Publicystyka - ngo.pl

Statystycznie każdego dnia czterech dawców z bazy Fundacji DKMS oddaje krwiotwórcze komórki macierzyste dla chorych, dla których często jedyną szansą na powrót do zdrowia jest przeszczepienie od dawcy niespokrewnionego. Kim jest potencjalny dawca szpiku? Czy każdy potencjalny dawca szpiku zostanie dawcą faktycznym? Jak wygląda droga do oddania krwiotwórczych komórek macierzystych?

Aktualnie w bazie Fundacji DKMS zarejestrowanych jest 1 777 922 potencjalnych dawców szpiku, z których 9552 zostało już dawcą faktycznym. Ta dysproporcja w liczbie potencjalnych dawców i dawców faktycznych pokazuje, jak trudny jest proces szukania zgodnego niespokrewnionego dawcy szpiku dla pacjenta potrzebującego przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych. Szansa na jego znalezienie wynosi 1 do 20 000, a gdy pacjent ma rzadki genotyp nawet 1 do kilku milionów.

Dlatego właśnie zdarzają się sytuacje, gdy pomimo 38 000 000 potencjalnych dawców szpiku w światowej bazie, czasami dla pacjenta nie znajduje się zgodny dawca. Ważne jest, by do bazy rejestrowały się kolejne osoby, ponieważ dzięki temu zwiększają się szansę na znalezienie zgodnego dawcy dla osoby chorej.

Potencjalny dawca szpiku to osoba, która podjęła świadomą decyzję i zarejestrowała się w bazie dawców szpiku. Żeby stać się potencjalnym dawcą szpiku, wystarczy wykonać kilka prostych kroków, by zwiększyć szansę na znalezienie „bliźniaka genetycznego” dla pacjenta, potrzebującego transplantacji krwiotwórczych komórek macierzystych. Jak zostać potencjalnym dawcą szpiku?

Żeby dołączyć do bazy potencjalnych dawców szpiku Fundacji DKMS nie trzeba wychodzić z domu, a sama rejestracja zajmuje tylko kilka minut.

• Wystarczy wejść na stronę www.dkms.pl i zamówić bezpłatny pakiet rejestracyjny prosto do domu.
• Po otrzymaniu pakietu należy samodzielnie pobrać wymaz z wewnętrznej strony policzka za pomocą pałeczek, dołączonych do przesyłki, a następnie wypełnić formularz.
• Wymaz wraz z formularzem należy odesłać na adres Fundacji DKMS w kopercie zwrotnej, dołączonej do pakietu.

Po odesłaniu pakietu, w ciągu 3 miesięcy otrzymamy kartę potencjalnego dawcy szpiku. Karta ta potwierdza pomyślne przejście przez proces rejestracji w bazie dawców szpiku Fundacji DKMS. Oznacza to, że wymaz został przebadany pod kątem antygenów zgodności tkankowej, czyli tzw. HLA. Podczas badania antygenów HLA oznaczane są antygeny A, B, C, DRB1 DQ oraz DP. Takie określenie antygenów HLA jest wystarczające dla klinik transplantacyjnych, aby uzyskać informację na temat zgodności dawcy z pacjentem.

– Jak pokazują statystyki, w ciągu 10 lat od rejestracji, maksymalnie 1% zarejestrowanych osób zostaje dawcą faktycznym. Na zostanie dawcą wcześniej niż w ciągu 10 lat wyższe szanse mają osoby młode. Żeby nasz „bliźniak genetyczny” mógł otrzymać od nas krwiotwórcze komórki macierzyste, musimy pasować do siebie w zakresie antygenów (białek) zgodności tkankowej HLA – a układ ten daje nam wiele milionów kombinacji! To sprawia, że rejestracja w bazie dawców szpiku nie gwarantuje tego, że dojdzie do pobrania od nas komórek – to wbrew pozorom dobra informacja, świadcząca o tym, że nasz „bliźniak genetyczny” najprawdopodobniej nie potrzebuje transplantacji szpiku! – tłumaczy dr Tigran Torosian, hematolog, dyrektor medyczny Fundacji DKMS.

Jeśli jesteśmy potencjalnym dawcą szpiku i któregoś dnia otrzymamy telefon z Fundacji DKMS z informacją o tym, że ktoś potrzebuje właśnie naszej pomocy, to oznacza, że wkrótce możemy zostać dawcą faktycznym i dać komuś szansę na życie.

Podczas rozmowy zostaniemy zapytani o to, czy podtrzymujemy chęć pomocy pacjentowi. Jeśli tak, koordynator Fundacji DKMS wyjaśni nam metody pobrania krwiotwórczych komórek macierzystych, a także zada kilka pytań dotyczących stanu naszego zdrowia. Następnie umówi nas na pobranie krwi, mające na celu potwierdzenie zgodności pomiędzy nami a biorcą.

Po potwierdzeniu zgodności między dawcą a biorcą rozpoczyna się procedura, przygotowująca dawcę do oddania krwiotwórczych komórek macierzystych. Kolejnym krokiem są szczegółowe badania dawcy, na które Fundacja DKMS umawia potencjalnego dawcę w dogodnym dla niego terminie, w Klinice Pobrania, znajdującej się najbliżej miejsca jego zamieszkania. Podczas badań, dawcy zostają przedstawione wszelkie informacje, związane z metodą oddania krwiotwórczych komórek macierzystych, która zostanie u niego zastosowana.

• O tym, która metoda pobrania zostanie zastosowana u konkretnego dawcy decyduje lekarz prowadzący pacjenta, uwzględniając jego stan zdrowia oraz diagnozę.
• W 85 proc. przypadków krwiotwórcze komórki macierzyste pobierane są z krwi obwodowej, za pomocą tzw. aferezy. Po zakończonej donacji dawca wraca do domu. U 15 proc. dawców krwiotwórcze komórki macierzyste pobierane są z talerza kości biodrowej. Następnego dnia dawca jest wypisywany z Kliniki Pobrania.

Ostatnim etapem procedury jest dzień oddania krwiotwórczych komórek macierzystych. Po zakończonej donacji dawca – już faktyczny – otrzymuje legitymację oraz odznakę dawcy przeszczepu. To dzień, w którym dawca faktyczny daje szansę na życie drugiemu człowiekowi, ale zyskuje również przywileje dawcy.

Za nieocenioną pomoc drugiemu człowiekowi i poświęcony czas dawcy przeszczepu, który co najmniej raz oddał szpik lub inne regenerujące się komórki i tkanki, oraz zasłużonemu dawcy przeszczepu (więcej niż jedna donacja) przysługują przywileje. Dawca faktyczny krwiotwórczych komórek macierzystych jest uprawniony do korzystania poza kolejnością z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, czyli świadczeń, niewymagających leczenia w warunkach całodobowych lub całodziennych.

Ponadto, w wielu miejscowościach w Polsce dawcy faktyczni mogą poruszać się komunikacją miejską bezpłatnie lub korzystać z biletów rocznych za niewielką opłatą. Uprawnienia dotyczące korzystania z nieodpłatnych przejazdów opisane są w oddzielnych regulaminach przewoźników w danym mieście.

• Dawcy Przeszczepu mają możliwość bezpłatnych przejazdów w Białymstoku, Tarnobrzegu, Zielonej Górze, Włocławku, Wrocławiu, Łodzi, a w Słupsku bilet roczny dla Dawcy Przeszczepu wynosi 50 zł.
• Zasłużeni Dawcy Przeszczepu mogą korzystać z komunikacji miejskiej bezpłatnie w: Warszawie, Krakowie, Białymstoku, Lublinie, Białej Podlaskiej, Poznaniu, Bydgoszczy, Elblągu, Rzeszowie, Wrocławiu, Mielcu, Szczecinie, Koszalinie oraz Toruniu.

Aby korzystać z darmowych przejazdów, należy przedstawić dokument, potwierdzający uprawnienia (Legitymację Dawcy Przeszczepu lub Legitymację Zasłużonego Dawcy Przeszczepu) oraz dokument, potwierdzający tożsamość dawcy.

Więcej informacji o przywilejach faktycznych dawców szpiku znajduje się w artykule: Jakie przywileje przysługują dawcy szpiku? | DKMS.

Więcej informacji o Fundacji DKMS: www.dkms.pl.