Nowelizacja zgromadzeń. Administracja zablokuje manifestacje obywatelskie?
Posłowie Prawa i Sprawiedliwości wnieśli do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach. Dziś o tym, czy odbędzie się manifestacja decydują organy samorządowe. Nowelizacja dodaje do grona decydujących wojewodów, czyli przedstawicieli rządu. Proponuje się też hierarchię organizatorów.
http://www.freeimages.com/photo/559518
Pierwszeństwo będą miały zgromadzenia organizowane przez organy władzy publicznej i kościoły. Dziś ustawa daje prawo do organizowania manifestacji każdemu, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych, a więc osobom fizycznym i prawnym. Nie ma lepszych i gorszych, a w sytuacjach spornych decyduje kolejność zgłoszeń. To ma się zmienić.
Poświąteczne nowelizacje Prawa o zgromadzeniach
Nowa ustawa zmieniana po roku
Ustawa działa od 14 października 2015 r. – rok. Dlaczego potrzebna jest jej zmiana? Dlaczego tak mocno ingeruje się w filozofię stworzonego dość niedawno prawa? Nie dowiemy się tego od projektodawców. Ale zobaczmy, co proponują.
Hierarchia manifestacji, czyli kto ma pierwszeństwo w organizowaniu zgromadzeń
Propozycja nowelizacji stwarza hierarchię zgromadzeń. Wygląda ona następująco:
- zgromadzenia organizowane przez organy władzy publicznej
- zgromadzenia odbywane w ramach działalności kościołów i innych związków wyznaniowych
- zgromadzenia cykliczne (opisane w nowym rozdziale 3a, w artykułach 26a-26e – piszemy o nich poniżej)
- "standardowe" zgromadzenia (opis dotyczący zasad ich organizowania zawiera rozdział 2 ustawy) oraz zgromadzenia organizowane w trybie uproszczonym (niepowodujące utrudnień w ruchu drogowym)
- zgromadzenia spontaniczne
Zgromadzenia lepsze, bo cykliczne
Art. 26a ust. 1
Jeżeli zgromadzenia są organizowane przez tego samego organizatora w tym samym miejscu lub na tej samej trasie co najmniej cztery razy w roku według opracowanego terminarza lub co najmniej raz w roku w dniach świąt państwowych i narodowych, a tego rodzaju wydarzenia odbywały się w ciągu ostatnich trzech lat, chociażby nie w formie zgromadzeń i miały na celu w szczególności uczczenie doniosłych i istotnych dla historii Rzeczypospolitej Polskiej wydarzeń, organizator może zwrócić się z wnioskiem do wojewody o wyrażenie zgody na cykliczne organizowanie tych zgromadzeń.
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, organ gminy będzie musiał zakazać zgłoszonego wcześniej zgromadzenia, jeśli okaże się, że wojewoda pozwolił w tym miejscu na organizację zgromadzenia cyklicznego. Zgromadzenie cykliczne będzie mogło zająć określony czas i przestrzeń na okres maksymalnie 3 lat. Tyle będzie ważna decyzja wojewody.
Wolność zgromadzeń to także prawo do kontrmanifestacji
Przepisy ustawy Prawo o zgromadzeniach regulują sytuację zbiegu "dwóch lub większej liczby zgromadzeń, które mają zostać zorganizowane chociażby częściowo w tym samym miejscu i czasie, i nie jest możliwe ich odbycie w taki sposób, aby ich przebieg nie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach". Ustawa mówi, które ze zgromadzeń ma pierwszeństwo, opisuje procedurę zmiany trasy, wskazuje tryb dochodzenia uprawnień przez organizatorów.
To najbardziej dyskusyjny fragment Prawa o zgromadzeniach, ponieważ – jak twierdzą m.in. organizacje zajmujące się prawami człowieka – narusza on wolność zgromadzeń, której elementem jest również możliwości kontrmanifestacji. Mamy prawo do pokazania uczestnikom jakiegoś zgromadzenia, że nie zgadzamy się z ich poglądami, hasłami, zachowaniem itp. MAMY PRAWO do zorganizowania kontrmanifestacji (zgromadzenia), ale pamiętając, że konstytucja daje uprawnienia wyłącznie do organizowania POKOJOWYCH zgromadzeń.
Zacytowany powyżej opis nachodzących na siebie manifestacji wskazuje, że możliwe jest (choćby teoretycznie) wystąpienie dwóch lub więcej zgromadzeń w jednym miejscu i czasie. Nie każde dwa jednoczesne zgromadzenia muszą powodować automatycznie "zagrożenie życia lub zdrowia ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach". Oczywiście urzędnicy wolą dmuchać na zimne, więc organy gminy starają się raczej nie konfrontować zgromadzeń i wykorzystują możliwości ich rozłączenia, dane przez ustawodawcę. Fakt, że taka możliwość w ogóle istnieje (że kolizja zgromadzeń może być powodem do odwołania jednego z nich) jest przedmiotem krytyki obrońców prawa do kontrmanifestowania.
Przedstawiona przez posłów PIS nowelizacja jeszcze bardziej uderza w wolność do kontrmanifestowania. Bardzo wyraźnie wskazuje, których manifestacji nie można zakłócać innymi manifestacjami.
Zgromadzenia organizowane przez władze, kościoły oraz zgromadzenia cykliczne nie będą musiały obawiać się konkurencji. Prawo zabroni, aby na ich drodze pojawiły się inne zgromadzenia.
Wątpliwości formalne: wyjaśnienie zamiast uzasadnienia
Jeśli brać pod uwagę statystykę przyjętych w Sejmie VIII kadencji projektów ustaw, projekt posłów Prawa i Sprawiedliwości ma dużą szansę, aby stać się prawem. Możliwe jednak, że prace nad nim nie ruszą tak szybko. Jak zwracają uwagę komentatorzy (Ewa Siedlecka, wyborcza.pl, 16 listopada 2016 r.), projektowi brak uzasadnienia, które jest obowiązkowym elementem każdego przedłożenia i musi wystąpić również w projekcie poselskim.
Oczywiście do projektu dołączono tekst nazwany "uzasadnieniem", jednak nie wyjaśnia on, dlaczego potrzebne są zmiany w Prawie o zgromadzeniach, nie analizuje, jak działa obecna ustawa, nie wskazuje na trudności, z jakimi spotykają się organizatorzy zgromadzeń, nie przytacza rozbieżności w interpretacjach. Jest prostym wyjaśnieniem, co zawiera propozycja i jak należy ją rozumieć.
Prawdopodobnie legislatorzy zwrócą uwagę na brak uzasadnienia, jednak to nie oni decydują o tym, czy projektowi zostanie nadany bieg (czyli czy Sejm zajmie się projektem). Posłowie mają też możliwość poprawienia zgłoszonej przez siebie propozycji. Miejmy nadzieję, że z niej skorzystają.
Dobrze byłoby poznać intencje projektodawców, ponieważ bez nich trudno jest odnosić się do przedstawionych przepisów, a jeszcze trudniej interpretować je, kiedy już wejdą w życie.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o zgromadzeniach, Przebieg procesu legislacyjnego, sejm.gov.pl
Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.
Źródło: inf. własna (poradnik.ngo.pl)
