Realizacja trybu „małych grantów” jest uproszczoną formą zlecania organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych. Czym różni się od konkursów? Czy organizacja pozarządowa zawsze dostaje "mały grant".
pixabay.com, CC0 Public Domain
Istota „małego grantu”
Realizacja zadań publicznych (tzw. projektów) przez organizacje pozarządowe odbywa się na zasadach opisanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Podstawą przekazania zadań publicznych do realizacji innym podmiotom, w tym organizacjom pozarządowym, jest:
- program współpracy – który wskazuje, jakie zadania i w jakiej formie dany samorząd chce realizować z lokalnymi organizacjami
- procedura zlecenia realizacji zadania publicznego wskazana w ustawach.
Obecnie głównym trybem zlecania zadań są te wskazane w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ustawa daje możliwość realizacji dwóch trybów zlecania zadań publicznych:
- konkurs na realizację zadania publicznego (art. 11 - 19)
- tryb z pominięciem konkursu na podstawie oferty złożonej przez organizację pozarządową, tzw. „mały grant” (art. 19a).
Oba tryby realizowane są w formie dotacji na realizację zadań publicznych.
| "mały grant" 19a | konkurs |
|---|---|
|
Istotą tzw. „małego grantu” jest to, że ofertę na realizację zadania publicznego przedstawia sama organizacja pozarządowa z własnej inicjatywy. |
Istotą konkursu jest to, że organizacja przedstawia ofertę w odpowiedzi na ogłoszenie konkursowe. |
Różnica ta jest kluczowa, ponieważ składając ofertę w odpowiedzi na konkurs wiemy, co jest przedmiotem konkursu, jakie są przewidziane środki na realizację zadania, jakie są kryteria oceny złożonych ofert, jaki jest planowany czas realizacji zadania publicznego. To samorząd określa nam warunki, na jakich mamy realizować zadanie, które chce nam zlecić.
W „małym grancie” tego nie ma. Tu sama organizacja może zaproponować zadanie publiczne do realizacji. Jego celowość oceni właściwy samorząd, uwzględniając cele, zadania, posiadane środki.
Przedmiot „małego grantu”
Co może być przedmiotem oferty składanej w trybie "małego grantu"? Czy wszystkie zadania publiczne, które realizuje samorząd, czy też tylko te, które wskazane zostały w programie współpracy?
Art. 19a i kolejne nie odnoszą się do tego zagadnienia. Należy jednak pamiętać o całości regulacji wskazanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Tutaj kluczowe wydają się przepisy dotyczące programu współpracy. Program współpracy (roczny lub wieloletni) to dokument, który określa przedmiot i formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi. Roczne programy współpracy wskazują przedmiot współpracy, priorytetowe zadania publiczne oraz tryb i formę współpracy przy ich realizacji. Oznacza to, że wnioski składane przez organizacje pozarządowe powinny dotyczyć zakresu zadań wskazanych w programie współpracy.
Środki na „małe granty”
Czy samorząd musi wyznaczyć odrębne środki na tryb „małych grantów”? Nie, ustawodawca nie narzucił takiego obowiązku. Do samorządu należy decyzja, czy i w jaki sposób będzie finansował zlecenie zadania publicznego w trybie art. 19a. Ustawa wskazuje jedynie, że suma wszystkich środków przeznaczonych na tryb „małych grantów” nie może być większa niż 20% planowanych środków na zadania zlecone organizacjom pozarządowym (art. 19a ust. 7).
Ograniczenie to ma kluczowe znaczenie dla sposobu rozdzielania środków na konkursy i na tryb „małych grantów”. Praktyka pokazuje, że najczęściej występują dwa modele:
drugi – samorządy realizują w pierwszej kolejności konkursy dotacyjne, a dopiero po ich zakończeniu z „pozostałych lub niewykorzystanych” środków dopuszczają możliwość realizacji zadań w trybie art.19a. (opcja 2 w tabeli z przykładem)
| PRZYKŁAD: schemat planowania środków na zadania realizowane w trybie dotacji (konkursy i „małe granty”) |
|
Lista zadań publicznych określonych w programie współpracy:
Łączna kwota środków na zlecenie zadań publicznych – 1.000.000 zł |
|
Opcja 1
Łączna kwota środków na zlecenie zadań publicznych – 1.000.000 zł (z tego na konkursy musi być przeznaczone 800.000 zł, a na tryb „małych grantów” do 200.000 zł). Opcja 1 realizowana jest najczęściej w dużych jednostkach samorządowych, które ze względu na specyfikę zadań i ilość podmiotów z góry zabezpieczają środki na tryb 19a na poziomie poszczególnych jednostek organizacyjnych (np. wydziałów). |
|
Opcja 2
W „kulturze” – ze względu na specyfikę projektów kulturalnych – połowa środków dotacyjnych jest przekazywanych w trybie 19a. Mimo to został utrzymany dla trybu 19a limit 20% wobec kwoty przeznaczonej na całość zleconych przez samorząd zadań. |
Osobiście zachęcam do wyboru rozwiązań bliższych drugiemu z przedstawionych schematów. Warto wspólnie z organizacjami pozarządowymi przy tworzeniu programu współpracy z góry ustalić, przy których zadaniach tryb art. 19a jest celowy i w jakiej formie go realizować.
Uruchomienie procedury „małych grantów”
Nie każdy projekt będzie finansowany
Upublicznienie i ocena oferty
Oferta złożona przez organizację pozarządową, w ciągu 7 dni od daty zgłoszenia jest umieszczana:
- w Biuletynie Informacji Publicznej
- w siedzibie organu jednostki samorządu terytorialnego w miejscu przeznaczonym na zamieszczanie ogłoszeń
- na stronie internetowej organu jednostki samorządu terytorialnego
Uznanie oferty za celowe powoduje niezwłoczne zawarcie umowy o wsparcie lub powierzenie zadania publicznego.
Organizacja pozarządowa zgłaszająca ofertę na realizację zadania publicznego w trybie „małych grantów” sama określa, czy zadanie to ma być powierzone, czy wsparte. Wysokość ewentualnego wkładu własnego jest ustalana przez organizację lub jest wynikiem negocjacji z samorządem przy ocenie oferty.
Należy pamiętać, że jedna organizacja pozarządowa w ciągu roku może podpisać umowy na realizację zadań publicznych w trybie pozakonkursowym na maksymalnie łączną kwotę wszystkich umów nie większą niż 20.000 zł. To ograniczenie ma zapewnić, że tryb „małych grantów” nie będzie formą ominięcia trybu konkursowego, który dla zlecania zadań publicznych jest trybem podstawowym.
Oferta konkursowa a oferta w trybie art. 19a
Jedną z wątpliwości, jakie pojawiają się w praktyce jest to, czy w ramach trybu „małych grantów” można zgłaszać oferty, które:
- były oceniane już w konkursie
- są uzupełnieniem oferty konkursowej.
Celowość należy analizować pod kątem zapisów programu współpracy, kierunków działań samorządu zawartych w lokalnych planach oraz priorytetów na dany rok. To samorząd podejmuje decyzję, czy chce dane zadanie zlecić, czy nie. Odmowa przyznania środków ze względu na brak celowości musi być uzasadniona.
Tryb „małych grantów” – podsumowanie
Realizacja trybu „małych grantów” jest uproszczoną formą zlecania organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych. Tryb ten ma umożliwić w praktyce realizację niedużych przedsięwzięć ważnych dla społeczności lokalnych, które samorządy uznają za celowe.
Kluczowe dla sprawnego realizowania trybu 19a wydaje się omówienie zasad jego wdrażania z organizacjami pozarządowymi. Dobrym momentem na to jest czas tworzenia programów współpracy. Wyjaśnienie, na jakich zasadach, na co i kiedy w praktyce można będzie składać wnioski w trybie art.19a, daje możliwość stworzenia na poziomie lokalnym rozwiązań odpowiadających na faktyczne potrzeby wdrażania takich zadań.
Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.
Źródło: inf. własna (poradnik.ngo.pl)
