Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl.
Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Co oznacza program naprawy państwa dla organizacji? Jak to wygląda w krajach Unii Europejskiej? Czy rzeczywiście - jak twierdzi min. Kołodko - 1 % może zastąpić istniejące obecnie ulgi dla organizacji? Na te pytania odpowiada prawnik Radosław Skiba. Organizacje mogą też wysłać swoją opinię na podany niżej adres.
Odbyło się spotkanie
W dniu 12 maja 2003 r. przedstawiciele organizacji pozarządowych spotkali się z wicepremierem i ministrem finansów prof. Grzegorzem W. Kołodko i pełnomocnikiem rządu ds. restrukturyzacji finansów publicznych Haliną Wasilewską-Trenkner w ramach konsultacji 'Programu Naprawy Finansów Publicznych'. Na spotkaniu tym przedstawicielom organizacji przedstawiono plany zlikwidowania obecnie obowiązujących ulg, pozwalających odliczać osobom prywatnym i firmom darowizny na rzecz organizacji pozarządowych oraz przysługującego organizacjom pozarządowym zwolnienia z podatku dochodowego.
Przedstawiono wizję wsparcia „trzeciego sektora”
W komunikacie prasowym ze spotkania, opublikowanym na stronach ministerstwa www.mf.gov.pl można przeczytać, że wicepremier Kołodko uważa, że organizacje pozarządowe w Polsce nie są jeszcze dostatecznie silnie rozwinięte. W związku z tym Program Naprawy Finansów Publicznych ma katalizować proces rozwoju trzeciego sektora. Zdaniem wicepremiera jednym z instrumentów, który może pozytywnie wpłynąć na sytuację finansową organizacji pozarządowych jest propozycja odliczenia, przekazanej na rzecz organizacji pożytku publicznego, darowizny w wysokości 1 % należnego podatku.
Skąd taka optymistyczna ocena?
Niestety ministerstwo finansów nie przedstawiło organizacjom żadnych konkretnych argumentów przemawiających za tym, że Program Naprawy Finansów Publicznych rzeczywiście wywrze korzystny wpływ na sektor organizacji pozarządowych. Nie wiadomo na jakich przesłankach oparto przekonanie, że 1 % przewidziany w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie przyniesie organizacjom wpływy, chociażby rekompensujące straty spowodowane przez proponowane zniesienie ulg i zwolnień podatkowych.
Nieufność organizacji pozarządowych wobec propozycji ministerstwa finansów jest tym bardziej uzasadniona, że dotychczas było ono w zasadzie źródłem raczej niekorzystnych dla organizacji propozycji zmian podatkowych. I tak np. w pracach nad ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie to właśnie z ministerstwem finansów organizacje toczyły najcięższe boje o prawo do zwolnienia podatkowego dochodów z inwestycji.
Wydaje się, że głównym celem Programu Naprawy Finansów Publicznych jest ograniczenie ilości ulg i zwolnień podatkowych połączone z obniżeniem stawek podatku dochodowego. W wypadku organizacji pozarządowych, które do tej pory korzystały ze zwolnienia podatkowego, oznacza to po prostu generalny wzrost opodatkowania.
Działalność społeczna w znacznej mierze opiera się hojności na darczyńców
Należy natomiast zgodzić się z wicepremierem Grzegorzem Kołodką co do oceny finansowej kondycji trzeciego sektora. Z pewnością organizacje pozarządowe nie cierpią na nadmiar środków. Z badania przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor „Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce 2002” wynika, że w ocenie badanych głównym problemem, z jakim stykają się organizacje, są trudności w zdobywaniu środków finansowych (78 % badanych). Ponadto organizacje zapytane o ich indywidualne problemy wskazały przede wszystkim na:
Równocześnie z darowizn od osób fizycznych w 2001 roku korzystało 38,8 % organizacji pozarządowych i stanowiły one 10,3 % zasobów finansowych pozostających do dyspozycji sektora, ponadto 40 % organizacji korzystało z darowizn od osób prawnych, które stanowiły 6,2 % całości zasobów finansowych sektora pozarządowego.
Z badania "Opinie przedsiębiorców MSP o systemie podatkowym" zrealizowanego przez The Gallup Organization Poland na zamówienie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wynika, że w 2000 18 % firm sektora małych i średnich przedsiębiorstw przekazało darowizny na jakikolwiek cel społeczny. Darowizny stanowiły od 1 do 50 % dochodu firm. Średnio firmy przekazały 5,03 % swojego zysku brutto na cele dobroczynne Spośród firm, które przekazują darowizny, prawie połowa respondentów (46 %) odlicza je w całości od podatku.
Oznacza to, że na aktualnie organizacje pozarządowe, jako główną barierę w ich rozwoju, spostrzegają brak środków finansowych oraz nadmierną zmienność prawa. Według przedstawicieli organizacji podstawową przyczyną trudności w pozyskiwaniu środków finansowych są zbyt restrykcyjne przepisy podatkowe dotyczące darowizn. Dla przedsiębiorców z kolei możliwość skorzystania z odliczenia podatkowego stanowiła z pewnością ważny argument na rzecz wsparcia organizacji społecznych. W tym świetle propozycje ministerstwa finansów wydają się więc nie do końca przemyślane i idą w przeciwnym kierunku w stosunku do potrzeb i oczekiwań sektora pozarządowego.
W innych krajach Unii Europejskiej
Wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej przyznają ulgi podatkowe darczyńcom organizacji, niezależnie od tego czy darczyńcą jest osoba indywidualna, spółka, czy organizacja o innym statusie prawnym. Podobnie wszystkie państwa członkowskie zezwalają organizacjom, które realizują cele zgodne z interesem publicznym, na pewnego rodzaju ulgi podatkowe. Oczywiście zakres zwolnień różni się między sobą w poszczególnych krajach, a także w różnych sferach działalności. Powszechność występowania w krajach piętnastki takich preferencji podatkowych wynika z tego, że w Unii Europejskiej dostrzega się specyfikę organizacji pozarządowych oraz wspiera działalność społeczną i obywatelską.
1 %
Istnieje realna obawa, że 1 % nie zapełni finansowej dziury, powstałej po likwidacji dotychczasowych ulg. Po pierwsze prawo do trzymania środków z 1% przysługiwać będzie wyłącznie organizacjom pożytku publicznego. Z różnych względów oczywiście nie wszystkie obecnie działające organizacje pozarządowe uzyskają lub będą chciały zyskać status organizacji pożytku publicznego. Zostaną w ten sposób właściwe odcięte od prywatnych źródeł finansowania i zdane wyłącznie na łaskawość administracji publicznej.
Po drugie w tej chwili nikt nie jest w stanie przewidzieć, jak wielu podatników zechce przeznaczyć 1 % swojego podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego. Należy bowiem pamiętać, że przekazanie 1 % na rzecz organizacji nie daje podatnikowi żadnej korzyści podatkowej, a wymaga od niego podjęcia dodatkowej aktywności.
Po trzecie, uprawnienie do przekazywania 1 % na rzecz organizacji pożytku publicznego pojawi się realnie dopiero do 2005 roku w rozliczeniu podatków za rok 2004.
Nie kijem go, to pałką
Cios ze strony ministerstwa finansów jest tym bardziej bolesny, że przychodzi w najmniej spodziewanym momencie. Po wielu latach starań uchwalona została ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie - ustawa bardzo oczekiwana przez przedstawicieli „trzeciego sektora”, z którą środowisko to łączy wiele nadziei na poprawę swojej sytuacji. Niestety okazało się, że uchwalenie owej ustawy może być pretekstem do wprowadzania zmian na niekorzyść organizacji pozarządowych. Dziwna to polityka, gdy jeden minister daje, a drugi zabiera.
Mamy sojusznika
Propozycje wicepremiera Grzegorza Kołodki wzbudziły zaniepokojenie ministra Jerzego Hausnera, który wielokrotnie podkreślał, że 1 % przewidziany w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie ma być dodatkowym źródłem pozyskiwania środków finansowych na działalność organizacji pozarządowych. Za pomocą 1 % minister Hausner chciał wzmocnić sektor pozarządowy i w ten sposób uczynić go partnerem administracji publicznej. Muszę przyznać, że ten sposób rozumienia działań na rzecz budowania społeczeństwa obywatelskiego w Polsce jest mi bliższy, niż wizja wicepremiera Kołodki.
Sprostowanie
Chciałbym Państwa przeprosić za nieścisłość, która pojawiła się w poprzedniej wersji mojego artykułu. Ponieważ nie byłem obecny na spotkaniu w Ministerstwie Finansów, przygotowując swój artykuł korzystałem z relacji innych osób. Błędnie zrozumiałem, że wśród propozycji wicepremiera G. Kołodki pojawiła się możliwość rozszerzenia mechanizmu 1 % również na środki przekazywane przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych (przedsiębiorstwa). Niestety okazało się, że taka propozycja w ogóle się nie pojawiła. Sytuacja jest więc jeszcze trudniejsza. Ministerstwo Finansów chce bowiem zlikwidować korzystne dla organizacji i darczyńców ulgi i zwolnienia, nie dając nic w zamian. Wszystkich czytelników za pomyłkę jeszcze raz przepraszam.
Radosław Skiba
Stowarzyszenie Klon/Jawor
****
Przypominamy, że Stowarzyszenie na rzecz FIP zbiera do 16 maja 2003 opinie merytoryczne na temat propozycji ministra Kołodki. Należy je wysłać na adres: i.golinski@fip.ngo.pl
W dniu 12 maja 2003 r. przedstawiciele organizacji pozarządowych spotkali się z wicepremierem i ministrem finansów prof. Grzegorzem W. Kołodko i pełnomocnikiem rządu ds. restrukturyzacji finansów publicznych Haliną Wasilewską-Trenkner w ramach konsultacji 'Programu Naprawy Finansów Publicznych'. Na spotkaniu tym przedstawicielom organizacji przedstawiono plany zlikwidowania obecnie obowiązujących ulg, pozwalających odliczać osobom prywatnym i firmom darowizny na rzecz organizacji pozarządowych oraz przysługującego organizacjom pozarządowym zwolnienia z podatku dochodowego.
Przedstawiono wizję wsparcia „trzeciego sektora”
W komunikacie prasowym ze spotkania, opublikowanym na stronach ministerstwa www.mf.gov.pl można przeczytać, że wicepremier Kołodko uważa, że organizacje pozarządowe w Polsce nie są jeszcze dostatecznie silnie rozwinięte. W związku z tym Program Naprawy Finansów Publicznych ma katalizować proces rozwoju trzeciego sektora. Zdaniem wicepremiera jednym z instrumentów, który może pozytywnie wpłynąć na sytuację finansową organizacji pozarządowych jest propozycja odliczenia, przekazanej na rzecz organizacji pożytku publicznego, darowizny w wysokości 1 % należnego podatku.
Skąd taka optymistyczna ocena?
Niestety ministerstwo finansów nie przedstawiło organizacjom żadnych konkretnych argumentów przemawiających za tym, że Program Naprawy Finansów Publicznych rzeczywiście wywrze korzystny wpływ na sektor organizacji pozarządowych. Nie wiadomo na jakich przesłankach oparto przekonanie, że 1 % przewidziany w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie przyniesie organizacjom wpływy, chociażby rekompensujące straty spowodowane przez proponowane zniesienie ulg i zwolnień podatkowych.
Nieufność organizacji pozarządowych wobec propozycji ministerstwa finansów jest tym bardziej uzasadniona, że dotychczas było ono w zasadzie źródłem raczej niekorzystnych dla organizacji propozycji zmian podatkowych. I tak np. w pracach nad ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie to właśnie z ministerstwem finansów organizacje toczyły najcięższe boje o prawo do zwolnienia podatkowego dochodów z inwestycji.
Wydaje się, że głównym celem Programu Naprawy Finansów Publicznych jest ograniczenie ilości ulg i zwolnień podatkowych połączone z obniżeniem stawek podatku dochodowego. W wypadku organizacji pozarządowych, które do tej pory korzystały ze zwolnienia podatkowego, oznacza to po prostu generalny wzrost opodatkowania.
Działalność społeczna w znacznej mierze opiera się hojności na darczyńców
Należy natomiast zgodzić się z wicepremierem Grzegorzem Kołodką co do oceny finansowej kondycji trzeciego sektora. Z pewnością organizacje pozarządowe nie cierpią na nadmiar środków. Z badania przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor „Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce 2002” wynika, że w ocenie badanych głównym problemem, z jakim stykają się organizacje, są trudności w zdobywaniu środków finansowych (78 % badanych). Ponadto organizacje zapytane o ich indywidualne problemy wskazały przede wszystkim na:
- zbyt małe ulgi podatkowe dla sponsorów 80,5 % odpowiedzi,
- wadliwe, niejasne, niestabilne regulacje prawne dotyczące działalności organizacji pozarządowych 67,6 %
Równocześnie z darowizn od osób fizycznych w 2001 roku korzystało 38,8 % organizacji pozarządowych i stanowiły one 10,3 % zasobów finansowych pozostających do dyspozycji sektora, ponadto 40 % organizacji korzystało z darowizn od osób prawnych, które stanowiły 6,2 % całości zasobów finansowych sektora pozarządowego.
Z badania "Opinie przedsiębiorców MSP o systemie podatkowym" zrealizowanego przez The Gallup Organization Poland na zamówienie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wynika, że w 2000 18 % firm sektora małych i średnich przedsiębiorstw przekazało darowizny na jakikolwiek cel społeczny. Darowizny stanowiły od 1 do 50 % dochodu firm. Średnio firmy przekazały 5,03 % swojego zysku brutto na cele dobroczynne Spośród firm, które przekazują darowizny, prawie połowa respondentów (46 %) odlicza je w całości od podatku.
Oznacza to, że na aktualnie organizacje pozarządowe, jako główną barierę w ich rozwoju, spostrzegają brak środków finansowych oraz nadmierną zmienność prawa. Według przedstawicieli organizacji podstawową przyczyną trudności w pozyskiwaniu środków finansowych są zbyt restrykcyjne przepisy podatkowe dotyczące darowizn. Dla przedsiębiorców z kolei możliwość skorzystania z odliczenia podatkowego stanowiła z pewnością ważny argument na rzecz wsparcia organizacji społecznych. W tym świetle propozycje ministerstwa finansów wydają się więc nie do końca przemyślane i idą w przeciwnym kierunku w stosunku do potrzeb i oczekiwań sektora pozarządowego.
W innych krajach Unii Europejskiej
Wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej przyznają ulgi podatkowe darczyńcom organizacji, niezależnie od tego czy darczyńcą jest osoba indywidualna, spółka, czy organizacja o innym statusie prawnym. Podobnie wszystkie państwa członkowskie zezwalają organizacjom, które realizują cele zgodne z interesem publicznym, na pewnego rodzaju ulgi podatkowe. Oczywiście zakres zwolnień różni się między sobą w poszczególnych krajach, a także w różnych sferach działalności. Powszechność występowania w krajach piętnastki takich preferencji podatkowych wynika z tego, że w Unii Europejskiej dostrzega się specyfikę organizacji pozarządowych oraz wspiera działalność społeczną i obywatelską.
1 %
Istnieje realna obawa, że 1 % nie zapełni finansowej dziury, powstałej po likwidacji dotychczasowych ulg. Po pierwsze prawo do trzymania środków z 1% przysługiwać będzie wyłącznie organizacjom pożytku publicznego. Z różnych względów oczywiście nie wszystkie obecnie działające organizacje pozarządowe uzyskają lub będą chciały zyskać status organizacji pożytku publicznego. Zostaną w ten sposób właściwe odcięte od prywatnych źródeł finansowania i zdane wyłącznie na łaskawość administracji publicznej.
Po drugie w tej chwili nikt nie jest w stanie przewidzieć, jak wielu podatników zechce przeznaczyć 1 % swojego podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego. Należy bowiem pamiętać, że przekazanie 1 % na rzecz organizacji nie daje podatnikowi żadnej korzyści podatkowej, a wymaga od niego podjęcia dodatkowej aktywności.
Po trzecie, uprawnienie do przekazywania 1 % na rzecz organizacji pożytku publicznego pojawi się realnie dopiero do 2005 roku w rozliczeniu podatków za rok 2004.
Nie kijem go, to pałką
Cios ze strony ministerstwa finansów jest tym bardziej bolesny, że przychodzi w najmniej spodziewanym momencie. Po wielu latach starań uchwalona została ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie - ustawa bardzo oczekiwana przez przedstawicieli „trzeciego sektora”, z którą środowisko to łączy wiele nadziei na poprawę swojej sytuacji. Niestety okazało się, że uchwalenie owej ustawy może być pretekstem do wprowadzania zmian na niekorzyść organizacji pozarządowych. Dziwna to polityka, gdy jeden minister daje, a drugi zabiera.
Mamy sojusznika
Propozycje wicepremiera Grzegorza Kołodki wzbudziły zaniepokojenie ministra Jerzego Hausnera, który wielokrotnie podkreślał, że 1 % przewidziany w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie ma być dodatkowym źródłem pozyskiwania środków finansowych na działalność organizacji pozarządowych. Za pomocą 1 % minister Hausner chciał wzmocnić sektor pozarządowy i w ten sposób uczynić go partnerem administracji publicznej. Muszę przyznać, że ten sposób rozumienia działań na rzecz budowania społeczeństwa obywatelskiego w Polsce jest mi bliższy, niż wizja wicepremiera Kołodki.
Sprostowanie
Chciałbym Państwa przeprosić za nieścisłość, która pojawiła się w poprzedniej wersji mojego artykułu. Ponieważ nie byłem obecny na spotkaniu w Ministerstwie Finansów, przygotowując swój artykuł korzystałem z relacji innych osób. Błędnie zrozumiałem, że wśród propozycji wicepremiera G. Kołodki pojawiła się możliwość rozszerzenia mechanizmu 1 % również na środki przekazywane przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych (przedsiębiorstwa). Niestety okazało się, że taka propozycja w ogóle się nie pojawiła. Sytuacja jest więc jeszcze trudniejsza. Ministerstwo Finansów chce bowiem zlikwidować korzystne dla organizacji i darczyńców ulgi i zwolnienia, nie dając nic w zamian. Wszystkich czytelników za pomyłkę jeszcze raz przepraszam.
Radosław Skiba
Stowarzyszenie Klon/Jawor
****
Przypominamy, że Stowarzyszenie na rzecz FIP zbiera do 16 maja 2003 opinie merytoryczne na temat propozycji ministra Kołodki. Należy je wysłać na adres: i.golinski@fip.ngo.pl
Źródło: inf. własna
Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w portalu www.ngo.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych wymaga zgody Redakcji portalu.
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Teksty opublikowane na portalu prezentują wyłącznie poglądy ich Autorów i Autorek i nie należy ich utożsamiać z poglądami redakcji. Podobnie opinie, komentarze wyrażane w publikowanych artykułach nie odzwierciedlają poglądów redakcji i wydawcy, a mają charakter informacyjny.
