Ochrona sygnalistów: gwarancje UE dla osób działających w interesie publicznym
Przepisy UE mają na celu ochronę osób zgłaszających naruszenia prawa unijnego, jak i zachęcenie osób posiadających informacje o nieetycznych zachowaniach do dokonania poufnego zgłoszenia.
W ostatnich latach sygnaliści odegrali kluczową rolę w ujawnianiu skandali związanych z uchylaniem się od płacenia podatków (np. Lux Leaks i Panama Papers) czy nadużywaniem danych osobowych (Cambridge Analytica). Jednak wciąż mogły pozostać niewykryte bezprawne zachowania, ponieważ ludzie często obawiają się konsekwencji (utrata pracy, degradacja i inne formami represji), jakie im grożą w konsekwencji zgłoszenia nadużycia.
We wtorek 16 kwietnia Parlament Europejski zatwierdził przepisy zapewniające minimalne wspólne standardy ochrony sygnalistów w całej UE. Do tej pory ochrona osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa w UE była fragmentaryczna i odnosiła się wyłącznie do wybranych sektorów.
Główne aspekty prawodawstwa
Środki, uzgodnione tymczasowo z Radą w marcu br., mają na celu ułatwienie potencjalnym sygnalistom zgłaszanie nieprawidłowości.
Zasady obejmują szeroki zakres obszarów – oszustwa podatkowe, pranie pieniędzy, zamówienia publiczne, bezpieczeństwo produktów i transportu, ochrona środowiska, zdrowie publiczne, ochrona konsumentów, ochrona danych.
Organizacje publiczne i prywatne zatrudniające ponad 50 pracowników będą musiały stworzyć wewnętrzną procedurę postępowania w przypadku zgłoszenia naruszenia. Władze krajowe powinny również ustanowić niezależne i przejrzyste kanały ujawniania informacji.
Sygnaliści będą chronieni niezależnie od tego, czy zdecydują się zgłaszać nadużycie wewnętrznym kanałem w ramach danej organizacji, czy poza nim, np. organom publicznym krajowym lub unijnym.
Dyrektywa przewiduje również możliwość podania informacji do wiadomości publicznej, na przykład poprzez zgłoszenie mediom, jeśli po zgłoszeniu za pomocą innych kanałów nie podjęto odpowiednich działań lub w przypadku ewidentnego zagrożenia interesu publicznego, ryzyka jego wystąpienia, bądź w przypadku ryzyka odwetu.
Wszystkie formy działań odwetowych za zgłaszanie nadużyć, takie jak degradacja, zawieszenie czy zwolnienie, są zabronione. Ochrona udzielana jest również osobom pomagającym sygnalistom. Państwa członkowskie powinny zapewnić osobom zgłaszającym przypadki naruszenia dostęp do informacji na temat kanałów i procedur zgłaszania, wsparcia prawnego, finansowego i psychologicznego.
Pełna treść artykułu na stronie internetowej Parlamentu Europejskiego: Ochrona sygnalistów: gwarancje UE dla osób działających w interesie publicznym
Źródło: Parlament Europejski
