Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl.
Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Prowadząc stowarzyszenie lub fundację musimy wiedzieć, że mogą nas skontrolować różne instytucje
Co to jest kontrola?
Każda kontrola będzie polegała na tym, aby sprawdzić, w jakim jesteśmy obecnie momencie i porównaniu tego ze stanem idealnym, w jakim powinniśmy się znajdować.
Uprawienia kontrolne mogą wobec nas mieć:
Kontrola może być związana także z konkretnymi i specyficznymi działaniami prowadzonymi przez organizacje, np. w sprawie wydatkowania dotacji udzielonej przez sponsora czy prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego.
Co to jest nadzór?
Nadzór jest pojęciem szerszym i oznacza, że ten, kto nas kontroluje może żądać od nas skorygowania naszych działań.
Nadzór nad organizacjami sprawują samorządy – starosta (nad stowarzyszeniami i fundacjami) i administracja rządowa – odpowiednie ministerstwa (fundacje).
Uprawnienia nadzorcze ma także sąd, który z własnej inicjatywy lub na wniosek samorządu lub ministra może upominać organizacje lub wzywać do właściwych zachowań.
Uwaga: Nadzór wykonywany przez samorząd i sądy oznacza, że mogą one badać (kontrolować) działalność organizacji pod względem legalności (zgodności z prawem i statutem). Nie powinny natomiast zajmować się celowością, rzetelnością czy gospodarnością tej działalności. Chyba, że jest to kontrola związana z projektem, na który organizacja otrzymała środki publiczne.
Kontrola starosty
Organem nadzoru dla stowarzyszeń oraz oddziałów stowarzyszeń jest starosta właściwy dla siedziby organizacji (będzie to też prezydent miasta na prawach powiatu) lub wojewoda (ten ostatni tylko w przypadku stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego).
Czego może od nas żądać starosta?
Jeżeli nie wypełnimy tych żądań, starosta może wystąpić z wnioskiem do sądu o nałożenie grzywny. Grzywna nie może jednorazowo przekroczyć 5 tys. zł, ale może być ponawiana do skutku. Jeśli organizacja zastosuje się do żądań starosty, sąd może ją zwolnić z płacenia grzywny. Organizacja może też sama wystąpić z wnioskiem o zwolnienie (w ciągu 7 dni od dnia spełnienia żądań organu nadzoru).
Nieprecyzyjność określenia „niezbędne wyjaśnienia” może prowadzić do sytuacji, gdy starosta będzie oczekiwał zbyt wielu, naszym zdaniem, informacji. W takiej sytuacji warto zapytać, w jakim celu są mu te informacje potrzebne lub jaka jest podstawa prawna żądania.
Co może zrobić starosta?
Jeśli działalność stowarzyszenie jest niezgodna z prawem (chodzi tu o różne przepisy prawa, nie tylko ustawę Prawo o stowarzyszeniach) lub narusza postanowienia statutu, starosta może:
Wybór będzie zależał od rodzaju i stopnia stwierdzonych nieprawidłowości.
Co może zrobić sąd?
Kiedy sąd może doprowadzić do rozwiązanie stowarzyszenia?
W praktyce jednak rozwiązanie stowarzyszenia jest bardzo rzadko stosowane.
Przy rozwiązywaniu stowarzyszenia sąd może tymczasowo zawiesić zarząd i wyznaczyć przedstawiciela do prowadzenia spraw bieżących lub zobowiązać władze stowarzyszenia do usunięcia nieprawidłowości w określonym terminie i na ten czas zwiesić postępowanie.
Od 2006 r. starosta jest także, obok ministra, organem nadzoru dla fundacji, mających siedzibę na obszarze jego działania. Oznacza to, że ma on prawo skontrolować działalność fundacji, aby sprawdzić czy jej działania są zgodne z prawem i statutem a także zgodne z celami, dla których została powołana.
Każda kontrola będzie polegała na tym, aby sprawdzić, w jakim jesteśmy obecnie momencie i porównaniu tego ze stanem idealnym, w jakim powinniśmy się znajdować.
Uprawienia kontrolne mogą wobec nas mieć:
- Państwowa Inspekcja Pracy,
- Inspekcja Sanitarna,
- Nadzór Budowlany,
- Prokuratura,
- Kontrola Skarbowa,
- Naczelna Izba Kontroli.
Kontrola może być związana także z konkretnymi i specyficznymi działaniami prowadzonymi przez organizacje, np. w sprawie wydatkowania dotacji udzielonej przez sponsora czy prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego.
Co to jest nadzór?
Nadzór jest pojęciem szerszym i oznacza, że ten, kto nas kontroluje może żądać od nas skorygowania naszych działań.
Nadzór nad organizacjami sprawują samorządy – starosta (nad stowarzyszeniami i fundacjami) i administracja rządowa – odpowiednie ministerstwa (fundacje).
Uprawnienia nadzorcze ma także sąd, który z własnej inicjatywy lub na wniosek samorządu lub ministra może upominać organizacje lub wzywać do właściwych zachowań.
Uwaga: Nadzór wykonywany przez samorząd i sądy oznacza, że mogą one badać (kontrolować) działalność organizacji pod względem legalności (zgodności z prawem i statutem). Nie powinny natomiast zajmować się celowością, rzetelnością czy gospodarnością tej działalności. Chyba, że jest to kontrola związana z projektem, na który organizacja otrzymała środki publiczne.
Kontrola starosty
Organem nadzoru dla stowarzyszeń oraz oddziałów stowarzyszeń jest starosta właściwy dla siedziby organizacji (będzie to też prezydent miasta na prawach powiatu) lub wojewoda (ten ostatni tylko w przypadku stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego).
Czego może od nas żądać starosta?
- Dostarczenia przez zarząd, w wyznaczonym terminie, odpisów uchwał walnego zebrania.
- Udzielenia przez władze stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień.
Jeżeli nie wypełnimy tych żądań, starosta może wystąpić z wnioskiem do sądu o nałożenie grzywny. Grzywna nie może jednorazowo przekroczyć 5 tys. zł, ale może być ponawiana do skutku. Jeśli organizacja zastosuje się do żądań starosty, sąd może ją zwolnić z płacenia grzywny. Organizacja może też sama wystąpić z wnioskiem o zwolnienie (w ciągu 7 dni od dnia spełnienia żądań organu nadzoru).
Nieprecyzyjność określenia „niezbędne wyjaśnienia” może prowadzić do sytuacji, gdy starosta będzie oczekiwał zbyt wielu, naszym zdaniem, informacji. W takiej sytuacji warto zapytać, w jakim celu są mu te informacje potrzebne lub jaka jest podstawa prawna żądania.
Co może zrobić starosta?
Jeśli działalność stowarzyszenie jest niezgodna z prawem (chodzi tu o różne przepisy prawa, nie tylko ustawę Prawo o stowarzyszeniach) lub narusza postanowienia statutu, starosta może:
- wystąpić o usunięcie nieprawidłowości w określonym terminie,
- udzielić ostrzeżenia władzom organizacji,
- wystąpić do sądu o rozwiązanie stowarzyszenia.
Wybór będzie zależał od rodzaju i stopnia stwierdzonych nieprawidłowości.
Co może zrobić sąd?
- Udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia.
- Uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę.
- Rozwiązać stowarzyszenie.
Kiedy sąd może doprowadzić do rozwiązanie stowarzyszenia?
- Gdy stowarzyszenie poprzez swoją działalność w sposób rażący narusza prawo lub statut i nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem lub statutem.
- Gdy stowarzyszenie liczy mniej niż 15 członków.
- Gdy stowarzyszenie nie ma władz i nie ma warunków do ich wyłonienia w okresie nie dłuższym niż 1 rok.
W praktyce jednak rozwiązanie stowarzyszenia jest bardzo rzadko stosowane.
Przy rozwiązywaniu stowarzyszenia sąd może tymczasowo zawiesić zarząd i wyznaczyć przedstawiciela do prowadzenia spraw bieżących lub zobowiązać władze stowarzyszenia do usunięcia nieprawidłowości w określonym terminie i na ten czas zwiesić postępowanie.
Od 2006 r. starosta jest także, obok ministra, organem nadzoru dla fundacji, mających siedzibę na obszarze jego działania. Oznacza to, że ma on prawo skontrolować działalność fundacji, aby sprawdzić czy jej działania są zgodne z prawem i statutem a także zgodne z celami, dla których została powołana.
PODSTAWA PRAWNA
|
| Artykuł ukazał się w miesięczniku organizacji pozarządowych gazeta.ngo.pl - 03 (51) 2008; www.gazeta.ngo.pl |
Źródło: gazeta.ngo.pl
Teksty opublikowane na portalu prezentują wyłącznie poglądy ich Autorów i Autorek i nie należy ich utożsamiać z poglądami redakcji. Podobnie opinie, komentarze wyrażane w publikowanych artykułach nie odzwierciedlają poglądów redakcji i wydawcy, a mają charakter informacyjny.
