Publicystyka - ngo.pl

Działająca w ramach Zespołu Grupa Prawna zajęła się nową wersją ustawy, nad którą prace dobiegły końca we wrześniu tego roku. Pomimo uwag zgłoszonych podczas debaty nowego Zespołu, jego członkowie zarekomendowali projekt ministrowi pracy i polityki społecznej do dalszych prac. Otwiera to drogę do dalszych działań ustawodawczych, co oznacza, że prace nad ustawą mają wreszcie szanse nabrać tempa. Warto więc w tym kontekście przyjrzeć się jej obecnemu kształtowi bliżej.

W porównaniu z poprzednią wersją ustawy, poddanej konsultacjom społecznym w czerwcu 2011 roku, w bieżącym projekcie wprowadzono kilka istotnych zmian, m.in. uwzględniających niektóre z uwag zgłaszanych przez komentatorów wcześniejszej wersji tego aktu.

Na pierwszą zasadniczą modyfikację wskazuje już sam fakt skrócenia samego tytułu ustawy. Poprzez usunięcie z niego wzmianki o przedsiębiorczości społecznej oddaje on teraz lepiej zawartość regulacji, która określa właśnie zasady tworzenia, funkcjonowania oraz likwidacji przedsiębiorstw społecznych.

Nowa wersja ustawy zawiera też preambułę, której dopisanie postulowano m.in. na poświęconym ustawie seminarium, zorganizowanym przez Instytut Spraw Publicznych w maju tego roku. Dodany teraz do ustawy wstęp przedstawia zawarte w Konstytucji RP zasady związane z ideą społecznej gospodarki rynkowej, na których oprzeć można działania skierowane na rozwój przedsiębiorstw społecznych.

Istotną modyfikacją, jaka pojawiła się w nowej wersji ustawy, jest związana ze doprecyzowaniem zasad zakładania przedsiębiorstwa społecznego.

Stara wersja tego dokumentu zakładała, że może ono być utworzone przez istniejącego już przedsiębiorcę, który zachowuje jednocześnie odpowiedzialność za funkcjonowanie założonego przez siebie podmiotu. Dotyczyło to także zaciągniętych przez takie przedsiębiorstwo społeczne zobowiązań i wzbudzało dość duże kontrowersje w trakcie konsultacji społecznych projektu ustawy. Wynikały one z obawy, że podmiotowi tworzącemu może brakować narzędzi i możliwości dostatecznej kontroli przedsiębiorstwa przy potencjalnym ponoszeniu nawet konsekwencji finansowych nieumiejętnej działalności tego podmiotu.

W najnowszej wersji projektu zapisano wprost, że status przedsiębiorstwa społecznego może po prostu uzyskać mały albo średni przedsiębiorca spełniający warunki określone w ustawie i wpisany do rejestru przedsiębiorców. Teraz nie ma już problemów interpretacyjnych – przedsiębiorstwa społeczne mogą funkcjonować niezależnie od jakichkolwiek innych podmiotów. Ewentualne podleganie kontroli zewnętrznej wynikać będzie z zapisów innych ustaw.

W dokumencie bardziej jednoznacznie i zawężająco określono również zakres działań, które prowadzić mogą podmioty, by mieć prawo do zyskania statusu przedsiębiorstwa społecznego. Ograniczony został też zakres uprawnień i korzyści, które z racji jego posiadania będą przysługiwać.

Według aktualnego projektu ustawy przedsiębiorstwa społeczne mają zyskać prawo do korzystania ze wsparcia publicznego w formie:

• preferencyjnych stawek podatku od nieruchomości,
• zwolnienia przedmiotowego dochodów z działalności gospodarczej pozarolniczej z podatku dochodowego od osób prawnych,
• zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy za zatrudnionych przez przedsiębiorstwo pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
• zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Rehabilitacji,
• czasowego refinansowania ze środków Funduszu Pracy części wynagrodzenia zatrudnianych pracowników oraz części kosztów osobowych samych pracodawców,
• preferencji w zakresie zakupów towarów lub usług niepodlegających przepisom o zamówieniach publicznych przez jednostki sektora finansów publicznych,
• możliwości angażowania do swej działalności wolontariuszy.

Zniknął natomiast z projektu ustawy pomysł przekazywania na potrzeby funkcjonowania przedsiębiorstw społecznych 1% podatku dochodowego od podmiotów prawnych, które to środki miały być dystrybuowane przez powoływaną do życia w omawianym dokumencie Izbę Przedsiębiorców Społecznych.

Także sama Izba zmieniła teraz swój charakter, stając się typowym organem samorządowym, reprezentującym środowisko przedsiębiorstw społecznych, którego funkcjonowanie finansowane ma być ze składek członkowskich poszczególnych przedsiębiorstw.

Samo to ciało otrzymało również nową kompetencję w postaci prowadzenia rejestracji podmiotów spełniających określone w ustawie wymogi dla zyskania statusu przedsiębiorstwa społecznego. Zastąpiono w ten sposób wcześniejszy pomysł, by dokonywał tego sąd rejestrowy.

Ponadto, podejmowane przez Izbę decyzje (ma ona także spełniać funkcje kontrolne wobec przedsiębiorstw społecznych) zostały poddane nadzorowi administracyjnemu, pełnionemu przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Przedstawione powyżej krótko tylko podstawowe modyfikacje w ustawie o przedsiębiorstwie społecznym w wielu miejscach oznaczają zmianę dotychczasowego sposobu myślenia o tym akcie prawnym i regulowanej w nim sferze życia społeczno-gospodarczego. Jak się wydaje, wychodzą także naprzeciw oczekiwaniom wielu przedstawicieli środowiska zaangażowanego w rozwój ekonomii społecznej w Polsce, które zgłaszane były na kilku etapach dotychczasowych konsultacji tego dokumentu. Będzie on teraz przedmiotem prac w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, które powinny doprowadzić do jego wprowadzenia na ścieżkę legislacyjną.

Monitoring prawny prowadzony jest jako jedno z działań projektu Zintegrowany System Wsparcia Ekonomii Społecznej, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.