Publicystyka - ngo.pl

Departament Współpracy Rozwojowej zajmuje się zagadnieniami związanymi ze współpracą rozwojową i pomocą humanitarną świadczoną przez Polskę. Przyjrzeliśmy się kilku edycjom konkursów, które DWR realizował w latach 2013-2018 (zaktualizowano dane o dwa konkursy rozstrzygnięte w 2018 roku). Analizowane w tekście dane dotyczą rozstrzygnięć następujących konkursów:

• Edukacja globalna
• Polska pomoc rozwojowa
• Pomoc humanitarna
• Pomoc humanitarna na Bliskim Wschodzie
• Pomoc humanitarna na Bliskim Wschodzie i Ukrainie
• Pomoc humanitarna na Bliskim Wschodzie w zakresie przygotowania ludności do zimy
• Wolontariat polska pomoc
• Zapewnienie wkładów własnych na realizację przedsięwzięć humanitarnych na Bliskim Wschodzie ze źródeł innych niż budżet RP.

MSZ prowadzi również konkursy dotacyjne w ramach innych swoich jednostek, czyli Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej oraz Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą. Dane dotyczące tych środków rozdysponowywanych w ramach tych pozostałych konkursów zostaną omówione w kolejnych tekstach.

Dane będące podstawą przeprowadzonych analiz dotyczą rozstrzygnięć konkursów Departamentu Współpracy Rozwojowej MSZ. Tym samym prezentowane wartości dotacji odnoszą się do kwot przyznanych organizacjom, a nie faktycznie wydanych w ramach poszczególnych projektów.

Warto zaznaczyć, że dane za rok 2018 zawierają wyniki jedynie dwóch konkursów, które na dzień 26.06.2018 r. były rozstrzygnięte, czyli Pomoc humanitarna na Bliskim Wschodzie oraz Polska pomoc rozwojowa.

W konkursach MSZ startować mogą nie tylko organizacje pozarządowe, ale też samorządy czy instytucje kościelne. Analizy Stowarzyszenia Klon/Jawor dotyczą jedynie organizacji pozarządowych, które funkcjonują w rejestrach KRS i REGON.

Niektóre konkursy DWR mają charakter modułowy, co oznacza, że realizowane projekty mogą mieć charakter wieloletni. Tym samym w danej edycji konkursu organizacje mogą otrzymywać środki nie tylko na bieżący rok, ale też na rok, czy nawet dwa lata wprzód. W prezentowanych analizach posługujemy się jednak nie edycją danego konkursu (i kwotami rozdysponowanymi w danej edycji), tylko rokiem, na jaki dane środki zostały przyznane (kwotami, które na dany rok zostały rozdysponowane).

Ostatnia uwaga metodologiczna dotyczy zakresu danych. Jak już wspomniano, prezentujemy analizy środków Departamentu Współpracy Rozwojowej MSZ. Warto jednak pamiętać, że część środków MSZ na działania w zakresie współpracy rozwojowej rozdysponowuje Fundacja Solidarności Międzynarodowej powołana przez Skarb Państwa. Środki będące w dyspozycji Fundacji nie są wzięte pod uwagę w poniższych analizach.

Sprawdźmy, co zmienia się w zakresie środków Departamentu Współpracy Rozwojowej MSZ przyznawanych organizacjom na przestrzeni ostatnich kilku lat,

Obserwujemy zwiększające się kwoty, jakie Departament Współpracy Rozwojowej przekazuje organizacjom pozarządowym w ramach otwartych konkursów ofert. W 2013 i 2014 roku organizacji otrzymywały od DWR MSZ niecałe 24 mln zł. Na działalność w 2015 roku otrzymały już ponad 31 mln zł, w kolejnych latach kwota ta była jeszcze większa.

Wydaje się, że na działania w 2018 roku organizacje pozarządowe otrzymają od MSZ podobną kwotę, jak w roku ubiegłym, czyli ponad 50 mln zł (przy założeniu, że w dwóch konkursach, które jeszcze czekają na rozstrzygnięcie zostanie rozdysponowana całą pula na nie przeznaczona, czyli 2,5 mln zł).

I choć wysokość środków rozdysponowywanych organizacjom pozarządowym przez Departament Współpracy Rozwojowej MSZ zwraca uwagę na tle innych ministerstw, to jednak warto wziąć pod uwagę specyfikę współpracy rozwojowej. Jak zaznaczają organizacje śledzące wydatki na pomoc rozwojową, takie jak np. Grupa Zagranica, kwoty te są i tak niskie w porównaniu do innych krajów rozwiniętych (więcej o tym poniżej).

Przyglądając się wartości przeciętnej (medianowej) dotacji, obserwujemy wzrost jej wartości. Oznacza to, że obecnie przeciętny projekt dofinansowywany jest większą niż w poprzednich latach kwotą. W 2013 roku przeciętna dotacja z DWR wynosiła ok. 210 tys. zł, a w 2017 roku było to już ok. 685 tys. zł, czyli ponad trzykrotnie więcej.

Jednocześnie spada liczba udzielnych dotacji i liczba dotowanych organizacji. W 2017 roku przyznano 63 dotacje trzydziestu jeden organizacjom (czyli przeciętnie jedna organizacja otrzymała dwie dotacje). W 2013 roku było to 81 dotacji na 47 organizacji.

Tę zmianę komentuje Grupa Zagranica – federacja 54 polskich organizacji pozarządowych zaangażowanych w międzynarodową współpracę rozwojową, wspieranie demokracji, pomoc humanitarną i edukację globalną:

„Przy niskim – w porównaniu do innych krajów rozwiniętych, członków OECD – wolumenie polskiej dwustronnej pomocy rozwojowej, koncentracja środków na mniejszej ilości większych projektów ma swoje uzasadnienie w świetle zwiększania efektywności pomocy. Duże projekty dają szansę na trwalsze rezultaty w większej skali”.

W ciągu wszystkich analizowanych lat Departament Współpracy Rozwojowej MSZ przekazał swoje środki około stu organizacjom (mówimy tu jedynie o wsparciu bezpośrednim, bez uwzględnienia regrantingu czy środków będących w dyspozycji wspomnianej Fundacji Solidarności Międzynarodowej). Okazuje się, że z roku na rok te same organizacje otrzymują dotację z DWR. Gdyby dla każdego roku utworzyć ranking 10 organizacji dotowanych największymi kwotami (z uwzględnieniem, że dla 2018 roku nie ma jeszcze rozstrzygnięć wszystkich konkursów), okazuje się, że na przestrzeni tych sześciu lat przewijają się ciągle te same 24 organizacje. Zdecydowana większość z nich to organizacje z Warszawy i Krakowa, a dwie są zlokalizowane na wsi.

Taka niewielka zmienność wśród dotowanych organizacji zdecydowanie zwraca uwagę na tle innych ministerstw objętych monitoringiem. Grupa Zagranica komentuje przyczyny takiego zjawiska:

„Niewiele jest w Polsce organizacji zdolnych do realizacji dużych projektów, o budżetach sięgających miliona złotych. Tymczasem mechanizm otwartych konkursów nie pozwala w długiej perspektywie budować potencjału organizacji, umożliwia bowiem jedynie pokrycie kosztów bezpośrednio związanych z realizowanym projektem. Ministerstwo – oprócz otwartych konkursów na zadania publiczne – nie przewiduje żadnych innych form wsparcia instytucjonalnego (finansowanego lub pozafinansowego) dla sektora.

Aby realizować projekty z obszaru współpracy rozwojowej, wymagana jest specjalistyczna wiedza i doświadczenie, które umożliwią sprawne realizowanie projektów w krajach rozwijających się, często odmiennych instytucjonalnie i kulturowo. Szczególnie dotyczy to projektów z zakresu pomocy humanitarnej. Tylko organizacje z wdrożonymi standardami działania i akredytacjami międzynarodowymi świadczenia tego typu pomocy, mogą realizować działania projektowe. Niewiele organizacji w Polsce posiada taki kapitał, co wyjaśnia małą zmienność organizacji, które w latach objętych monitoringiem otrzymywały największe dotację.

Bariera wejścia na „rynek” grantów publicznych jest relatywnie wysoka – środki są niewielkie, a konkurencja bardzo duża – więc małe, nowe, stosunkowo mniej doświadczone organizacje mają niewielkie szanse na otrzymanie dofinansowania. Dlatego też administracja centralna powinna wziąć odpowiedzialność za budowanie potencjału polskiego sektora pozarządowego działającego w obszarze współpracy rozwojowej poprzez wsparcie instytucjonalne organizacji, wieloletnie finansowanie projektów oraz kreowanie warunków dla tworzenia nowych podmiotów. Nie zapominajmy o tym, że to dzięki polskim organizacjom pozarządowym i ich projektom, Polska buduje i wzmacnia swój wizerunek jako kraju-donora, reagującego na globalne wyzwania rozwojowe innych krajów”.

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.