Rewitalizacja metodą na poprawę warunków życia w mieście.
Rewitalizacja (łac. re+vita – dosłownie: przywrócenie do życia, ożywienie) – działanie skupione na ożywieniu zdegradowanych obszarów miast, np. poprzemysłowych, którego celem jest znalezienie dla nich nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obszary zmieniają swoją funkcję.
Życie w dużym mieście, zwłaszcza młodym ludziom wydaje się krainą marzeń ze swym dostępem do dóbr cywilizacji. Ale po dłuższym czasie pobytu w mieście to wieś dla wielu Polaków staje się wymarzonym miejscem zamieszkania. Miasto mamy za uciążliwą konieczność, która kojarzy się z przymusem, pośpiechem, alienacją, tłokiem i agresją, presją interesów, deficytem przestrzeni i poczuciem braku wpływu na to, co w nim się dzieje. Czas pomyśleć o tym, co możemy zrobić dla naszych miast, by czuć się w nich dobrze.
Z pewnością powinniśmy cierpliwie i mozolnie budować miejskość jako element polskiej kultury. Potraktujmy miasto jako całość, fenomen społeczny podmiot i przedmiot kreacji. Warto zastanowić się co nas niepokoi i dlaczego oraz jak to zjawisko zmienić. O ile transformację gospodarczą można uznać za zaawansowaną, to transformacja obywatelska została zaledwie rozpoczęta.
Wolny rynek oraz ubóstwo sprawiają, że społeczeństwo skupia się na zaspokajaniu potrzeb indywidualnych. Realizację interesu publicznego wspólnoty scedowały na administrację. Na marginesie publicznego zainteresowania znajdują się budowanie zaufania, szacunku do ludzi, tworzenie relacji partnerskich w celu rozwiązywania konkretnych problemów.
Nasze miasta, które są tworem dziedzictwa historycznego, posiadają bogactwo kulturowe, obyczajowe, urbanistyczne i architektoniczne oraz - co najważniejsze - wielki potencjał społeczny i gospodarczy w postaci grup nieformalnych, stowarzyszeń i fundacji, rad osiedli, czy też osób indywidualnych chcących uczestniczyć w życiu publicznym, a nawet wpływać na jego kształt.
Istnieje potrzeba edukowania ludzi, którzy otwieraliby się na kulturę miasta, estetykę i jakość przestrzeni. Modernistyczne koncepcje urbanistyczne doprowadziły do nadmiernego rozprzestrzeniania się miast, poprzez tworzenie osiedli na obrzeżach (suburbizacja), budowanie centrów handlowych poza miastem czy też wynajmowanie lokali w ścisłym centrum pod biura. Przez to tracimy okazję doświadczania wspólnoty, różnorodności i ciągłości historycznej prawdziwego miasta.
Istnieje kilka grup problemów, na których skupia się rewitalizacja miast we współczesnej Polsce:
- Ożywienie opustoszałych śródmieść, które utraciły swoją rolę jako centra handlowe miast.
- Poprawa jakości życia i odtworzenie więzi społecznych w wielkich osiedlach - "blokowiskach".
- Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych lub opuszczonych przez wojsko.[1]
Komisja Europejska zaleca, by program rewitalizacji obszarów miejskich wspierały rozwój tych obszarów przy zachowaniu czterech głównych celów:
- wzmocnienie ożywienia gospodarczego
- promowanie równości szans, integracji społecznej, oraz rewitalizacji najwrażliwszych obszarów miejskich
- ochrona i poprawa środowiska miasta (środowiska naturalnego oraz poprawa infrastruktury socjalnej, gospodarczej i technicznej)
- wsparcie dobrego zarządzania miastem, co oznacza:
- promowanie uczestnictwa mieszkańców w opracowaniu i realizacji projektów, które ich dotyczą
- wzmocnienie zdolności mieszkańców do działania na rzecz rozwoju lokalnego (partycypacja społeczna)[2]
Tym, co skutecznie utrudnia realizację działań związanych z rewitalizacją jest słabe powiązanie różnych rodzajów planowania, w tym przestrzennego z planowaniem społeczno-gospodarczym, inwestycyjnym i finansowym, a także brak planowania wieloletnich prorozwojowych programów. Jak dotąd w podejmowaniu decyzji planistycznych i lokalizacyjnych dominuje podejście typowo architektoniczne, bez analizowania potencjalnych scenariuszy rozwoju miasta, bez uwzględnienia relacji i kontekstów. W skutek tego powstają niespójne rozwiązania przestrzenne, nieadekwatne do potrzeb społeczno-gospodarczych, anty-rozwojowe, anty-estetyczne, psujące miasta i zagrożone degradacją od momentu powstania. Analiza potrzeb i problemów w miastach jest przeprowadzana fragmentarycznie, a politykę rozwoju choć obejmuje „mieszkalnictwo, „infrastrukturę techniczną”, „ochronę zabytków”, „ekologię”, „politykę społeczną” itd., rzadko cechuje zintegrowane działanie pomiędzy tymi polami.
Takim całościowym sposobem działania na rzecz zrównoważonego rozwoju miast jest właśnie rewitalizacja- metoda przywracania żywotności najbardziej zagrożonym częściom miasta we wszystkich aspektach życia miejskiego, przy pełnym udziale mieszkańców. Uspołecznienie jest szansą na powrót do miast osób uciekających od zgiełku pośpiechu, anonimowości i poczucia braku decyzyjności wobec spraw, które ich dotyczą. Uspołecznienie miast, pozwoli na skorzystanie z bogatej wiedzy mieszkańców i na obronę miasta przed utratą tożsamości. Aby wizja miast przychylnych ludziom mogła się urzeczywistnić potrzeba, abyśmy uwierzyli w możliwość skutecznego wpływu na przyszłość naszych miast, znaleźli czas i energię do udziału w jej tworzeniu.
Źródła i inspiracje wykorzystane przy opracowaniu:
- Polska Polityka Architektoniczna www.sarp.org.pl
- www.fr.org.pl
