Spadek liczby ludności, niska dzietność, migracja oraz starzejące się społeczeństwo – to problemy, które nie omijają województwa lubelskiego. Co zrobić, aby zatrzymać młodych na Lubelszczyźnie? Mówiła o tym Aleksandra Kulik, Prezeska Zarządu Fundacji Sempre a Frente, która była gościem seminarium online „Wspólnie dla edukacji i aktywności obywatelskiej młodych. O korzyściach z partnerstw samorządów terytorialnych i organizacji społecznych”.
Spotkanie odbyło się 28 stycznia 2022 roku i zostało zorganizowane przez Fundację Civis Polonus w partnerstwie ze Związkiem Miast Polskich.
Dane, liczby, statystyki
Wystąpienie Aleksandry Kulik rozpoczęło się od przedstawienia danych statystycznych dotyczących struktury społeczeństwa. W ciągu 15 ostatnich lat liczba mieszkańców województwa skurczyła się o prawie 150 000 (o 13 000 między rokiem 2019 i 2020). Wyludniają się prawie wszystkie powiaty, poza lubelskim. Jest to powiązane ze zmianami kulturowymi – zmianami w obszarze wartości, aspiracji młodych, ewolucją modelu rodziny. Dzieci do 14 lat stanowią 14,7% ogółu populacji. Niestety trend nie jest optymistyczny. Maleje liczba młodzieży, spada liczba osób w wieku przedprodukcyjnym i wzrasta w wieku poprodukcyjnym. Są dwie przyczyny tego zjawiska: ujemny przyrost naturalny oraz wyjazd młodych osób za pracą do większych ośrodków miejskich (mimo ofert pracy na miejscu).
Niepokojące są również prognozy długoterminowe. Do 2050 roku nastąpi spadek liczby ludności do 1,7 mln (obecnie Lubelszczyzna ma ok. 2 milionów mieszkańców), a także zmniejszy się odsetek kobiet w wieku rozrodczym. Oznacza to, że na przyszłych pokoleniach młodych ludzi będzie spoczywała duża odpowiedzialność, choćby w zakresie dbałości o gospodarkę regionu. Może to spowodować, że nie będą przeznaczać czasu na aktywność obywatelską.
Potrzeby, aspiracje młodych
Lublin będzie w 2023 roku Europejską Stolicą Młodzieży jako pierwsze miasto w Polsce. Ten wyjątkowy tytuł stał się pretekstem do rozmów z młodymi osobami o ich pomysłach na rozwój miasta i regionu. Młodzi sygnalizowali, że chcieliby, aby Lubelszczyzna była zielona, żeby region był rozwojowy, innowacyjny, otwarty, młodzież potrzebują przestrzeni do swoich działań. Młodzi tak naprawdę niechętnie wyjeżdżają ze swoich rodzinnych stron, ale zmusza ich do tego praca i sytuacja życiowa. Młodzi zwrócili uwagę, że władze lokalne powinny bardziej pochylić się nad rozwojem polityki młodzieżowej. W związku z pandemią wiele osób podkreślało znaczenie pomocy psychologicznej. Aleksandra Kulik stwierdziła, że, aby odwrócić trendy demograficzne, potrzeby młodzieży powinny być jak najlepiej spełniane.
Dodała, że w ramach Europejskiej Stolicy Młodzieży zaplanowano działania mające znaczenie nie tylko dla Lublina, ale i dla regionu, całego kraju oraz na szczeblu europejskim.
Oferta edukacyjna Lubelszczyzny
Badania pokazują, że połowa uczniów w Lublinie nie pochodzi z tego miasta. Maturę w 2021 roku zdało 73,1% maturzystów. To wynik nieco niższy w porównaniu do średniej krajowej (74,5%). Warto dodać, że 78,5% absolwentów, którzy uczyli się w Lublinie i kontynuowali naukę, zostało w tym mieście. W Lublinie funkcjonuje 9 szkół wyższych i to największy ośrodek akademicki w wschodniej Polsce. Przyciąga studentów z zagranicy i z regionu. 60-tysięczna populacja studentów to 18% ludności miasta. Na młodych, aktywnych czekają liczne stypendia, jak np. Lubelskie wspiera uzdolnionych czy Lubelska Kuźnia Talentów. Kilka procent młodych wyjeżdża za granicę do nauki lub do pracy.
Po ukończeniu edukacji młodzi mogą mieć problem z pozostaniem w regionie. W 2020 roku nieco ponad 24% młodych od 15. do 24. roku życia nie było zatrudnionych (szczególnie źle jest we wschodniej części województwa). Problem ten w dużo mniejszym stopniu dotyka osób z wykształceniem wyższym.
Jednocześnie region próbuje prognozować, jakie będą zawody przydatne w przyszłości (na medyczne, informatyczne i techniczne ma być największy popyt). W regionie istnieją również takie ośrodki jak Lubelski Park Naukowo Techniczny, które mają sprzyjać rozwojowi przyszłościowych branż i zachęć do pozostania w regionie.
Czas działać – zaangażowanie młodych w aktywność społeczną i obywatelską
W latach 2015-2017 Fundacja Sempre a Frente przeprowadziła badania dotyczące zaangażowania społecznego młodzieży wśród uczniów i uczennic w województwie lubelskim. Aż 66% ankietowanych osób odpowiedziało, że nie angażuje się społecznie. 80% nie ma pojęcia, czym jest informacja młodzieżowa, a 82% młodych osób nie wie, gdzie może uzyskać informacje o inicjatywach skierowanych do młodzieży. Te wyniki pokazują jednoznacznie, że w regionie jest jeszcze wiele do zrobienia, aby zaktywizować młode pokolenie…
Tymczasem na Lubelszczyźnie działa bardzo dużo organizacji pozarządowych (w samym Lublinie funkcjonuje ich kilkadziesiąt), a ich oferta jest bardzo szeroka. Prężnie działają samorządy uczniowskie, istnieją młodzieżowe rady miast i gmin, koła wolontariatu. Właśnie powstaje Młodzieżowy Sejmik Województwa Lubelskiego. Organizowane są liczne koncerty, festiwale i spotkania dla młodzieży, w ramach których młodzież może się rozwijać albo odbyć wolontariat.
Na zakończenie Aleksandra Kulik zachęcała młodych, żeby korzystali z możliwości oferowanych przez unijny program Europejskiego Korpusu Solidarności, który pozwala na realizację młodzieżowych inicjatyw oraz na wyjazd w ramach wolontariatu do innego kraju.
Na kolejne seminarium w formie online zapraszamy już 18 lutego 2022 r. (piątek). Tym razem będziemy rozmawiać z przedstawicielami władz samorządowych i organizacji społecznych z Warmii i Mazur. Więcej informacji tutaj.
Przeczytaj więcej o projekcie!
Koordynatorka projektu:
Joanna Różycka-Thiriet
joanna.rozycka@civispolonus.org.pl
Wydarzenie odbywa się w ramach projektu „Mocniejsze NGOsy dla edukacji i aktywności obywatelskiej młodych”, realizowanego przez Fundację Civis Polonus w partnerstwie ze Związkiem Miast Polskich.
Projekt realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG.
Projekt pod patronatem medialnym dziennika „Rzeczpospolita Życie Regionów” i portalu organizacji pozarządowych ngo.pl.
Źródło: Fundacja Civis Polonus
