Publicystyka - ngo.pl

Stowarzyszenie Klon/Jawor przeprowadziło pilotażowy projekt polegający na monitoringu rządowych środków publicznych przeznaczanych na zlecanie realizacji zadań organizacjom pozarządowym. Podstawowym celem projektu było zwiększenie przejrzystości przepływu środków publicznych do sektora pozarządowego, a także prześledzenie zmian, jakie zaszły w tym obszarze w ciągu ostatnich pięciu lat.

Monitoringiem objęte zostało siedem ministerstw: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwo Środowiska. Próbowano dotrzeć do danych na temat wyników ogłaszanych otwartych konkursów ofert.

Ostatecznie pełne dane za lata 2013-2017 udało się uzyskać od sześciu resortów (dane pozyskane z MSWiA nie dają pełnego obrazu finansowej współpracy tego ministerstwa z organizacjami pozarządowymi). Ponieważ jednak Ministerstwo Środowiska w objętym monitoringiem okresie ogłosiło tylko jeden konkurs dla podmiotów trzeciego sektora, więc także dane na temat tego ministerstwa wyłączono z analiz.

Jak wyglądała współpraca finansowa między wybranymi ministerstwami a organizacjami pozarządowymi w ostatnich pięciu latach? Czy suma środków przeznaczonych na dotacje rosły czy malały? Czy ministerstwa różnią się przekazywanymi kwotami? Ile organizacji realizuje zadania publiczne zlecane przez monitorowane resorty? Przyjrzymy się podstawowym wynikom monitoringu.

Monitorowane ministerstwa różnią się kwotami przekazywanymi w kolejnych latach na otwarte konkursy ofert dla organizacji pozarządowych. W przypadku MSZ, MKiDN oraz MRPiPS było to średnio między 80 a 95 mln zł, zaś w MS i MON suma środków wynosiła kilkanaście lub kilka milionów zł. W sumie wszystkie pięć ministerstw przeznaczyło na zlecenie realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym w zależności od roku od 260 mln do 300 mln zł.

Trudno jednak ocenić zmianę, jaka dokonała się w wysokości przeznaczonych na otwarte konkursy środków między 2013 a 2017 rokiem. W przypadku czterech na pięć ministerstw kwoty przeznaczane na dotacje dla organizacje rosły, choć przyrost był zazwyczaj niewielki (kilku lub kilkunastoprocentowy). Wyjątek stanowi MON, w którym między 2014 a 2016 sumy przeznaczane na dotacje wzrosły ponad pięciokrotnie, jednak w liczbach bezwzględnych były one niewielkie.

Z kolei w MSZ kwoty na realizację zadań publicznych przez organizacje pozarządowe zmalały o kilkadziesiąt milionów zł. Średnio w latach 2013-2015 suma środków na dotacje wynosiła ponad 90 mln zł, zaś w latach 2016-2017 niespełna 60 mln zł. Co prawda w 2017 roku nastąpił wzrost w stosunku do 2016, ciągle jednak poziom finansowania organizacji jest dużo niższy niż w latach wcześniejszych.

Monitorowane ministerstwa różnią się nie tylko sumą środków przekazywanych w otwartych konkursach organizacjom pozarządowym, ale także liczbą przekazanych dotacji. O ile MKiDN oraz MRPiPS w kolejnych latach przekazywały średnio po 1100-1200 dotacji, o tyle w MS było to ok. 50. Z kolei w MON i MSZ średnia liczba dotacji była bardzo zbliżona (niespełna 300 rocznie), choć suma środków przekazywana organizacjom przez resort obrony była w kolejnych latach kilkakrotnie niższa niż kwoty, które do sektora pozarządowego trafiały z MSZ.

W konsekwencji, średnie dotacje z MSZ (ok. 300 tys. zł) były kilkakrotnie wyższe niż te, które przyznawało w MON (ok. 35 tys. zł). Także średnie dotacje w resorcie sprawiedliwości były relatywnie wysokie (porównywalne do tych w MSZ), ponieważ stosunkowo niewielki budżet MS na konkursy dla organizacje dzielony był między niedużą liczbę beneficjentów.

W ministerstwach, w których średnie dotacje nie przekraczają 100 tys. zł, różnice w ich wysokości w poszczególnych latach są niewielkie. Za to im większe kwoty, tym większe różnice między latami. Szczególnie rok 2017 wydaje się wyróżniać pod względem średniej wielkości dotacji przyznanych przez MS oraz MSZ. W resorcie sprawiedliwości w stosunku do 2016 średnia wysokość dotacji zmniejszyła się o ponad 100 tys. zł, zaś w MSZ o analogiczną kwotę wzrosła. Okres poprzedzający tę zmianę także przebiegał w obydwu ministerstwach inaczej: w MS w latach 2013-2016 średnia wielkość dotacji rosła, a w MSZ lata 2013-2016 to okres stopniowego spadku średnich wysokości dotacji.

Średnia wartość dotacji może mieć niewiele wspólnego z rzeczywistością. Mówi ona bowiem, ile środków trafiłoby do jednej organizacji, gdyby pieniądze przeznaczone na dotacje podzielić po równo między wszystkie organizacje dofinansowane w konkursach. A, jak wiadomo, wielkość dotacji, nawet przyznawana w tym samym konkursie, może być bardzo różna. Dlatego można dodatkowo spojrzeć na przeciętną (medianową) dotację. Jest to wartość „środkowa”, od której połowa dotacji przyznanych przez dane ministerstwo w danym roku jest niższa, a połowa wyższa.

Podobnie jak w przypadku średniej, także medianowe dotacje najwyższe były w MS i MSZ, jednak ich wartość była dużo bardziej zbliżona do przeciętnych dotacji w innych ministerstwach.

Dane opisane w artykule zostały zebrane w ramach projektu "Monitoring funduszy publicznych trafiających do organizacji pozarządowych – pilotaż", dofinansowanego przez Fundację im. Stefana Batorego. Więcej wniosków z monitoringu zostanie przedstawione w kolejnych artykułach.

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.