Młodzi naukowcy działają, czyli Festiwal Nauki w Zabierzowie
Nauka przedmiotów ścisłych - fizyki, biologii, informatyki - z książek? Wkuwanie definicji, wzorów i doświadczeń na pamięć? To już przeszłość – przynajmniej w Zabierzowie.
Przez kilka miesięcy 2009 roku uczniowie Zabierzowskiego gimnazjum mieli możliwość poczuć się jak prawdziwi naukowcy dzięki uczestnictwu w projekcie "WYRÓWNYWANIE SZANS EDUKACYJNYCH MŁODZIEŻY Z TERENÓW WIEJSKICH - FESTIWAL NAUKI". Jest on przykładem dobrego współdziałania różnych instytucji – gminy, szkoły, rodziców oraz Fundacji Edukacja Rozwój Środowisko – które wspólnie zajęły się edukacją młodych mieszkańców z gminy Zabierzów. Projekt współfinansowany ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich miał zainteresować uczniów naukami ścisłymi, rozwinąć ich wiedzę i umiejętności w tym zakresie a w dłuższej perspektywie pomoc im w lepszym starcie w przyszłe życie zawodowe. W jaki sposób?
Ogólnopolskie badania rynku pracy wskazują na pewne pogłębiające się tendencje – coraz bardziej doskwiera nam brak specjalistów w zakresie nauk technicznych, a zbyt duża liczba absolwentów studiów humanistycznych nie może znaleźć pracy. Winą za taki stan rzeczy obarcza się często przestarzały system kształcenia. Pracownicy Fundacji zwrócili uwagę, że ten problem dotyka także mieszkańców ich gminy – „(…) świadczą o tym choćby wyniki egzaminów 6-klasistów lub gimnazjalistów (na terenie gminy nie ma szkół średnich): uczniowie uzyskują najniższe wyniki w części matematyczno-przyrodniczej a szczególnie niskie w zakresie „Wykorzystania wiedzy w praktyce” (szkoły podstawowe) czy też „Stosowania zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów” (gimnazja)”. Diagnoza potrzeb przeprowadzona wśród rodziców gimnazjalistów zabierzowskich potwierdziła istnienie problemu i jednocześnie wskazała na wielkie potrzeby kształcenia w zakresie kierunków matematyczno – przyrodniczych. 105 spośród 110 rodziców, którzy wzięli udział w badaniu, było zainteresowanych posyłaniem dzieci na dodatkowe zajęcia z tych przedmiotów, podkreślając, że powinny one odbywać się systematycznie. W ten sposób zrodził się pomysł na projekt „Festiwal Nauki”.
Od września Gimnazjum w Zabierzowie zamieniło się w prawdziwe laboratorium. Uczniowie mogli wybierać spośród szerokiego wachlarza możliwości – warsztaty naukowe lub zajęcia pozalekcyjne, organizowano wyjazdy do krakowskiego Muzeum Inżynierii Miejskiej, Muzeum Zoologicznego, Ogrodu Botanicznego, Ogrodu Doświadczeń. 25 uczniów spędziło tydzień w Zawoi – wyposażeni w lupy, mapy i odczynniki robili badania fizyko-chemiczne gleby i wody. Z kolei przez dwa dni w grudniu szkoła w Zabierzowie przeistoczyła się w placówkę naukowo – badawczą. Przechodząc z sali do sali można było obejrzeć 12 pokazów związanych z naukami ścisłymi poprowadzonych przez uczniów, nauczycieli gimnazjum oraz zaproszonych naukowców z AGH i UJ. Uczniowie byli świadkami przygotowanej doświadczalnie erupcji wulkanu, eksperymentów z ciekłym azotem, podziwiali poduszkowiec zasilany odkurzaczem, dowiedzieli się, jak działają bramki logiczne. Największy entuzjazm wywołały jednak okularki do śledzenia ruchu oczu, służące do pomiaru ścieżki wzrokowej podczas podążania wzrokiem za ruchomym punktem, znajdowania różnic na dwóch obrazkach czy też poszukiwania wzrokiem drogi w labiryncie.
Organizatorzy są zadowoleni z zainteresowania, jakie projekt wzbudził wśród uczniów. - „Koła zainteresowań były dobrowolne i wymagały dłuższego pobytu w szkole a mimo to nie było problemów z frekwencją”. Jak mówią jednak, na efekty projektu trzeba jeszcze poczekać: „Dokładna ocena osiągnięcia celów wymaga, aby objąć badaniem dłuższy okres czasu i sprawdzić przynajmniej wybory zawodowe uczniów po szkole średniej i następnie porównać je statystycznie z uczniami nieobjętymi projektem. Grupa najstarszych uczniów, których można by badać będzie takie decyzje podejmowała za 3,5 roku, a wszyscy uczniowie objęci projektem za 5,5 roku”. Tymczasem można jednak mówić o bardzo dobrym odbiorze projektu – w zajęciach pozalekcyjnych uczestniczyło więcej uczniów niż zakładano, wielu chętnych zgłaszało się do prowadzenia doświadczeń podczas Festiwalu Nauki, część działań jest kontynuowanych – np. pozalekcyjne zajęcia z informatyki czy sekwencjonowanie DNA pod okiem doktorantki.
Pytani o receptę na sukces, czyli jak przygotować dobry projekt, pracownicy Fundacji wskazują: „Jasno określony cel, dobry pomysł na jego zrealizowanie, pewni partnerzy, harmonogram, realistycznie oszacowane zasoby i pozyskanie finansowania”.
Tego życzymy każdej organizacji pozarządowej!