Dla organizacji pozarządowych, samorządów oraz innych instytucji, które chcą realizować lub już realizują projekty innowacyjne oraz takie, które wpisują się w programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT) i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP), od stycznia 2009 roku partnerem wspierającym je po stronie administracji rządowej jest Centrum Projektów Europejskich (CPE). Zobaczmy, czym zajmuje się ta instytucja.
Centrum Projektów Europejskich to państwowa jednostka budżetowa utworzona przez Ministra Rozwoju Regionalnego (MRR). W strategii tej instytucji czytamy, że została powołana, aby podnieść efektywność absorpcji środków finansowych pochodzących z funduszy europejskich zarządzanych przez MRR. Zapewne dlatego instytucji tej MRR powierza pieczę nad coraz większą liczbą programów. Oprócz administracyjno-merytorycznego wspierania realizatorów projektów w zakresie Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT) i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP), do CPE należy także wykonywanie zadań: Krajowego Ośrodka Europejskiego Funduszu Społecznego (KOEFS; przejęty w 2009 r. od Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości), Krajowej Instytucji Wspierającej Program Operacyjny Kapitał Ludzki (KIW PO KL; przejęta na początku 2009 r. od Fundacji „Fundusz Współpracy”) oraz Centralnego Punktu Informacyjnego MRR (CPI; przejęty w maju 2010 r. od MRR). Czy taka taktyka dobrze służy beneficjentom?
Nieprecyzyjny podział kompetencji
Może i miałoby sens skupienie tylu kluczowych dla beneficjentów instytucji w jednej, gdyby dzięki temu lepszy był przepływ wiedzy i informacji między poszczególnymi programami. Tymczasem już na etapie planowania działań CPE jednym z zagrożeń wymienianych w strategii rozwoju tej instytucji jest m.in. nieprecyzyjne określenie zakresu odpowiedzialności CPE w strukturze instytucji zaangażowanych we wdrażanie projektów unijnych oraz brak precyzji w podziale kompetencji między CPE a MRR. Jak wynika z informacji uzyskanych w CPE, rozbieżności te nie zostały jak na razie całkowicie rozwiązane, ale zdaniem przedstawicieli CPE nie wpływają one ani na tempo uruchamiania programów czy kontraktowania środków, ani też na bieżącą obsługę beneficjentów. Jako dowód przytaczają oni liczbę projektów wybranych do dofinansowania w poszczególnych programach operacyjnych:
• w Programie Współpracy Transgranicznej (PWT) Południowy Bałtyk 2007 – 2013 w ramach czterech przeprowadzonych do chwili obecnej naborów przyznano dofinansowanie dla 25 projektów z pięciu regionów: Danii (dwa projekty), Niemiec (osiem), Litwy (dwa), Polski (sześć) i Szwecji (siedem).
• w PWT Polska (województwo lubuskie) – Brandenburgia 2007 – 2013 w ramach pięciu przeprowadzonych naborów wybrano 47 projektów, na łączną kwotę dofinansowania ponad 62 mln euro.
• w PWT Polska – Słowacja 2007 – 2013 dokonano wyboru 49 projektów, o łącznej kwocie dofinansowania ponad 65 mln euro.
• w PWT Polska – Białoruś – Ukraina 2007 – 2013 w ramach pierwszego naboru wniosków, który trwał od 2 listopada 2009 r. do 1 marca 2010 r. złożono 307 projektów, na łączną wartość wnioskowanego dofinansowania około 183 mln euro. Obecnie trwa ich ocena formalna.
Środki komunikacji wystarczające?
Można na tych witrynach znaleźć nie tylko aktualności, ogłoszenia o kolejnych naborach konkursowych czy informacje o szkoleniach, ale także dokumenty programowe i aplikacyjne, materiały szkoleniowe, opisy realizowanych do tej pory projektów, bazy najczęściej zadawanych pytań czy nawetbazy potencjalnych partnerów.
Zanim jednak beneficjenci dotrą pod te adresy, mogą się zniechęcić. Przedstawiciele CPE utrzymują jednak, że środki komunikacji w każdym ze realizowanych przez CPE programów dostosowane są do potrzeb potencjalnych beneficjentów. Na dowód, że wybrane metody komunikacji są poprawne, znów przytaczają argument o liczbie składanych wniosków. Biorąc jednak pod uwagę, że strony internetowe przez samo CPE są traktowane jako podstawowy kanał komunikacji, dostęp do nich powinien być bardziej oczywisty.
Publikacje i szkolenia
Przejmując od Fundacji Fundusz Współpracy prowadzenie Krajowej Instytucji Wspierającej, CPE podjęło się m.in. opracowania i aktualizowania materiałów informacyjnych dotyczących projektów innowacyjnych. Chociaż zazwyczaj polscy beneficjenci nie gardzą żadną złotówką, na pieniądze przeznaczone w PO KL na działania innowacyjne szczególnie trudno znaleźć u nas amatorów. Tym bardziej akcja informacyjna i promocyjna powinna być szeroka i zdecydowana!
W ocenie ekspertów śledzących absorpcję środków unijnych na projekty innowacyjne nie widać, aby coś się działo w tym zakresie. CPE się broni i przyznaje, że co prawda większość materiałów dla beneficjentów została opracowana jeszcze przez FFW, ale są już dostępne dwie nowe publikacje, przygotowane przez Centrum i poświęcone Sieciom Tematycznym (powołanym na początku 2010 r.). Są to Koncepcja działania Krajowych Sieci Tematycznych (KST) oraz Vademecum Członka Krajowej Sieci Tematycznej, stanowiące kompendium wiedzy dla uczestników KST.
KIW CPE powadzi także prace nad dwoma innymi specjalistycznymi opracowaniami. Pierwsze z nich ma być zbiorem konkretnych wskazówek dla beneficjentów, jak skutecznie prowadzić działania służące upowszechnianiu wiedzy o projekcie oraz o produkcie wypracowanym w jego ramach, a także jak prowadzić działania włączające projekt do głównego nurtu praktyki (tzw. mainstreaming). Przewodnik ten ma pomóc beneficjentom w sprostaniu wytycznym MRR, zgodnie z którymi przy wdrażaniu projektów innowacyjnych PO KL działania upowszechniające oraz mainstreaming należą do obowiązków beneficjentów już od początku realizacji tych projektów. Ci zatem, którzy uzyskali dotacje w pierwszych konkursach (niektóre z regionalnych konkursów zostały zamknięte nawet we wrześniu 2009 r.), muszą nadal jeszcze radzić sobie bez tych cennych wskazówek!
Drugi dokument, nad którym pracuje KIW, to poradnik dla oceniających wnioski o dofinansowanie projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej PO KL. Oba dokumenty mają być opublikowane jeszcze w tym roku.
Instrumentem promocji, ale przede wszystkim wsparcia merytorycznego należącego do zadań KIW są szkolenia w zakresie projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej PO KL. W 2010 r. CPE planuje ponad sto takich szkoleń, większość poza Warszawą. Do ich realizacji zatrudniono ekspertów zewnętrznych. Ich pracę ma wesprzeć także szóstka pracowników CPE, która w czerwcu zakończyła szkolenie trenerskie. Mają nie tylko prowadzić szkolenia dla beneficjentów, ale także służyć im profesjonalnym doradztwem.
KIW PO KL wydaje również kwartalnik poświęcony zagadnieniom innowacyjności i współpracy ponadnarodowej: „Innowacje bez Granic”, który jest dystrybuowany wśród podmiotów i instytucji zainteresowanych tymi zagadnieniami.
Co z Sieciami Tematycznymi
Szczególnie istotnym sposobem wsparcia dla beneficjentów realizujących projekty innowacyjne są Sieci Tematyczne (ST). Ta forma została już przetestowana w latach 2000 – 2006 w Programie Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Już wówczas uznano bowiem, że realizowane w partnerstwach projekty o charakterze innowacyjnym są na tyle trudne, że potrzebują dodatkowego wsparcia.
Do ST należy opiniowanie strategii wdrażania projektów innowacyjnych oraz walidacja ich rezultatów, przede wszystkim jednak mają zapewnić wsparcie merytoryczne dla beneficjentów wdrażających projekty innowacyjne. Mogą oni liczyć na pomoc ze strony ekspertów oraz projektodawców realizujących już podobne projekty; a także ze strony środowiska naukowego.
ST mają służyć także wypracowaniu efektywnych form dialogu między beneficjentami a decydentami politycznymi; zapewnieniu przepływu wiedzy między Regionalnymi Sieciami Tematycznymi oraz Krajowymi Sieciami Tematycznymi oraz współpracy między KST działającymi w różnych obszarach w celu wymiany informacji i opracowywania dobrych praktyk w zakresie innowacji.
Analogicznie do struktury PO KL, obejmującej priorytety wdrażane centralnie i regionalnie, wyodrębniono Krajowe i Regionalne Sieci Tematyczne. Krajowe Sieci Tematyczne zostały powołane w marcu 2010 r. w czterech obszarach: 1. Zatrudnienie i integracja społeczna, 2. Adaptacyjność i transfer wiedzy, 3. Edukacja i szkolnictwo wyższe oraz 4. Dobre rządzenie. Za powołanie Regionalnych Sieci Tematycznych odpowiadają natomiast Instytucje Pośredniczące komponentu regionalnego PO KL. Do 9 czerwca 2010 r. ukonstytuowały się RST dla województw: małopolskiego i lubelskiego. Kolejne RST będą powoływane w najbliższych miesiącach w zależności od stanu wdrażania projektów innowacyjnych w danym regionie.
Do Sieci Tematycznej zapraszani są przede wszystkim: przedstawiciele instytucji i organizacji będących członkami Komitetu Monitorującego PO KL lub Podkomitetu Monitorujące PO KL oraz przedstawiciele beneficjentów realizujących projekty innowacyjne. Dodatkowo o członkostwo w ST mogą się ubiegać: przedstawiciele realizatorów projektów PIW EQUAL oraz środowiska naukowego, reprezentanci ministerstw, agencji rządowych i innych szczebli decyzyjnych.
Podsumowanie pod koniec roku
Bezpośrednią okazją do zapoznania się z Centrum Projektów Europejskich i jego działaniami będzie wrześniowe Forum Funduszy Europejskich, na którym CPE zapowiada swoją obecność. A pod koniec roku planowana jest również konferencja podsumowująca działalność KIW PO KL.
O Autorce:
Magda Dobranowska-Wittels – dziennikarka, redaktorka. Od 2002 r. pracuje w redakcji portalu organizacji pozarządowych ngo.pl. Specjalizuje się w tematyce współpracy organizacji pozarządowych z administracją publiczną.
Tekst ukazał się w EUlotce - magazynie Federacji Organizacji Pozarządowych Centrum Szpitalna wydawanym przy wsparciu Programu „Wspieranie Organizacji Pozarządowych 2010 – ścieżka EURO-NGO+” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.
W wersji drukowanej EUlotka jest dodatkiem do dwumiesięcznika gazeta.ngo.pl, wydawanego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor, dostępnego wyłącznie w prenumeracie (szczegóły pod adresem: www.sklep.ngo.pl). Informacje o najnowszym numerze dwumiesięcznika gazeta.ngo.pl >>.
Wersje elektroniczne wszystkich numerów EUlotki można znaleźć na stronie: www.eu.ngo.pl/x/161402.
