Głównym celem statutowym naszego Stowarzyszenia jest ochrona zabytkowych nagrobków znajdujących się na nekropoliach miasta Rzeszowa, w szczególności na Starym Cmentarzu, który został wpisany do rejestru zabytków w 1968 r. Prowadzimy także działalność wydawniczą oraz bardzo szeroką kwerendę po różnych archiwach, aby odszukiwać historyczne materiały, które stanowią podstawę dla naszych publikacji.
Jak wykorzystamy 1% i darowizny
Członkowie naszego Stowarzyszenia pracują w organizacji nieodpłatnie. Wszystkie pozyskane środki finansowe przeznaczamy w całości na cele statutowe.
Naszą misją jest ochrona substancji zabytkowej cmentarzy miasta Rzeszowa, realizacja zadań publicznych w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji oraz działalność wydawnicza tematycznie związana z cmentarzami.
Prowadzone działania
W listopadzie 2001 r. grupa mieszkańców Rzeszowa, zatroskana złym stanem zabytkowego Starego Cmentarza, postanowiła założyć stowarzyszenie mające na celu opiekę nad tym cmentarzem i poprawienie stanu substancji zabytkowej tej nekropolii. Patronem organizacji został wieloletni społeczny opiekun zabytków miasta Rzeszowa śp. Włodzimierz Kozło (1902-1996), zmagający się ponad 30 lat z arogancją miejscowej władzy w stosunku do tej nekropolii. Jego niewątpliwą zasługą było doprowadzenie do wpisania tego cmentarza do rejestru zabytków 13 listopada 1968 r. pod nr A-308, co dało podstawy do ochrony prawnej terenu.
Stowarzyszenie powstało z inicjatywy córki Włodzimierza Kozło, która jako wiceprezes od samego początku odpowiada za merytoryczną działalność naszej organizacji. Od początku naszej działalności, tj. od stycznia 2002 r. (wpis do KRS) przeprowadzamy prace konserwatorskie przy najbardziej zniszczonych nagrobkach, przede wszystkim na zabytkowym Starym Cmentarzu. Łącznie, do 2020 r., wyremontowanych zostało blisko 200 nagrobków (wykaz za poszczególne lata na stronie internetowej naszego Stowarzyszenia www.rzeszow-cmentarze.pl), w tym niemal połowa pokryta została ze środków zbieranych podczas corocznych kwest 1 listopada oraz 1% – w maju 2004 r. uzyskaliśmy status OPP.
Według inwentaryzacji przeprowadzonej w miesiącach letnich 2001 r. przez autorkę monografii, na Starym Cmentarzu znajduje się 622 nagrobki – niestety tylko tyle pozostało po katastrofalnej powodzi w 1934 r., oraz okresie dewastacji przez niemieckiego okupanta i powojennych komunistycznych władz, chcących doprowadzić do likwidacji nekropolii. Pozostało jeszcze bardzo wiele pracy, bowiem zaledwie trzecia część zachowanych nagrobków doprowadzona została do należytego stanu.
Wszystkie pozyskane przez nas fundusze przeznaczamy na prace konserwatorskie oraz publikacje związane z rzeszowskimi nekropoliami, opisującymi ich dzieje i przybliżające mieszkańcom osoby tam pochowane, często zupełnie zapomniane. Wszyscy członkowie naszego Stowarzyszenie pracują nieodpłatnie, zatem pozyskane środki finansowe przeznaczane są na ww. cele statutowe.
Pierwszą publikacją naszego Stowarzyszenia było wydanie w 2002 r. monografii "Stary Cmentarz w Rzeszowie 1792-1910", która jest podstawą merytoryczną dla naszej działalności. Kolejne wydawnictwa to:
- 2006 r. – 2-tomowa publikacja pt. Cmentarze, kwatery i mogiły wojenne na Podkarpaciu, pierwsza tego typu praca w Polsce, obejmująca lata od 1655 do 1944/45,
- 2009 r. – "Historia Starego Cmentarza w Rzeszowie. Wydanie popularne", w nakładzie 5000 egzemplarzy, rozprowadzona nieodpłatnie w szkołach, urzędach i lokalnych mediach.
- 2010 r. – "Historia Cmentarza Komunalnego Pobitno w Rzeszowie. Wydanie popularne", w nakładzie 5000 egzemplarzy, rozprowadzona nieodpłatnie jw.,
- 2011 r. – "Historia Cmentarza Komunalnego Staromieście w Rzeszowie. Wydanie popularne", w nakładzie 2500 egzemplarzy, rozprowadzona nieodpłatnie jw.,
- 2012 r. – "Rzeszowiacy w powstaniu 1863 roku. W 150. rocznicę wybuchu powstania styczniowego przypadającą na rok 2013", w nakładzie 1500 egzemplarzy rozprowadzona nieodpłatnie jw.,
Każdego roku podczas kwesty związanej z dniem 1 listopada (w 2019 r. – XVII kwesta) wydawany jest przez Stowarzyszenie biuletyn (bezpłatny), którego istotną częścią jest zapis wykonanych prac konserwatorskich w danym roku; jest to rozliczenie środków przeznaczonych na konserwacje, w tym z kwesty z poprzedniego roku.
W każdym z biuletynów jest artykuł podstawowy, opisujący szczegółową problematykę, np. zachowane i niezachowane cmentarze miasta Rzeszowa, herbowi na Starym Cmentarzu, czy legioniści na cmentarzu Pobitno. Każdego roku w kwestach licznie uczestniczy młodzież rzeszowskich szkół średnich, wydatnie pomagając członkom Stowarzyszenia w sprawnym przeprowadzeniu zbiórki.
Przez cały czas działalności Stowarzyszenie prowadziło i prowadzi szeroką działalność propagującą ideę pamięci o naszych przodkach poprzez m.in. spotkania z młodzieżą szkół średnich, udział w programach telewizyjnych oraz radiowych, które można odnaleźć na stronie internetowej TVP3 oraz Polskiego Radia Rzeszów w dziale "Reportaże". Każdego roku w lokalnej prasie ukazują się artykuły pokazujące mieszkańcom Rzeszowa naszą działalność.
W 2020 r. z przyczyn obiektywnych nie było możliwe przeprowadzenie XVIII Rzeszowskiej kwesty.
