Publicystyka - ngo.pl

Co to jest kontrola? Co to jest nadzór?
Przypomnijmy: kontrola to sprawdzenie, w jakiej sytuacji znajduje się obecnie kontrolowana organizacja i porównanie tego ze stanem „idealnym” – czyli sytuacją, gdy od strony formalnej wszytko jest zgodne z prawem i gdy założenia co działalności są realizowane.

Kontrola może też obejmować konkretny wycinek działań: np. czy pieniądze z dotacji zostały prawidłowo wykorzystane.

Nadzór jest pojęciem szerszym i oznacza, że ten, kto nas kontroluje, może żądać od nas skorygowania naszych działań.

Jaki minister?
Fundację kontroluje i nadzoruje minister właściwy dla danej fundacji – ze względu na zakres i cele jej działania. Jest on wskazany w statucie fundacji lub w oświadczeniu fundatora.

Kontrola ministra
Kontrola powinna dać odpowiedź na pytanie, czy fundacja działa zgodnie z prawem i statutem, a także czy realizuje cele, które wyznaczył fundator.

Aby ustalić te fakty, minister bada sprawozdanie, które fundacja złożyła. Sprawozdanie powinno zawierać następujące informacje:

• nazwę fundacji, jej siedzibę i adres, datę rejestracji i numer księgi rejestrowej fundacji wraz z numerem REGON, dane dotyczące członków zarządu fundacji (imię i nazwisko według aktualnego wpisu w rejestrze sądowym i adres zamieszkania) oraz określenie celów statutowych fundacji,
• zasady, formy i zakres działalności statutowej z podaniem realizacji celów statutowych oraz opis głównych zdarzeń prawnych, które miały skutek finansowy dla organizacji (np. sprzedaż/kupno nieruchomości, umowa o dotację, wysoka darowizna),
• informację o prowadzonej działalności gospodarczej według wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego,
• odpisy uchwał zarządu fundacji,
• informację o wysokości uzyskanych przychodów z wyodrębnieniem ich źródeł (np. spadek, zapis, darowizna, dotacje); jeżeli prowadzono działalność gospodarczą – wynik finansowy tej działalności oraz procentowy stosunek rodzajów przychodu,
• informację o wysokości kwot przeznaczonych na: realizację celów statutowych fundacji, wydatki administracyjne (np. czynsze), działalność gospodarczą i inne.
• dane o:
• • liczbie zatrudnionych w fundacji (w tym ich stanowiska i wyodrębnienie osób zatrudnionych wyłącznie w działalności gospodarczej),
  • łącznej kwocie wynagrodzeń wypłaconych przez fundację (w tym płace, nagrody itp.), z wyodrębnieniem osób zatrudnionych wyłącznie w działalności gospodarczej oraz o wysokości rocznego lub przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, wypłaconego łącznie zarządowi i innym organom fundacji oraz osobom kierującym wyłącznie działalnością gospodarczą (z podziałem na wynagrodzenia, nagrody, premie i in.),
  • wydatkach na wynagrodzenia z umów zlecenia,
  • udzielonych przez fundację pożyczkach pieniężnych,
  • kwotach ulokowanych na rachunkach bankowych, wartości i rodzaju nabytych obligacji, udziałów, akcji, nieruchomościach oraz o nabytych pozostałych środkach trwałych o wartości jednostkowej powyżej 5 tys. zł,
  • wartości aktywów i zobowiązań fundacji, opisanych w sprawozdaniu finansowym,
• dane o działalności zleconej fundacji przez administrację (usługi, państwowe zadania zlecone i zamówienia publiczne) i jej wynikach finansowych,
• informację o rozliczeniach podatkowych i składanych deklaracjach podatkowych.

W przypadku braków w sprawozdaniu minister może żądać od fundacji wyjaśnień. Oprócz ministra każdy ma prawo wglądu do tego sprawozdania. Dlatego należy je upublicznić: poprzez np. publikację w prasie, na stronie internetowej, wyłożenie w siedzibie fundacji.

Ponieważ w przepisach nie został wskazany termin złożenia sprawozdania, właściwie można je złożyć do końca roku następnego. Praktyka pokazuje jednak, że część ministerstw domaga się sprawozdań do 31 marca.

Nadzór
Jeżeli działania zarządu fundacji są niezgodne z prawem lub statutem (np. uchwały zarządu są niezgodne z celami), minister może wystąpić do sądu o interwencję (np. wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozstrzygnięcia sprawy). Może zostać wyznaczony termin do usunięcia powstałych uchybień, a nawet konieczność zmiany zarządu. W razie braku poprawy minister może wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu i wskazanie zarządcy przymusowego.

PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., nr 46, poz. 203 z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji z dnia 8 maja 2001 r. (Dz. U. nr 50, poz. 529)

Artykuł ukazał się w miesięczniku organizacji pozarządowych gazeta.ngo.pl - 04 (52) 2008; www.gazeta.ngo.pl