Nowe pożyczki z Banku Gospodarstwa Krajowego dla ekonomii społecznej
Ponad 135 mln zł na preferencyjne pożyczki oraz 4 mln zł na reporęczenia. Bank Gospodarstwa Krajowego rusza z nowym programem wsparcia dla podmiotów ekonomii społecznej. To drugi, po pilotażowym ES Funduszu, tego typu projekt w Polsce.
Założenia Krajowego Funduszu Przedsiębiorczości Społecznej prezentowali na konferencji 4 kwietnia przedstawiciele BGK oraz dwóch resortów – rozwoju oraz rodziny, pracy i polityki społecznej. Nowy fundusz finansowany jest z Programu Wiedza Edukacja Rozwój, a jego celem jest nie tylko dofinansowanie ponad 2 tys. przedsiębiorstw społecznych, ale również stworzenie ponad tysiąca nowych miejsc pracy.
Wnioski z pilotażu
Nowy fundusz zarządzany przez BGK został utworzony na zrębach pilotażowego projektu ES Fundusz, który prowadzony był w latach 2012-2016 przez Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych.
– To była odważna decyzja – jak trudne środowisko przekonać do tego, że preferencyjną pożyczką można sfinansować ciekawy pomysł na działalność – mówiła. Patrycja Wolińska-Bartkiewicz, Dyrektor Zarządzający BGK. TISE, jako pośrednik finansowy, udzieliło 500 pożyczek na łączną kwotę 39 mln zł. Utworzono 507 miejsc pracy.
Przy projektowaniu ram nowego funduszu uwzględniono większość uwag, które pojawiły się przy projekcie pilotażowym. – Jesteśmy instytucją, której misją jest wspieranie przedsiębiorczości społecznej. Naszym celem jest szycie na miarę pewnych produktów – nie tylko ze środków własnych. Próbujemy też kształtować pewne wymogi i parametry w nowej perspektywie, by odpowiadała na potrzeby podmiotów ekonomii społecznej – zapewniała Joanna Wardzińska, wiceprezes TISE.
A przedsiębiorcy społeczni w trakcie pilotażu apelowali m.in. o: udostępnienie środków pożyczkowych nowo powstałym przedsiębiorcom, istniejącym poniżej 15 miesięcy, zwiększenie dostępnych kwot pożyczek, wydłużenie okresu finansowania oraz dopuszczenie do funduszu średnich przedsiębiorstw, zatrudniających powyżej 50 osób. Ta ostatnia zmiana to ukłon szczególnie w stronę spółdzielni pracy oraz spółdzielni inwalidów i niewidomych.
– Zasadniczym celem nowego funduszu jest zwiększenie liczby PES korzystających ze zwrotnych mechanizmów finansowania, ale również wzrost nowych miejsc pracy tworzonych w tych podmiotach – Anna Gajewska, dyrektor Departamentu Programów Europejskich BGK.
Dlatego rozszerzeniu uległ też katalog form prawnych uprawnionych do uzyskania pożyczki. Teraz są one udzielanie nie tylko spółdzielniom socjalnym, organizacjom pozarządowym, spółdzielniom pracy, inwalidów i niewidomych, kościelnym osobom prawnym czy spółkom non-profit, ale także podmiotom reintegracyjnym: Centrom Integracji Społecznej (CIS), Klubom Integracji Społecznej (KIS), Zakładom Aktywności Zawodowej (ZAZ) i Warsztatom Terapii Zajęciowej (WTZ).
Pożyczki szansą na trwałość po dotacji
– Uważamy, że ekonomia społeczna i solidarna jest przyszłością polityki społecznej w naszym kraju – podkreślał Krzysztof Michałkiewicz, Sekretarz Stanu w MRPiPS. Dodał, że przedsiębiorczość społeczna jest szansą dla grup osób defaworyzowanych oraz dobrze wpływa na rozwój społeczności lokalnych, w tym rozwój usług użyteczności publicznej dla mieszkańców.
Michałkiewicz zwrócił też uwagę na konieczność usamodzielnienia się przedsiębiorstw społecznych po zakończeniu dotowania ze środków europejskich. Fundusze pożyczkowe i gwarancyjne są narzędziem do tej samodzielności. Uczą przedsiębiorców społecznych zarządzać finansami i planować wydatki bez nieustannej pomocy państwa, a tym samym zmuszają do urynkowienia swoich działań, przemyślanej budowy biznesplanu, zarządzania płynnością.
Michałkiewicz podkreślił ponadto, że program finansowania zwrotnego dla ekonomii społecznej, to tylko jedno z wielu działań wzmacniających ten sektor: – W tej chwili przygotowaliśmy nowelizację ustawy o spółdzielniach socjalnych, aby wzmocnić spółdzielnie do dalszego rozwoju. Z drugiej strony pracujemy nad założeniami do ustawy o ekonomii społecznej. Bardzo zadowoleni jesteśmy z projektu realizowanego wspólnie z Głównym Urzędem Statystycznym na temat mierników, które określą efektywność przedsiębiorstw społecznych w społeczeństwie.
Reporęczenia – nowy instrument
Podczas konferencji została również uroczyście podpisana umowa pomiędzy Ministrem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej a Bankiem Gospodarstwa Krajowego, powołująca dodatkowy Fundusz Gwarancyjny. W ramach funduszu, podmiotom ekonomii społecznej zostaną udostępnione gwarancje, które pozwolą zwiększyć dostępność rynkowych źródeł finansowania, dzięki zmniejszeniu ryzyka zobowiązań zaciąganych przez te podmioty w instytucjach finansowych działających na warunkach komercyjnych.
– Planujemy zawrzeć umowy współpracy z instytucjami, które udzielają poręczeń, aby móc podzielić się ryzykiem przy finansowaniu podmiotów ekonomii społecznej. Chodzi o to, aby podmioty te mogły korzystać z komercyjnych środków finansowania, ale mają trudności w przedstawieniu zabezpieczeń – zapewniała Anna Gajewska.
Fundusz gwarancyjny został utworzony z pieniędzy, które pożyczkobiorcy zwrócili w pierwszym funduszu pilotażowym. Środki te są już traktowane jako środki budżetu państwa, a nie Unii Europejskiej. – Jest to bardzo ważne dla przyszłych odbiorców tego instrumentu. Znamy doskonale biurokrację, która towarzyszy wdrażaniu środków unijnych i można śmiało powiedzieć, że teraz będzie jej o wiele mniej – mówił Paweł Chorąży.
Fundusz ruszy w drugiej połowie roku. Na realizację tego instrumentu przewidziano łącznie około 24 mln zł. W przypadku potwierdzenia zapotrzebowania na instrument, działalność Funduszu będzie kontynuowana do końca 2021 r.
Większa rola OWES
Uczestnicy konferencji podkreślali, że rośnie rola Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej w informowaniu i przygotowywaniu podmiotów ekonomii społecznej do przyjęcia finansowania zwrotnego. MRPiPS prowadzi obecnie program wzmacniający kompetencje doradców biznesowych OWES.
O standardach wynikających z systemu akredytacji OWES mówił Piotr Krasuski, dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego w Ministerstwie Rozwoju: – Ośrodki muszą oferować w zakresie swoich usług informacje o dostępnych instrumentach finansowych i pomoc w przygotowaniu dokumentów wymaganych do uzyskania pożyczek. Ośrodki muszą też zatrudniać wykwalifikowanych doradców biznesowych, którzy będą posiadali odpowiednie kompetencje w pomocy przy ubieganiu się o instrumenty finansowe.
Wytyczne resortu rozwoju, to obowiązek OWES do przekazywania pośrednikom finansowym informacji o tych podmiotach ekonomii społecznej, którym zostanie wskazana oferta pożyczkowa jako najwłaściwsza forma rozwoju. OWES muszą uzgodnić z pośrednikiem zakres doradztwa, które będzie dotyczyło instrumentów finansowych.
Ze współpracy z OWES przy poprzednim funduszu nie była zadowolona Joanna Wardzińska z TISE: – Ich obowiązkiem jest rzeczywiście wsparcie. Badając naszych pożyczkobiorców, oceniam, że nastąpił niezwykły postęp w ekonomizacji podmiotów ekonomii społecznej. Ale w ciągu ostatnich dwóch lat powstały kolejne spółdzielnie socjalne, które skorzystają z nowego programu. Nie wystarczy animacja i inkubacja, ale zapewnienie trwałości tym podmiotom.
O ważności synergii między pośrednikami finansowymi, a OWES mówił też Paweł Chorąży: – Skupiamy się na budowaniu ekosystemu dla sektora ekonomii społecznej. To jest cel instrumentów zwrotnych, ale także ośrodki wsparcia ekonomii społecznej. To, co istotne, to patrzenie na te dwa cele w sposób łączny. Efektywność ich jest większa jeżeli występuje między nimi synergia. Ta współpraca jest kluczowa dla sukcesu nowej perspektywy.
Dwóch pośredników i pierwsze wnioski
W sierpniu 2016 roku zorganizowany został przetarg na pośredników. Alokacja środków finansowych została, podobnie jak ES Funduszu, rozdysponowana na pięć makroregionów. W wyniku przetargu pożyczek w Makroregionie I, II, IV i V ponownie udziela Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych.
W makroregionie III (województwa: wielkopolskie, lubuskie, dolnośląskie i opolskie) pośrednikiem został Fundusz Regionu Wałbrzyskiego, który tym samym debiutuje w sektorze finansowania ekonomii społecznej. – Ale doskonale wywiązuje się z pośrednictwa finansowego w ramach innych projektów organizowanych przez BGK – przekonywała Gajewska.
Pośrednicy będą otrzymywać środki w transzach, w miarę jak fundusz będzie się rozwijać. Od początku marca TISE udzieliło już pożyczek na łączną kwotę ponad 1 mln zł i ma już pierwsze wnioski dotyczące nowego programu.
– Jednym w ważnych czynników wykluczających w tym projekcie jest kryterium społeczne pożyczkobiorców. Wniosek pożyczkowy podmiotu, który tego kryterium nie spełnia, nie powinien być procedowany.
Liczba podmiotów, które mają być objęte wsparciem w stosunku do alokacji sprawia, że średnia wysokość pożyczki jest na poziomie 60-70 tys. zł, co zdaniem Wardzińskiej jest pewnym problemem. – Trudnością projektu jest też to, że nie można finansować np. wkładu własnego do projektów finansowanych ze środków UE – mówiła Joanna Wardzińska.
Obaj pośrednicy zwrócili też uwagę na spółdzielnie socjalne, które prowadzone są przez jednostki samorządu terytorialnego. Z powodu struktury właścicielskiej zostały niestety wykluczone z funduszu.
Źródło: Redakcja Ekonomiaspoleczna.pl