Publicystyka - ngo.pl

Nowa Karta Zasad już obowiązuje

Walne Zebranie Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych 28 maja 2010 oficjalnie przyjęło znowelizowaną Kartę Zasad Działania Organizacji Pozarządowych. To bardzo ważne wydarzenie i choć – jak twierdzą sceptycy – w krótkiej perspektywie nic się nie zmieni, to jednak mamy nadzieję, że jest to próba powrotu do dyskusji o sektorze na poziomie z I Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych z 1996 roku gdy pierwsza Karta Zasad została przyjęta.

Powstawanie nowej Karty

Zmiany w Karcie w istocie były tylko uzupełnieniem Karty z 1996 roku. Przez te czternaście lat wiele się w sektorze zmieniło. Konieczność samoregulacji, która ma być obroną z jednej strony przed nadmiernym nadzorem ze strony administracji, z drugiej zaś przed utożsamianiem działalności organizacji pozarządowych ze zdarzającymi się i nagłaśnianymi przez media działaniami nieetycznymi, wymaga dzisiaj rozłożenia inaczej akcentów. Dobrym przykładem jest dyskusja, która odbyła się na łamach Gazety Wyborczej, a która poza poczuciem ogromu problemów nie przyczyniła się nawet do ich dobrego zdiagnozowania. Jednak one są i warto je nazwać. Można w formie negatywnej (por. np. Piotr Frączak Grzechy główne organizacji pozarządowych http://frso.pl/images/etykapafiz2.pdf ) , można też – i tak próbuje to robić Karta Zasad w formie wyzwań, standardów.

Nowa karta powstawała w oparciu o zapisy już istniejącej w ramach programu "Jawnie, przejrzyście, odpowiedzialnie. Standardy w organizacjach pozarządowych", realizowanego przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych i Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, była jednak cały czas dostępna do konsultacji. Dyskusja toczyła się na różnych spotkaniach, można było się wypowiedzieć na stronie konsultacje.ofop.eu. Powoli docierały się ostateczne sformułowania. Szczególnie zachęcaliśmy członków Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych OFOP do uczestnictwa w konsultacjach.

Zmiany w nowej karcie

Z jednej strony są to zmiany kosmetyczne, formalne. Każda z zasad dostała swoja nazwę. W ostatecznej wersji mamy więc dziesięć zasad: dobro wspólne, legalizm, niezależność, jawność, odpowiedzialność, rzetelność, rozliczalność, partnerstwo, podział władz i unikanie konfliktu interesów. Z czego siedem to lekko zmodyfikowane (rozbudowane) zapisy poprzedniej wersji Karty. Szczególnie zmieniły się akcenty w zasadzie dobra wspólnego, gdzie działalność zgodnie z misją organizacji jest najważniejszym wyzwaniem. Jeśli chodzi o trzy nowe zasady to odpowiedzialność, rzetelność (ta zasada jako brakująca w Karcie zgłaszana była już wielokrotnie) i unikanie konfliktu interesów.

Wydaje się, że w tej formie Karta broni nas przed popełnianiem grzechów głównych. Przed pozornością działań chroni nas zasada dobra wspólnego (misja mówi, jaki cel mamy realizować), odpowiedzialności (odpowiadamy za efekty naszych działań) i rzetelności (to co robimy dobrze). Przed nawet nieświadomym  marnotrawstwem chroni nas zasada jawności (udowadniamy, że działamy oszczędnie), odpowiedzialności i rozliczalności (dbamy o rozwój naszej organizacji). Zasady: unikania konfliktu interesów (tak w stosunku do organizacji jak i jej pracowników) i niezależności nie pozwolą nam wpaść w pułapkę uzależnienia się od władzy lub darczyńców. Nie grozi nam grzech chciwości i bezideowości, gdy pamiętamy o dobru wspólnym i misji organizacji, i dbamy o jawność naszych działań i odpowiedzialność w tym, co robimy.  Zaś przed pychą poza już wymienionymi broni nas przede wszystkim zasada partnerstwa, która mówi, że nie jesteśmy ani jedyni, ani niezastąpieni, i że nasze cele możemy w pełni osiągać współpracując z innymi.

Czy Karta będzie przestrzegana?

Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi. Mamy nadzieję, że nowelizacja Karty, a także inne działania jak chociażby certyfikat Jawnie, Przejrzyście, Odpowiedzialnie (pierwszy taki dostała Fundacja Urszuli Jaworskiej, ale kolejne organizacje przechodzą proces certyfikacji) spowodują, że przestrzegania zasad podejmą sie kolejne organizacje. Dziś każdy wstępujący do OFOP-u zobowiązuje się do przestrzegania Statutu Stowarzyszenia i Karty Zasad Działania Organizacji Pozarządowych (par. 6 Statutu por. www.ofop.eu).

Projekt „Jawnie, przejrzyście, odpowiedzialnie. Standardy w organizacjach pozarządowych” został zrealizowany przy wsparciu udzielonym przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz budżetu Rzeczypospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.