Publicystyka - ngo.pl

Nie sprowadzamy tradycji do lekcji o przeszłości. Traktujemy ją jako przestrzeń doświadczenia – pole do działania, rozmowy i twórczych prób. Zamiast opowiadać jak kiedyś było, stworzyliśmy warunki, w których dzieci mogą sprawdzić, co z tamtego świata jest dla nich ważne,interesujące i inspirujące dziś: układ nici i kolorów, wspólna praca, faktura, samodzielne tworzenie…

„Nie chodzi o perfekcję, tylko o sens” – podkreśla koordynatorka Anna Łowkiel. – „Jeśli dziecko samodzielnie decyduje o wyborze wzorów, pracuje w grupie i widzi efekt swojej pracy, to właśnie wchodzi w świat dziedzictwa – sprawczością, a nie definicją.”

Ten sposób pracy wzmacnia kompetencje kluczowe (kreatywność, współpracę, komunikację, rozwiązywanie problemów), ale też kompetencje kulturowe i obywatelskie: rozumienie, skąd jesteśmy i co nas łączy – w mikroskali klasy, szkoły i miasta.

Projekt realizujemy w dziesięciu szkołach na terenie Łodzi – od dużych miejskich podstawówek po placówki o profilu specjalnym. Proponujemy pięć twórczych warsztatów, które prowadzą do jednego celu: obecności tradycji w codzienności. Każdy moduł to inna forma doświadczenia – tkactwo, haft, wycinanki, kwietne dywany i teatr z łódzką gwarą – ale wszystkie łączy idea uczenia przez działanie.

Tkactwo — Łódź i nici pamięci.
Miniaturowe krosna wracają do miasta, które z tkactwa wyrosło. Dzieci wybierają osnowę i wątek, uczą się podstawowego splotu, doświadczają, że rytuał pracy i koncentracja przynoszą widoczny efekt. Prowadząca Justyna mówi: „Gdy uczeń sam decyduje, czy wprowadzić kontrast koloru, a potem widzi, że tkanina ‘oddycha’, pojawia się dumne „to moje”. To jest pierwszy, mały most między historią miasta a dzisiejszymi małymi mieszkańcami”.

Haft krzyżykowy — cierpliwość i wzór.
Krzyżyk po krzyżyku powstają proste motywy. Ta technika uczy precyzji, planowania i uważności. Nie każdy musi dokończyć wzór – ważniejsze, by zrozumieć zasadę i doświadczyć uśmiechu z postępów. Haft przypomina też, że dekoracyjność w kulturze ludowej pełniła rolę języka znaczeń: kolor, rytm i powtarzalność niosą opowieść. Prowadząca warsztaty Kasia zwraca uwagę na jeszcze jeden aspekt warsztatów: "Dla tych młodych uczestników samo nawlekanie igły, wiązanie supełków i przewlekanie igły z nitką przez kanwę jest już ciekawym doświadczeniem, daje im i mi też radość ze zdobycia nowych umiejętności."

Wycinanki łowickie — kompozycja i odwaga.
Nożyczki, papier, inspiracje z Łowicza – a w praktyce szkoła decyzji: jak rozłożyć akcenty, co wyciąć, co zostawić. Dla wielu to pierwsze spotkanie z pojęciami symetrii, kontrastu, rytmu w żywej, dotykalnej formie. Jedna z animatorek trafnie podsumowuje: „Wycinanka jest bezlitosna i wyrozumiała jednocześnie – uczy, że każdy błąd można przekuć w nowy pomysł. Dla dzieci niesamowitym jest to, że po kilku ruchach nożyczkami na złożonej wcześniej kartce powstaje wzór. Bardzo często obserwuję ich pełne zaskoczenia buzie, kiedy rozkładają kartkę i widzą coś pięknego, co sami zrobili”.

Kwietne dywany — wspólnota i proces.
Inspirujemy się tradycją Spycimierza wpisaną na listę UNESCO – uczymy zasad kompozycji i pozwalamy dziecięcej wyobraźni płynąć szeroki strumieniem. W warunkach szkolnych pracujemy na bezpiecznych, trwałych materiałach, które imitują różnorodność, strukturę i fakturę barwnego kwietnego „dywanu”.

Teatralne łodzianizmy — język jako miejsce.
Warsztaty teatralne osadzamy w łódzkiej gwarze. Dzieci interpretują krótkie scenki, improwizują, budują mikro-sytuacje, w których „tytka”, „migawka” czy „krańcówka” wywołują śmiech – i refleksję. „Kiedy język staje się narzędziem gry, wraca do nas jako tożsamość, nie tylko słownik” – mówi Wojtek - aktor prowadzący warsztaty. To właśnie tutaj otwiera się przestrzeń do rozmowy o różnorodności i szacunku dla lokalności.

Ważne: w każdej szkole modyfikujemy poziom trudności, tempo i sposób instruowania. Edukacja włączająca nie jest dodatkiem – jest zasadą. W pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach korzystamy z modelowania czynności, pracy w parach, sygnałów wizualnych, skracamy komunikaty i dzielimy zadania na etapy.

Po warsztatach zapraszamy wszystkich uczniów klas I- III na spektakl teatralny w wykonaniu Teatru Małe Mi pt.: „Fintikluszki”.  Fintikluszki, to w języku mieszkańców krainy Dawno Dawno Temu po prostu drobiazgi. Zabawne, błyskotliwe, wzruszające, zapomniane przypowiastki, obyczaje, wspomnienia, wierszyki i przyśpiewki, zebrane w Wędrownym Kramie z Opowieściami.

Autorzy spektaklu wskrzeszają świat Wielkoludów, domowych skrzatów, zdradzają tajemnice powstania skowronka… Bogactwo uniwersalnej, ludowej mądrości ludowej ukazują przy pomocy różnych form teatru lalek, tradycyjnych zabawek, instrumentów muzycznych. W teatralną podróż do krainy Dawno, Dawno Temu, z ogromnym zaangażowaniem wyruszają zarówno najmłodsi widzowie, jak i ich opiekunowie.

Aktorka Sława Tarkowska zwraca uwagę na najprostszy efekt: „Kiedy widownia może być blisko, aktywnie uczestniczyć w spektaklu to tworzy się między nami więź, ale też taki rodzaj uczestnictwa w kulturze sprawia, że historie które opowiadamy są dla dzieci atrakcyjne i wiarygodne. To moment, w którym wiedza o tradycji staje się doświadczeniem estetycznym i autentycznym”.

W ankietach nauczycieli – z różnych typów szkół i dzielnic – powtarza się motyw zaangażowania i konkretnego efektu dydaktycznego. Oto kilka głosów:

• „Warsztaty były super ciekawe. Dzieci dostały indywidualne krosna i były zachwycone. Każdy próbował tkać i był zaangażowany.”
• „To był bardzo atrakcyjny czas dla dzieci. Scenografia i rekwizyty urozmaiciły spektakl. Doskonała gra aktorów wpłynęła na zaciekawienie uczniów.”
• „Bardzo chciałabym, aby takie działania były powtarzane cyklicznie w szkole i mojej klasie. Dzieci zdobyły nowe umiejętności, wchodziły w interakcję z prowadzącymi.”
• „Praktyczne działanie ma największy wpływ na rozwijanie kompetencji kluczowych.”

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji w ramach programu Nasze tradycje