Publicystyka - ngo.pl

Morgan Janowicz, Koordynatorka ds. Partnerstwa Green REV Institute mówiła:

“Chciałabym od razu podkreślić, że sprawiedliwa transformacja systemu żywności to także i szczególnie sprawiedliwa transformacja zdrowotna, która nikogo nie pozostawi w tyle i która nie uda się bez lekarzy i lekarek i całej kadry medycznej. To oznacza, że lekarze i lekarki staną w gabinetach po stronie zrównoważonej żywności i przechodzenia do zdrowych diet roślinnych.

Dzisiaj jesteśmy skazani i skazane na bylejakość żywności. Żywności produkowanej przy wykorzystaniu naszych podatków, żywności z ferm przemysłowych, żywności odzwierzęcej, w teorii taniej, w praktyce jej koszt jest nie tylko finansowy - to nasze zdrowie i życie.

Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje, że niezdrowy system żywnościowy jest jednym z głównych źródeł chorób cywilizacyjnych. Według Światowej Organizacji Zdrowia około 71 procent wszystkich zgonów na świecie jest spowodowanych chorobami niezakaźnymi, a wiele z tych chorób jest silnie powiązanych z niezdrową dietą, brakiem aktywności fizycznej i paleniem tytoniu (WHO, 2023).

Dane Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego pokazują, że problem zbyt wysokiej masy ciała częściej dotyczy osób o niższym statusie ekonomicznym. Mówimy więc o osobach, które są ofiarami jakościowego ubóstwa żywnościowego. Zgodnie z Raportem Głód i Niedożywienie w Polsce dużą grupą zagrożoną niedożywieniem, w tym niedożywieniem jakościowym są dzieci. Polskie Towarzystwo Leczenia Otyłości w Polsce wskazuje, że nadwaga lub otyłość dotyka już 12% chłopców i 10% dziewczynek w wieku przedszkolnym oraz 18,5% chłopców i 14,3% dziewcząt w wieku szkolnym. Jak podaje PE, pomiędzy 2020 i 2035 rokiem otyłość wśród dzieci na świecie wzrośnie o 100%. 

Mamy więc żywność, która szkodzi i szkodzi tym, którzy są grupami najsłabszymi, zagrożonymi ubóstwem, skazanych na niezdrową, najtańszą i najbardziej promowaną cenowo żywność. A chcę Państwu powiedzieć, że zgodnie z najnowszą analizą REV, w ramach której badaliśmy 5 największych sieci spożywczych w Polsce: 

• Sieci w przepisach kulinarnych stawiają na mięso i nabiał. Tylko 13 % wszystkich przepisów LIDL to przepisy na potrawy w pełni roślinne, w przypadku Kaufland wśród wszystkich dostępnych przepisów (939), wegańskich jest 23, czyli 2%.
• Reklama Żabki zachęcała do kupowania kanapek z mięsem i nabiałem jako wartościowych przekąsek i śniadań do szkoły powołując się na raport Green REV Institute i Future Food 4 Climate dot. niskiej dostępności zrównoważonych posiłków w placówkach oświatowych z 2022 r.;
• Każda gazetka promocyjna sieci zawiera kilka stron wypełnionych promocjami na zakup mięsa i nabiału;

Nie pomagają też ci, którzy pomoc oferują - Program Owoce, Warzywa i Mleko w Szkole Unii Europejskiej sponsoruje za prawie 45 milionów PLN rocznie dystrybucję mleka i produktów mlecznych, kupowanych bez żadnych kryteriów dot. np. pochodzenia z gospodarstw ekologicznych w prawie 12 000 szkół w Polsce. Wiemy, bo zapytałyśmy o kryteria zakupu Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. 

Modelowanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Oksfordzkiego wykazało, że spożywanie mięsa nie częściej niż trzy razy w tygodniu i zastąpienie go żywnością pochodzenia roślinnego pozwoliłoby zapobiec 45 000 przedwczesnych zgonów rocznie w Wielkiej Brytanii. W Polsce w latach 2013-2018 Narodowy Fundusz Zdrowia przeznaczył na świadczenia onkologiczne od 6,5 mld zł (2013) do 9,1 mld zł (2018). Te środki to wierzchołek góry lodowej bólu, cierpienia, stresu, kosztów rodzinnych, kosztów jakości życia.

Żywność zwierzęca to także antybiotykooporność.  Zgodnie z danymi Najwyższej Izby Kontroli z końca 2017 r., w latach 2011–2014 zużycie antybiotyków w rolnictwie wzrosło o 23%. Co więcej, Polska zajmuje drugie miejsce w Europie pod względem zużycia w hodowli zwierząt antybiotyków najsilniejszych w leczeniu chorób ludzi. Wyniki kontroli NIK przeprowadzonej na terenie województwa lubuskiego wskazują na powszechność stosowania antybiotyków w produkcji zwierzęcej uzasadnionej względami leczniczymi. Dodam, że Polska nie zaimplementowała nadal unijnych Rozporządzeń dot. ograniczania stosowania antybiotyków. Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe to globalna katastrofa zdrowotna, która już teraz zabija ponad 1 270 000 osób rocznie (The Lancet, 2022). 

Na koniec chcę wskazać jeszcze jeden element, o którym chcemy, żebyście mówili i mówiły. W 2022 r. Ministerstwo Zdrowia zleciło badania w Wielkopolsce - w stolicy ferm przemysłowych Polski. Wskazało, że chów zwierząt bez wątpienia nie pozostaje bez wpływu na zdrowie zarówno dla osób pracujących na fermach przemysłowych, jak i osób zamieszkujących w ich sąsiedztwie. Oprócz zagrożeń chemicznych i fizycznych, zagrożenie stanowią szkodliwe czynniki pochodzenia biologicznego, do których zaliczane są mikro i makroorganizmy (bakterie, wirusy, promieniowce, grzyby) oraz wytwarzane przez nie struktury i substancje, wywierające niekorzystny wpływ na człowieka i które mogą być przyczyną dolegliwości i chorób m.in. pochodzenia zawodowego. Czas na prawdę o wpływie ferm na zdrowie tych, którzy zmuszeni zostali, przez brak wystarczających ograniczeń prawnych, do życia obok fabryk niezdrowej żywności. 

Katastrofa zdrowotna na talerzu zaczyna się od dzieciństwa. Możemy jej zapobiec. Nie uda się to bez udziału lekarzy i lekarek. 

Cytując raport Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego: Działania dla zdrowia Polek i Polaków powinny być ukierunkowane przede wszystkim na zmianę postaw żywieniowych Polaków, gdyż znaczna część z nich nie korzysta z żadnych źródeł wiedzy o racjonalnym żywieniu, nie stosuje tej wiedzy w praktyce, a nawet nie widzi potrzeby, żeby zdrowo się odżywiać. 

Dlatego zwracam się do Państwa z prośbą i apelem. Bądźcie ambasadorami i ambasadorkami transformacji zdrowotnej, zaglądajcie nam do talerzy, pytajcie i mówcie wprost, że nasze zdrowie i życie ma swój początek w naszej diecie.”

Kontakt: Morgan Janowicz morgan@greenrev.org