Publicystyka - ngo.pl

Pakt dla Kultury został podpisany 14 maja 2011 r. Punktem wyjścia dla działań wskazanych przez Obywateli Kultury był Kongres Kultury Polskiej z 2009 r. Formalny proces realizacji Paktu rozpoczęło ustanowienie dwóch ciał doradczych: Zespołu ds. Paktu dla kultury przy Prezesie Rady Ministrów oraz Komitetu Społecznego ds. Paktu dla kultury przy Ministrze KiDN. Projekty wynikające z przyjętego porozumienia są prezentowane w ramach prac tych gremiów, a także ich zespołów i grup roboczych.

1% nakładów na kulturę w perspektywie do 2015 r.

W latach 2008-2014 r. (zgodnie z ustawą budżetową) na kulturę przeznaczono 21,7 mld zł ze środków budżetu państwa, wieloletnich programów rządowych oraz środków europejskich. Polska jest przy tym liderem w absorpcji środków europejskich przeznaczonych na kulturę. Po dodaniu wydatków funduszy celowych (1,1 mld zł) nakłady na kulturę w tym okresie osiągają wartość 22,8 mld zł. Środki te zwiększały się każdego roku. W 2007 r. wydano 2 177,6 mln zł (0,87% całego budżetu), w ustawie budżetowej na rok 2014 -3 245,5 mln zł (1% budżetu państwa), tj. środki na kulturę wzrosły o 49,0 % w ciągu 6 lat.

Oprócz środków z budżetu państwa przeznaczamy także środki, funduszy celowych oraz z budżetu środków europejskich. Dzięki temu łączna, rekordowa kwota przeznaczona na kulturę w 2014 r. wynosi 3 803,0 mln zł.

Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa na lata 2014-2020

Program uwzględniający propozycje Obywateli Kultury został ogłoszony 24 października 2013 r. na Targach Książki w Krakowie. Składa się z 15 działań prowadzonych przez wybrane instytucje państwowe. Koordynacją programu zajmuje się Ministerstwo KiDN. 30 kwietnia 2014 r. przygotowane zostało zgłoszenie do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów Programu Wieloletniego „Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa”, składającego się z dwóch priorytetów: priorytet 1. „Zakup nowości wydawniczych do bibliotek” oraz priorytet 2. „Infrastruktura bibliotek 2016-2020”. Pozostałe działania w ramach NPRCz są realizowane na dotychczasowych zasadach.

1. W realizację działań w ramach NPRCz są zaangażowane trzy państwowe instytucje kultury:

• Biblioteka Narodowa,
• Instytut Książki,
• Narodowe Centrum Kultury.

2. Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa zakłada:

• kontynuację dotychczas istniejących programów, tak, aby osiągając pozytywne efekty, uzyskać efekt synergii. 
• korekty programów, uwzględniające zmiany zachodzące w kulturowych sposobach kontaktu z książką,
• inicjowanie nowych działań, dzięki odwołaniu się do dobrych wzorców innych krajów oraz otwarciu na nowe technologie.

3. Program swoim zasięgiem obejmuje najważniejsze z obszarów powiązanych z czytelnictwem i obecnością książki na rynku:

• promocję i upowszechnianie czytelnictwa i książki wśród nieczytających,
• wspieranie wydawania wartościowej literatury i czasopism kulturalnych,
• szkolenie księgarzy,         
• regulacje prawne dotyczące rynku książki.

4. Istotnym komponentem programu będą działania zmieniające i wzmacniające rolę biblioteki jako podstawowej przestrzeni kontaktu z książką. W związku z tym planowana jest:

• modernizacja budynków bibliotek,
• unowocześnianie serwisu bibliotek,
• zakup nowości do tych bibliotek,
• szkolenia bibliotekarzy.

5. Elementem programu, wychodzącym naprzeciw zmianom cywilizacyjnym, będą działania służące udostępnianiu legalnej książki w Internecie.

Nowelizacja przepisów prawa zamówień publicznych

Projekt zmian w prawie zamówień publicznych i ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej został przyjęty przez Radę Ministrów w lipcu 2013 r. Wprowadzone zmiany obejmują:

1. wyłączenia stosowania ustawy dla zamówień z zakresu kultury do kwoty 200.000 euro (próg unijny), przy czym:

• wyłączenie to dotyczy wyłącznie usług i dostaw związanych z:

• organizacją różnego typu imprez kulturalnych (np. konkurs chopinowski);
• przedsięwzięciami z zakresu edukacji kulturalnej (np. Filmoteka Szkolna czy lekcje muzealne);
• gromadzeniem zbiorów muzealnych i bibliotecznych (np. zakupy kolekcji do muzeów, zakup książek do narodowego zasobu bibliotecznego), 

2. w zakres wyłączenia nie wejdą dostawy i usługi dokonywane w celu trwałego wyposażenia służące bieżącej obsłudze działalności (np. krzesła, biurka, komputery itp.). Te dostawy i usługi będą, tak jak dotychczas, realizowane w trybie ustawy o zamówieniach publicznych, a  bez jej stosowania wtedy, jeśli nie przekroczą  projektowanego nowego standardowego progu bagatelności tj. 30.000 euro (obecnie próg ten wynosi 14.000 euro).
3. w/w zmianom towarzyszy zmiana w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wprowadzająca ogólne zasady dokonywania zamówień w kulturze pomiędzy standardowym progiem bagatelności (projektowane 30.000 euro) a progiem unijnym (200.000 euro)
4. możliwości nieujawniania następujących informacji o wykonawcy zamówienia udzielonego w trybie z wolnej ręki:

-    danych osobowych

-    wysokości  honorarium

Oprócz ww. zmian, ustawa zawiera przepis dotyczący zniesienia obowiązku wykonawcy do składania oświadczeń o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu (np. dyrygent, światowej sławy śpiewak czy tancerz).

Wieloletni Program Edukacji Kulturalnej

W 2014 r. odbędzie się pilotaż projektu Bardzo Młoda Kultura, nad którym od 2012 r. pracują przedstawiciele MKiDN i Obywateli Kultury.

Projekt będzie realizowany przez Centrum Kultury "Zamek" w Poznaniu i obejmie swym zakresem woj. wielkopolskie. W ramach Projektu, na który przyznano 100 tys. zł., powołane zostanie Centrum Praktyk Edukacyjnych - laboratorium pilotażu WPR. Projekt obejmuje 5 elementów składowych:

1. stworzenie pogłębionego, kompletnego obrazu działań edukacyjnych (diagnoza), uwzględniającego wszelkie publiczne i niepubliczne inicjatywy edukacyjne, realizowane w regionie.
2. utworzenie platformy internetowej o charakterze społecznościowym, służącej komunikacji i rozwijaniu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi w sferze edukacji kulturalnej w środowisku kulturalnym i szkolnym regionu.
3. program szkoleń dla edukatorów, animatorów i nauczycieli zaangażowanych na wcześniejszych etapach w prace CPE
4. konkurs na innowacyjne projekty z zakresu edukacji kulturalnej, realizowane wspólnie przez podmioty kulturalne i oświatowe, który zobowiązał się wesprzeć finansowo także UM Poznania (ustalenia z kwietnia br.).
5. ewaluację i upublicznienie efektów zadania, m.in. poprzez prezentację dokumentacji zrealizowanych projektów konkursowych na stronie internetowej spotkanie z realizatorami i uczestnikami projektów, udostępnienie w sieci wyników analiz dokonywanych w trakcie zadania.

Aktywność Obywatelska

Przy Programie Aktywność Obywatelska współpracują Obywatele Kultury, przedstawiciele MKiDN i instytucji kultury.

Pierwszy etap prac (2012 r.) - skoordynowanie działań na rzecz lokalnych instytucji kultury (domów kultury) z działaniami na rzecz wspierania aktywności obywatelskiej. Efektem prac powołanej do tego grupy roboczej jest przygotowanie programu Dom Kultury+, którego trzecia edycja miała miejsce w 2014 r.

Drugi etap (2013 r.) - powołanie 17 stycznia grupy roboczej ds. opracowania założeń programu Aktywność Obywatelska.  Celem działania grupy było stworzenie, na podstawie przygotowanych wcześniej propozycji, założeń programu Aktywność Obywatelska łącznie z zasadami jego wdrażania.

W 2014 r., w wyniku dyskusji i ustaleń prowadzonych w ramach Komitetu Społecznego ds. Paktu dla kultury, prowadzone są prace zmierzające do przygotowania programu Aktywność Obywatelska w formule programu stypendialnego. Głównym założeniem jest udzielanie stypendiów na autorskie działania twórcze z zakresu animacji społeczno-kulturowej o charakterze włączającym w ramach społeczności lokalnych lub defaworyzowanych, pozwalające jej członkom na rozwijanie kompetencji obywatelskich, społecznych i kreatywnych. Budżet programu wynosić będzie 1 mln zł. Projekt przewiduje przyznawanie stypendiów na okresy 3, 6 i 12 miesięcy, począwszy od 2015 r.

Programy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Programy, przygotowane przez MKiDN we współpracy z Obywatelami Kultury obejmują zadania wynikające wprost z Paktu dla Kultury. Są to:

• Narodowe kolekcje sztuki współczesnej (2012 r. -7, 1 mln zł, 2013 r- 6,7 mln zł, 2014 r.-7, 4 mln zł.)

• Regionalne kolekcje sztuki współczesnej (2012 r.- 2, 5 mln zł, 2013 r.- 3, 2 mln zł, 2014- 2, 3 mln zł)

• Infrastruktura domów kultury (2012 r.- 15, 9 mln zł, 2013 r.- 18, 6 mln zł, 2014 r. – 12, 7 mln zł)

• Edukacja medialna, badania (2012 r. 691 tys. zł, 2013- realizowane w ramach programu Obserwatorium kultury z budżetem 3, 5 mln zł, 2014 r.- 2,4 mln zł)

• Zamówienia kompozytorskie  (2012 r.- 2, 1 mln zł, 2013 r. - 1, 7 mln zł, 2014 r. - 2, 2 mln zł)

• Kolekcje muzealne (2012 r.- 2, 4 mln zł, 2013 r.- 3, 2 mln zł, 2014 r.- 3 mln zł)

Dom Kultury+

Trwa realizacja projektów Beneficjentów drugiej edycji programu Dom Kultury+ Inicjatywy lokalne. Założenia programu zostały przygotowane w 2012 r. we współpracy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowego Centrum Kultury z ekspertami i przedstawicielami ruchu społecznego Obywatele Kultury.  Celem jest zwiększenie zaangażowania domów kultury, ośrodków kultury i centrów kultury i sztuki w życie społeczności lokalnych, poprzez odkrywanie i wspieranie oddolnych inicjatyw kulturotwórczych, realizowanych przez mieszkańców gmin miejskich, miejsko-wiejskich i wiejskich.

W naborze na 2014 r., analogicznie jak w 2013 r., wyłoniono 50 beneficjentów. Wyniki ogłoszono 8 kwietnia 2014 r.  Alokacja wynosi 1,  5 mln zł.

W 2012 r. NCK realizował program Dom Kultury+ Edukacja artystyczna, w którym uczestniczyło 34 beneficjentów, a na realizację ich projektów przeznaczono 943, 6 tys. zł. Celem tej edycji było stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi kapitału społecznego przy wykorzystaniu zasobów infrastrukturalnych, którymi dysponują domy, ośrodki i centra kultury. Wspierano współpracę, wymianę doświadczeń, budowę lokalnych partnerstw między szkołami, domami, ośrodkami, centrami kultury w zakresie edukacji artystycznej.

Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020

Strategia została przyjęta uchwałą Rady Ministrów z dnia 26 marca 2013 r. Tym samym wdrożono podstawę dla realizacji zapisu §15 Paktu.

SRKS to pierwszy dokument  rządowy, który w sposób systematyczny podejmuje problematykę budowy wzajemnego zaufania między obywatelami oraz między obywatelami a państwem i jego instytucjami. Wdrażanie Strategii przez MKiDN będzie opierać się na otwartej metodzie koordynacji, pozwalającej na dostrzeżenie roli i miejsca wszystkich instytucji, środowisk i osób zainteresowanych urzeczywistnieniem jej celów.

Aktualnie są prowadzone w MKiDN prace nad przygotowaniem Planu działania do SRKS na lata 2014-2017, który - zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Rozwoju Regionalnego - powinien być gotowy do 2015 r.