez Komisję i państwo
członkowskie w celu uniknięcia sytuacji, że jakaś wyspa została zakwalifikowana w jednym państwie,
natomiast sąsiadująca z nią wyspa o takiej samej charakterystyce nie została zakwalifikowana w
innym państwie członkowskim.

EKES wyraża ubolewanie, że wprowadzone dyspozycje dokonują
przesunięcia odpowiedzialności za strategie i środki działania na państwa członkowskie. W
niedostatecznym stopniu podkreśla się możliwości różnych form współpracy, które mogłyby zaangażować
kilka państw członkowskich .

Komitet zastanawia się nad skutkami przeprowadzanych przez KE zmian wskaźnika współfinansowania, który miałby się opierać wyłącznie na wydatkach publicznych. Utrzymanie tego wymogu doprowadziłoby do ograniczenia, lub wręcz likwidacji, prywatnej składowej partnerstwa, co kłóci się z deklarowaną wolą zachęcania sektora prywatnego do wnoszenia własnego wkładu. EKES domaga się, aby Komisja Europejska przeprowadziła wstępną analizę oddziaływania tego nowego środka działania. Utrzymanie tego wymogu doprowadziłoby do ograniczenia, lub wręcz likwidacji, prywatnej składowej partnerstwa, co kłóci się z deklarowaną wolą zachęcania sektora prywatnego do wnoszenia własnego wkładu. EKES domaga się, aby Komisja Europejska przeprowadziła wstępną analizę oddziaływania tego nowego środka działania.

Ponadto, Komitet domaga się, żeby zasada ta w żadnym razie nie
stosowała się do działań pomocy technicznej na rzecz podmiotów gospodarczych i społecznych, tak aby
nie wiązać wsparcia unijnego z e wsparciem pochodzącym od władz krajowych. Fundusze własne
organizacji powinny móc posłużyć za podstawę do interwencji europejskich funduszy
strukturalnych.

W związku z propozycją KE dotyczącej przyjęcia przez Radę całościowego
dokumentu strategicznego dla polityki spójności, , po zaopiniowaniu przez Parlament Euro pejski i
koniecznością przygotowania przez każde państwo członkowskie dokument u na temat swojej strategii
rozwoju, Komitet uważa, że Komisja Europejska powinna zapewni ć koordynację tych działań w trosce o
rzeczywistą spójność wspólnych zagadnień.

EKES nie popiera propozycji polegającej na tym, by obecność Komisji Europejskiej na posiedzeniach komitetów monitorujących była fakultatywna; przeciwnie - uważa, że należy bardziej wyeksponować działania UE na rzecz obywateli i wzmocnić rolę komitetów monitorujących, zamiast je osłabiać przez wprowadzenie dodatkowej procedury. Nieobecność KE sprawi, że partnerzy gospodarczy i społeczni oraz inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego będą musiały same stawić czoło administracji, a ufają przecież, że KE jest strażniczką zasady partnerstwa.

EKES popiera propozycje mające na celu dostosowanie wskaźników
uczestnictwa w zależności od niekorzystnych w arunków geograficznych danych regionów.

EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że projekt rozporządzenia zatwierdza tryb grantów globalnych, żałuje jednak, że Komisja Europejska nie utrzymała proponowanego przez niego minim um 15 % dla sum przyznawanych w tej formie. Komitet ponawia zatem swój wniosek.

EKES podkreśla, że konieczna jest raczej jakościowa niż księgowa i administracyjna ocena oddziaływania programów. Podmioty społeczeństwa obywatelskiego powinny w pierwszym rzędzie uczestniczyć w takiej ocenie.

Na koniec EKES wyraża wątpliwości co do przydatności reguły "N + 2 " polegającej na likwidacji środków nie przydzielonych w dwa lata po przewidzianym okresie programowym. Doświadczenie wykazuje, że, aby ominąć tę regułę, władze krajowe skłaniają się ku podejmowaniu pośpiesznych decyzji na temat wątpliwych projektów, czasami za milczącą zgodą Komisji Europejskiej. EKES potwierdza konieczność czuwania raczej nad ponownym użyciem sum nie wykorzystanych w wymaganych okresach, niż pośpiesznego i powierzchownego ich użycia pod groźbą wycofania finansowania z urzędu.