Publicystyka - ngo.pl

Zagadnienia rezultatów działań organizacji nie da się sprowadzić do statystyk dotyczących liczby odbiorców ich działań – bo też i wiele organizacji nie koncentruje się na świadczeniu usług. Nawet jednak gdyby udało się pozyskać dane dotyczące wszystkich bezpośrednich efektów ich działań, pozostaje pytanie, jak przekładają się one na konsekwencje o głębszym charakterze – na rzeczywistą poprawę losu ich podopiecznych, wzrost kompetencji uczniów, poprawę zdrowia pacjentów, rozwój wiedzy, poprawę jakości życia, zmiany w systemie prawnym, nie mówiąc już o tak „niemierzalnych”, a fundamentalnych sprawach jak rozwój kultury współpracy i zaufania, wzmacnianie standardów życia publicznego, przejrzystości instytucji władzy itp. Krótko mówiąc, warto zapytać, jaki jest ostateczny „wpływ” organizacji na dziedziny życia, do których odnosi się ich misja.

Ani zakres niniejszego opracowania, ani charakter badania, którego wyniki omawiamy, nie pozwalają na rzetelną odpowiedź na to pytanie. Można jednak na jego podstawie stwierdzić, jaka jest subiektywna opinia przedstawicieli organizacji na ten temat[1]. Uczestników badania zapytano między innymi o to, jak oceniają społeczne znaczenie swoich działań, wpływ organizacji na rozwiązywanie ważnych lokalnych problemów. Przywołując ich odpowiedzi warto zacząć od stwierdzenia, że nie wszyscy wydawali się uznawać ten aspekt funkcjonowania organizacji za istotny - w prawie 15% przypadków uznano, że zagadnienie to „nie dotyczy” organizacji (co samo w sobie stanowi interesujący przyczynek do dyskusji), a kolejne 10% organizacji nie potrafiło zdecydować się na żadną ocenę wpływu swoich działań.

Wśród pozostałych organizacji, dominuje dość optymistyczna ocena własnej zdolności do wpływania na rzeczywistość.

• W jednym na pięć przypadków wpływ ten oceniany jest bardzo dobrze, a w ponad połowie (56%) co najmniej dobrze. 
• Tylko 7,5% uczestników badania uznających pytanie o społeczne znaczenie działań ich organizacji za zasadne  (ok. 6% wszystkich organizacji) oceniło je źle lub bardzo źle.
• W co czwartej organizacji (26,8% lub 22,2% ogółu organizacji) wpływ na rozwiązywanie ważnych problemów lokalnych oceniono jako „średni”.

Pozytywna ocena znaczenia działań organizacji związana jest przede wszystkim z:

• Położeniem geograficznym – (najgorzej znaczenie swoich działań oceniały organizacje z Polski południowo wschodniej - woj. podkarpackiego i lubelskiego, gdzie niemal 20% oceniało je źle lub bardzo źle. Najlepsze samopoczucie miały organizacje z Dolnego Śląska, Podlasia, Warmii i Mazur oraz woj. świętokrzyskiego – ok. 75% dobrych lub bardzo dobrych ocen wpływu. Różnic tych nie da się wytłumaczyć regionalnym zróżnicowaniem sektora ze względu na takie zmienne, jak wielkość organizacji czy ich wiek)   
• Wielkością organizacji (im mniejszy budżet tym mniejszy wpływ)
• Obszarem działań organizacji [zdecydowanie bardziej optymistyczne są organizacje zajmujące się prawem i prawami człowieka (85% ocen dobrych lub bardzo dobrych) oraz wsparciem dla inicjatyw obywatelskich (75%). Złe oceny najczęściej wystawiają sobie organizacje zajmujące się rynkiem pracy i aktywizacją zawodową (12% ocen złych lub bardzo złych), sportem i turystyką (9,3%) oraz pomocą społeczną (8,2%)].
• Wiekiem organizacji (im organizacja starsza tym gorsza ocena własnego wpływu – dotyczy to zwłaszcza organizacji najstarszych, mających powyżej 15 lat i – z drugiej strony – najmłodszych, nie starszych niż 2-letnie)
• „miejskością” organizacji – pozytywne oceny częściej spotykane w największych miastach, ale także w małych miasteczkach do 20 tysięcy mieszkańców, negatywne - na terenach wiejskich.

Co ciekawe, ogólny optymizm dotyczący znaczenia własnych działań nie przekłada się na ocenę całego sektora pozarządowego: aż 48% ankietowanych przedstawicieli organizacji zgadza się z opinią, że „organizacje społeczne mają ogólnie niewielki wpływ na rozwiązywanie ważnych problemów społecznych”. Odmiennego zdania jest tylko 30% uczestników badania (22% nie opowiedziało się ani za ani przeciw). Wśród uczestników badania, którzy mieli dobrą opinię na temat znaczenia działań własnych organizacji, odsetek optymistów co do znaczenia działań całego sektora był mniej więcej równy odsetkowi pesymistów (po ok. 40%). Warto jednak zauważyć, że był to wciąż odsetek znacząco większy niż wśród organizacji mniej przekonanych o własnej sprawczości. W tej grupie, ponad połowa ankietowanych krytycznie oceniła wpływ polskiego sektora pozarządowego na rozwiązywanie ważnych problemów, podczas gdy tylko nieco ponad 20% uznało wpływ za znaczący.

[1]Przedstawione dane pochodzą z badania na reprezentatywnej próbie 1700 stowarzyszeń i fundacji zrealizowanego w pierwszym kwartale 2008 roku na zlecenie Stowarzyszenia Klon/Jawor. Przedsięwzięcie to było elementem projektu „W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej” finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej Equal.