Publicystyka - ngo.pl

To właśnie tego rodzaje dotacje stanowią jeden z głównych źródeł finansowania podejmowanych przez nie inicjatyw. Jak pokazują badania (raport Stowarzyszenia Klon/Jawor – 2009 r.), ponad 80% gmin i powiatów zleca organizacjom pozarządowym realizację zadań publicznych.

Współpraca tych dwóch sektorów wydaje się być czymś bardzo naturalnym – samorządy są zobowiązane do realizacji określonych działań na rzecz swojej społeczności oraz mają na ten cel niezbędne środki, natomiast organizacje pozarządowe, z racji swoich celów statutowych, potrafią te działania wykonać. Są reprezentantami swoich społeczności, znają jej problemy oraz ich przyczyny często znacznie lepiej niż urzędnicy, co przyznają również ci ostatni. Coraz częściej można się spotkać z przekonaniem, że wiele usług dotyczących szeroko rozumianej sfery społecznej szybciej, skuteczniej oraz taniej wykonają przedstawiciele i pracownicy III sektora.

Budowanie standardów we współpracy samorządów i III sektora w dużej mierze dotyczy współpracy finansowej, czyli właśnie zlecania przez te pierwsze realizacji zadań publicznych podmiotom ze sfery pozarządowej.

Sam model finansowej współpracy obu sektorów oparty jest na zasadzie efektywności realizacji zadań publicznych. W praktyce oznacza to, że nie liczy się tylko sam koszt ich wykonania, ale również skuteczność, z jaką pozwalają na realizację założonego celu, jakim jest w ostateczności rozwiązanie zdiagnozowanych problemów społecznych. Konkursy (najczęściej otwarte konkursy ofert, jako najpopularniejszy tryb przekazywania podmiotom z III sektora środków finansowych z lokalnego budżetu), w ramach których organizacje pozarządowe mogą ubiegać się o dotacje na prowadzone przez siebie działania są ogłaszane w oparciu o różne dokumenty strategiczne, w tym przede wszystkim jednoroczny Program Współpracy z organizacjami pozarządowymi. Strona pozarządowa bierze udział w konsultacjach uchwalanego dokumentu, co daje im w praktyce pewną możliwość wpływania na jego ostateczny kształt.

Należy więc podkreślić, że współpraca pomiędzy organizacjami pozarządowymi a administracją publiczną (głównie samorządową) ma wymiar nie tylko finansowy. Zakłada ona również np. udział III sektora w kształtowaniu polityk publicznych, informowania się obu stron o planowanych kierunkach działań czy wspólny udział w tworzeniu zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym. Wspomniana powyżej zasada efektywności jest jedną z kilku, która powinna cechować współpracę sektorów: administracji publicznej oraz pozarządową. Pozostałe to:

• Zasada pomocniczości, zwana inaczej zasadą subsydiarności, która generalnie oznacza, że sprawy powinno rozwiązywać się na jak najniższym poziomie. Samorząd ma służyć obywatelom, nie wyręczać mieszkańców we wszystkich działaniach. Zasada suwerenności stron, która oznacza, że obie strony powinny respektować swoją niezależność w działaniu.
   
• Zasada partnerstwa, według której organizacje III sektora oraz instytucje publiczne powinny wspólnie opracowywać i realizować polityki publiczne
   
• Zasada uczciwej konkurencji, dzięki której powinno zagwarantować się równy dostęp wszystkich NGO do zlecanych przez administrację zadań publicznych
   
• Zasada jawności zobowiązuje partnerów z obu sektorów do dzielenia się informacjami dotyczącymi podejmowanych działań, które mają lub mogą mieć wpływ na ich współpracę.

Wszystkie zostały wskazane w Ustawie o pożytku publicznym i o wolontariacie (art.5).

Sposób, w jaki samorząd zleca realizację zadań publicznych podmiotom prowadzącym działalność pożytku publicznego, bywa dobrym papierkiem lakmusowym pokazującym jakość obustronnej współpracy. Nie ulega jednak wątpliwości, że jeśli przedstawiciele organizacji pozarządowych chcą być pełnoprawnymi uczestnikami dialogu społecznego, a nie tylko być „wynajmowanym” do wykonania (często niskim kosztem) zadań określonych przez samorząd, muszą sami zabiegać o wdrożenie w swoich organizacjach dość wyśrubowanych standardów zarządzania. Muszą dbać o to, by w ich szeregach znaleźli się eksperci potrafiący reprezentować dobrze rozumiane interesy III sektora w ramach międzysektorowych ciał doradczych i opiniotwórczych (zaczynając od najniższego, lokalnego poziomu). Przejrzystość w zarządzaniu własnymi środkami nie tylko ułatwia utrzymanie finansowej płynności, ale też w znacznym stopniu ułatwia budowanie marki organizacji godnej zaufania. Dlatego tworzenie i wdrażanie standardów w zarządzaniu finansami jest jednym z fundamentów mocnego III sektora.

W jaki konkretnie sposób wdrożenie standardów zarządzania finansami w organizacjach pozarządowych może usprawnić ich współpracę z administracją publiczną w ramach realizacji zleconych zadań publicznych?

– Przyglądając się procesowi pracy organizacji nad wypracowaniem standardów ucieszyło mnie, że NGOs nie ograniczyły się tylko do kwestii stricte finansowych, typu prowadzenie dokumentacji finansowej i jakość rozliczeń (co, oczywiście, jest bardzo ważne), ale spojrzały na kwestię współpracy z administracją jako na cały wieloetapowy proces, który zaczyna się już na etapie konsultowania polityk publicznych, troszcząc się tym samym o wpływ na obszary działania podejmowane przez urzędy. W ten sposób organizacje budują pozycję realnego partnera, a nie tylko wnioskodawcy takiego czy innego projektu – mówi Dorota Pieńkowska, koordynatorka merytoryczna projektu ”Drogowskaz dla NGO. Profesjonalizacja Trzeciego Sektora poprzez wypracowanie i upowszechnienie zasad zarządzania finansowego”. Biorą w nim udział organizacje pozarządowe z całej Polski, wśród nich Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu z Kielc.