Międzynarodowe wezwanie do wyjaśnienia kwestii „obowiązkowej” edukacji
30 Międzynarodowa Konferencja Edukacji Demokratycznej IDEC 2023 w Nepalu wezwała Komitet Praw Dziecka ONZ do stwierdzenia, że „obowiązkowa nauka” (ang. „compulsory education”) oznacza gwarancję powszechnego dostępu do edukacji, a nie przymus uczęszczania dziecka do szkoły.
Od lewej: Sifaan Zavahir (Sri Lanka) oraz Henning Graner (Niemcy) świętują przyjęcie rezolucji podczas Międzynarodowej Konferencji Edukacji Demokratycznej (IDEC) w październiku 2023 r. w Nepalu
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (UDHR) z 1948 r. była pierwszym międzynarodowym dokumentem uznającym dostęp do edukacji za prawo. Tę doniosłą ideę wyrażono w Artykule 26, stanowiąc m.in. iż „Nauka w zakresie podstawowym ma być obowiązkowa”. Mimo iż powszechną praktyką stało się tłumaczenie i parafrazowanie tego słowa jako „obowiązek szkolny dla dzieci”, IDEC twierdzi, że nie jest ona zgodna z pierwotną intencją sformułowania.
Protokoły posiedzeń komisji redakcyjnej UDHR, której przewodniczyła Eleanor Roosevelt, odnotowują obszerne dyskusje na temat pojęcia „obowiązkowa” i wyraźnie pokazują, że nikt w komisji redakcyjnej na żadnym etapie nie zamierzał interpretować go jako przymusu wobec dziecka. Potwierdza to Komentarz Ogólny nr 11 Komisji Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (CESCR): „Aspekt przymusu służy podkreśleniu faktu, że ani rodzice, ani opiekunowie, ani Państwo nie mają prawa traktować decyzji co do tego, czy dziecko powinno mieć dostęp do podstawowej edukacji, jako opcjonalnej.”
IDEC w swojej rezolucji nalega, aby w pełni przestrzegać zasady „kierowania się najlepszym interesem dziecka”, a nie – iść na kompromis ze względów politycznych i administracyjnych.
Rezolucja została opracowana wspólnie przez zwolenników edukacji demokratycznej pod przewodnictwem Richarda Franshama (Kanada), Sifaana Zavahira (Sri Lanka), Henninga Granera (Niemcy) i Je'anny Clements (RPA), przy udziale uczestników z wielu innych krajów. Została przyjęta na Walnym Zgromadzeniu IDEC w czwartek 19 października 2023 r. i przesłana do Komitetu Praw Dziecka ONZ – aby upamiętnić rocznicę uchwalenia Konwencji Narodów Zjednoczonych o Prawach
Najczęściej zadawane pytania
Czy to oznacza, że dzieci nie powinny chodzić do szkoły?
Nie, to oznacza, że należy wspierać dzieci, aby miały możliwość wyboru szkoły, edukacji domowej lub nauki w sposób, jaki preferują one same i ich rodziny.
Czy chcecie zmiany znaczenia słowa „obowiązkowy” w odniesieniu do edukacji?
Nie, prosimy Komisję Praw Dziecka o wyjaśnienie – co to słowo zawsze oznaczało w tym kontekście, ponieważ w wielu miejscach na świecie powstało nieporozumienie.
Czyli mój kraj nie może uchwalać przepisów wymuszających obowiązkową obecność w szkole?
Czasami kraje ustanawiają prawa, które naruszają prawa człowieka. W naszym rozumieniu „obowiązek szkolny” nie znajduje potwierdzenia w pierwotnych intencjach UDHR[1] i UNCRC[2] i nie stanowi wyrazu prawa dziecka do nauki.
Czy to oznacza, że rodzice mogą po prostu zatrzymać dzieci w domu lub wysłać je do pracy?
Nie. Rodzice muszą wspierać swoje dziecko w realizacji jego prawa do nauki, niezależnie od tego, czy odbywa się to w domu, w szkole, czy w inny sposób preferowany przez dziecko i rodzinę.
Źródło: Fundacja Bullerbyn na rzecz Wspólnoty Dzieci i Dorosłych
