Publicystyka - ngo.pl

Regranting, czyli przekazanie otrzymanej przez organizację pozarządową lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3 dotacji przez tzw. operatora projektu (za wiedzą i zgodą organu, który tej dotacji udzielił) innym organizacjom pozarządowym lub podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 (tzw. realizatorom projektu) w celu realizacji przez nie zadania publicznego, znany jest samorządom od 2010 r. Wtedy został po raz pierwszy wprowadzone do ustawy o działalności pożytku publicznego, jako jedna z możliwych form współpracy finansowej między organizacjami pozarządowymi a samorządami.

I chociaż wydawało się to atrakcyjne rozwiązanie zarówno dla administracji samorządowej, jak i dla organizacji – niewiele samorządów decydowało się na taką współpracę. Jednym (chociaż nie jedynym) z powodów tego były niejednoznacznie brzmiące przepisy i związane z nimi wątpliwości interpretacyjne. Obecnie tocząca się nowelizacja ma te wątpliwości rozwiać.

– Zgłoszone propozycje doprecyzowują i porządkują mechanizm regrantingu. Mogą się wydawać dosyć oczywiste, ale do tej pory przepisy, które chcemy zmienić budziły wątpliwości samorządów – mówi Tomasz Schimanek, ekspert Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce (ARFP) i autor „Podręcznika regrantingu”, który powstał w, realizowanym przez ARFP, projekcie „Regranting jako sposób zwiększania zakresu, skali i efektywności realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe w gminie i powiecie”. W tym projekcie zostały też wypracowane propozycje zmian ustawowych przepisów o regrantingu. Jak podkreśla Schimanek – wynikają one z praktyki stosowania regrantingu przez samorządy.

W projekcie nowelizacji znalazły się więc np. definicje: projektu, operatora projektu i realizatora projektu.

Projektem jest zadanie realizowane przez realizatora projektu. Operator projektu to organizacja pozarządowa lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, której organ administracji publicznej zlecił realizację zadania publicznego w sposób, o którym mowa w art. 16a. A realizator projektu to organizacja pozarządowa lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, której operator projektu zleca wykonanie projektu.

– Nie udało się natomiast wprowadzić do ustawy samego pojęcia „regranting”, a pomogłoby to już ostatecznie rozwiać pojawiające się wątpliwości. Przeciwni byli posłowie, urzędnicy i legislatorzy z uwagi na to, że jest to anglicyzm, a niestety na razie nie udało się wymyślić dobrego polskiego odpowiednika – mówi Schimanek.

Zaproponowane w nowelizacji zmiany przepisów jednoznacznie wskazują, że możliwość realizacji zadania przy wykorzystaniu tzw. regrantingu powinna wynikać w pierwszej kolejności z ogłoszenia o otwartym konkursie ofert, a następnie – ze złożonej oferty i zawartej umowy.

– To, wydawałoby się, kolejna oczywistość, ale w niektórych samorządach zwyciężał pogląd, że obecnie obowiązujące przepisy nie wskazują jednoznacznie na konieczność ogłaszania otwartego konkursu ofert i szukały sposobu na zlecanie zadań publicznych poprzez regranting w formule pozakonkursowej – komentuje Tomasz Schimanek.

Praktyka stosowania regrantingu w samorządach pokazała, że istotnym kryterium decydującym o wyborze operatora projektu jest to, w jaki sposób ten ostatni chce wyłonić realizatorów projektu, czyli organizacje, które ostatecznie otrzymają pieniądze na realizację zadań publicznych. Dlatego w nowelizacji zaproponowano, aby zarówno oferta realizacji zadania publicznego, jak i umowa między samorządem a operatorem projektu, oprócz informacji podstawowych, zawierały również zasady i tryb przeprowadzenia konkursu na wybór realizatorów projektów, w tym warunki i kryteria ich wyboru oraz zasady i sposób monitorowania i oceny realizowanych przez nich projektów.

Sposób i tryb wyboru realizatorów projektów są ustalane wspólnie z organem administracji publicznej ogłaszającym otwarty konkurs ofert. A wynik konkursu podaje się do publicznej wiadomości poprzez jego zamieszczenie na stronie internetowej operatora projektu.

W nowelizacji pojawiła się propozycja, aby zobowiązać operatora projektu do przekazania wybranym organizacjom pieniędzy na realizację zadań nie później niż 14 dni od dnia zawarcia umowy pomiędzy operatorem projektu a realizatorem projektu.

– Takie rozwiązanie ma zabezpieczyć realizatorów projektów przed opieszałością operatora, ale nie uwzględnia to wielu sytuacji praktycznych, przede wszystkim takiej, w której operator nie otrzymał jeszcze pieniędzy od instytucji zlecającej zadanie. Znamy przypadki, gdy operator już kończył konkurs na wybór realizatorów, a sam jeszcze czekał na pieniądze od administracji – zauważa Schimanek, który krytycznie ocenia ten zapis i zapowiada, że w czasie dalszych prac sejmowych nad nowelizacją będzie zabiegał o usunięcie tego przepisu. Tym bardziej, że oznacza on nierówne traktowanie stron: organ publiczny, zlecający zadanie operatorowi, nie jest zobligowany w ustawie żadnym terminem, w którym ma przekazać środki operatorowi.

Kolejna sprawa, która została doprecyzowana w nowelizacji to kwestia odpowiedzialności wobec samorządu za prawidłowe wydatkowanie środków publicznych. Zgodnie z propozycjami ponosi ją w całości operator projektu.

– Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej chciało w dużo większym zakresie uregulować relacje między samorządem a operatorem i realizatorami projektów. Proponowano m.in., aby operator i realizatorzy solidarnie ponosili odpowiedzialność za realizację zadań. Na szczęście udało się te propozycje wycofać – mówi ekspert ARFP.

Pomogła w tym m.in. opinia prawna sporządzona na potrzeby projektu realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce, zgodnie z którą inne zobowiązania łączą operatora projektu z samorządem (administracyjno-prawne), a inne z realizatorami projektów (cywilno-prawne). Dlatego też to operator projektu (a nie realizatorzy) po zakończeniu zadania (czyli po zakończeniu realizowanych projektów) sprawozdaje się samorządowi. Sprawozdanie to w szczególności zawiera informacje o nazwach i adresach siedzib realizatorów projektów, zrealizowanym zakresie rzeczowym projektów, terminach realizacji projektów, wysokości środków przekazanych na poszczególne projekty, wysokości środków wykorzystanych na realizację poszczególnych projektów.

Nie udało się natomiast w tej nowelizacji wycofać z ustawy zapisów art. 11 ust. 2b, który przewiduje, że samorząd może zlecić organizacji pozarządowej obsługę otwartego konkursu ofert na realizację zadania. Przepis ten jest sformułowany w taki sposób, że rola organizacji ogranicza się w zasadzie do obsługi technicznej konkursu. A i to nie w pełni, więc samorząd i tak musi wykonać większość swoich zadań związanych z ogłoszeniem, rozstrzygnięciem konkursu i przekazaniem dotacji.

– Do tej pory nie znalazłem ani jednego samorządu, który korzystałby z tej formy zlecania zadania publicznego organizacjom – mówi Schimanek, który wraz z ARFP postulował, aby ten przepis zlikwidować. Jak dotąd jednak posłowie nie przychylili się do tej propozycji.

1) w art. 2 w pkt 4 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 5–8 w brzmieniu:

(…)

6) operatorze projektu – rozumie się przez to organizację pozarządową lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, której organ administracji publicznej zlecił realizację zadania publicznego w sposób, o którym mowa w art. 16a;

7) realizatorze projektu – rozumie się przez to organizację pozarządową lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, której operator projektu zleca wykonanie projektu;

8) projekcie – rozumie się przez to zadanie realizowane przez realizatora projektu w sposób, o którym mowa w art. 16a;

(…)

10) w art. 11:

1. ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Wspieranie oraz powierzanie, o których mowa w ust. 1, odbywa się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert albo w trybach określonych w art. 11a–11c lub art. 19a niniejszej ustawy.”,

1. ust. 4 otrzymuje brzmienie:

„4. Zlecenia realizacji zadań publicznych w jednym z trybów, o których mowa w ust. 2, następuje w sposób zapewniający wysoką jakość wykonania danego zadania.”,

(…)

11) w art. 13:

1. po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

„2a. W przypadku gdy organ administracji publicznej zleca realizację zadania publicznego w sposób, o którym mowa w art. 16a, ogłoszenie otwartego konkursu ofert, o którym mowa w ust. 2, zawiera dodatkowo informacje o zasadach i warunkach zlecenia zadania.”,

(…)

12) w art. 14:

1. zdanie wprowadzające otrzymuje brzmienie:

„1. Oferta złożona w jednym z trybów, o których mowa w art. 11 ust. 2, zawiera w szczególności:”,

1. po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

„1a. Oferta realizacji zadania publicznego w sposób określony w art. 16a oprócz informacji, o których mowa w ust. 1, zawiera także zasady i tryb przeprowadzenia konkursu na wybór realizatorów projektów, w tym warunki i kryteria ich wyboru oraz zasady i sposób monitorowania i oceny realizowanych przez nich projektów.”;

14) w art. 16:

1. ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„Art. 16. 1. Organizacje pozarządowe lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, przyjmując zlecenie realizacji zadania publicznego w trybach, o których mowa w art. 11 ust. 2, zobowiązują się do wykonania zadania publicznego w zakresie i na zasadach określonych w umowie, odpowiednio o wsparcie realizacji zadania publicznego lub o powierzenie realizacji zadania publicznego, sporządzonej z uwzględnieniem art. 151 ust. 2 i art. 221 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz przepisów ustawy, a organ administracji publicznej zobowiązuje się do przekazania na realizację zadania dotacji.”,

1. po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

„1a. Umowa, o której mowa w ust. 1, na zadanie realizowane w sposób, o którym mowa w art. 16a, określa zasady i tryb przeprowadzenia konkursu na wybór realizatorów projektów, w tym warunki i kryteria ich wyboru oraz zasady i sposób monitorowania i oceny realizowanych przez nich projektów.”,

1. ust. 4 otrzymuje brzmienie:

„4. Zadanie publiczne nie może być realizowane przez podmiot niebędący stroną umowy o wsparcie realizacji zadania publicznego lub o powierzenie realizacji zadania publicznego, chyba że umowa zezwala na wykonanie określonej części zadania przez taki podmiot.”,

1. uchyla się ust. 7;

15) po art. 16 dodaje się art. 16a w brzmieniu:

„Art. 16a. 1. Operator projektu zleca realizację całości zadania publicznego realizatorom projektów wybranym na zasadach i w trybie określonym w ofercie, o której mowa w art. 14 ust. 1 i 1a, oraz umowie, o której mowa w art. 16 ust. 1 i 1a.

2. Wyniki konkursu operator projektu podaje do publicznej wiadomości poprzez zamieszczenie na własnej stronie internetowej.

3. Realizatorzy projektów przyjmując zlecenie realizacji projektu w trybie określonym w ust. 1, zobowiązują się do wykonania projektu w zakresie i na zasadach określonych w umowie z operatorem projektu, a operator projektu zobowiązuje się do przekazania na realizację projektu środków finansowych.

4. Przekazanie na realizację projektu środków, o których mowa w ust. 3, następuje w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia zawarcia umowy pomiędzy operatorem projektu, a realizatorem projektu.

5. Operator projektu, któremu organ administracji publicznej zlecił realizację zadania publicznego na zasadach określonych w ust. 1, składa organowi sprawozdanie na zasadach, o których mowa w art. 18.”;

(…)

17) w art. 18 dodaje się ust. 4 i 5 w brzmieniu:

(…)

5. Sprawozdanie, o którym mowa w art. 16a ust. 5, zawiera dodatkowe informacje odnoszące się do realizatorów projektów oraz do projektów realizowanych w ramach zleconych zadań, dotyczące:

1) nazw i adresów siedzib realizatorów projektów;

2) zrealizowanego zakresu rzeczowego projektów;

3) terminów realizacji projektów;

4) wysokości środków przekazanych na poszczególne projekty;

5) wysokości środków wykorzystanych na realizację poszczególnych projektów.”;

18) po art. 18a dodaje się art. 18b w brzmieniu:

„Art. 18b. Umowa, o której mowa w art. 16 ust. 1 i 1a oraz sprawozdanie, o którym mowa w art. 18 ust. 1, 4 i 5, podlegają udostępnieniu na zasadach i w trybie określonym w niniejszej ustawie.”;