Publicystyka - ngo.pl

Społeczność gminy Sędziejowice: seniorzy, dzieci i młodzież, dorośli, rolnicy i pracujący poza rolnictwem, samorząd i różne jego instytucje, jak np. biblioteka, Gminny Ośrodek Kultury, szkoły oraz formalne i nieformalne organizacje społeczne. Kiedyś mieszkańcy byli mało aktywni, mniej ufni. Teraz to się zmieniło. Ludzie zrobili się bardziej otwarci. Pomogły zmiany ustrojowe po 1989 roku.

Wydarzeniem, które wpłynęło na to, co obecnie dzieje się w gminie, była zmiana na stanowisku kierownika Gminnej Biblioteki Publicznej w 2010 roku. Nowa kierowniczka Beata Magdziak nie tylko energicznie zarządza biblioteką, ale również pobudziła aktywność Gminnego Ośrodka Kultury.

Beata Magdziak była nauczycielką polskiego i wiedzy o kulturze w miejscowym Zespole Szkół Rolniczych. Gdy została kierowniczką biblioteki, odkryła, że mieszkańcy gminy chcą uczestniczyć w różnorodnych wydarzeniach, nie tylko kulturalnych. Oraz że brakuje promocji takich imprez.

Na początek zaczęła więc zapraszać do biblioteki na małe spotkania i pracować z czytelnikami. Jej propozycje cieszyły się dużym zainteresowaniem, dlatego w 2011 i 2012 roku zaczęła organizować już większe wydarzenia.

– Można powiedzieć, że wiele działań powstało z niczego. Okazało się, że ludzie chcą się pokazać – mówi pani Małgosia, była nauczycielka, mieszkanka gminy.

– Tylko razem można osiągnąć sukces, a niemożliwe staje się możliwym – mówi Beata Magdziak.

Pod koniec 2012 roku jej aktywność przyniosła nagrodę w konkursie partnerstw lokalnych w województwie łódzkim Działanie w Partnerstwie –Partnerstwo w Działaniu, zorganizowanym przez Wojewódzką i Miejską Bibliotekę im. Marszałka Piłsudskiego w Łodzi oraz Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Wpłynęło 17 zgłoszeń, a partnerstwo z Sędziejowic zajęło pierwsze miejsce. Pod uwagę brano skład partnerstwa lokalnego i jego dokonania, korzyści płynące z podejmowanych działań dla mieszkańców, rolę i aktywność biblioteki w partnerstwie, promocję wydarzenia i stopień trudności przy jego organizacji.

W Sędziejowicach w różne działania lokalne i gminne zaangażowana jest właściwie cała społeczność: instytucje, mieszkańcy, ale również radni i urzędnicy samorządowi. Ta aktywność nie jest wymuszona czy udawana.

Wójt podpowiada, sugeruje, ale też – jak sam przyznaje – czasem odwodzi od pewnych pomysłów. Wspiera tych, którzy coś robią, i te miejsca, w których coś się dzieje.

Kiedyś trzeba było proponować, teraz ludzie sami wychodzą z inicjatywą. Coraz bardziej aktywni są młodzi ludzie, którzy np. wstępują do Ochotniczej Straży Pożarnej, uczestniczą w zawodach pożarniczych, włączają się w organizację różnych wydarzeń. Widać to szczególnie w tych wsiach, gdzie są młodzi, np. w Brzeskach. Duży wpływ na aktywność społeczną ma dobra organizacja różnych instytucji, np. gok-u czy biblioteki. To daje mieszkańcom przekonanie, że warto z nimi coś wspólnie zrobić. Widzą też korzyści dla siebie: radni i sołtysi zdrowo rywalizują ze sobą, stając się prawdziwymi gospodarzami miejsc.

– Czasem jest ciężko – przyznaje Emilia Mikołajczyk, od roku sołtyska w Kozubach. Mieszkańcy odwołali poprzedniego sołtysa, ponieważ chcieli, żeby coś się działo we wsi, coś zmieniało. Pani Emilia ma grono przyjaciół, którzy ją wspierają: i finansowo, i dobrym słowem. Bardzo jej pomaga Rada Gminy. Najtrudniej jest przekonać ludzi do dobrych działań. Ale się udaje i są już sukcesy: w 2012 roku mieszkańcy z Kozub zajęli pierwsze miejsce podczas dożynkowego konkursu stołów wiejskich. Obecnie rozbudowują świetlicę wiejską. Mają wiele planów na przyszłość.

Wójt gminy jest optymistą, chociaż dostrzega także problemy: roszczeniowość i niezadowolenie części mieszkańców. Gmina pomaga tym, którzy chcą coś robić, wspiera te miejsca, które są aktywne. Wójt zarządzanie dopasowuje do rzeczywistości. – Do każdego środowiska trzeba trafić indywidualnie. Ale gmina to jedność – mówi.

W Sędziejowicach jest wiele grup muzycznych i teatralnych. Działają przy Gminnym Ośrodku Kultury, który słynie m.in. z rozpowszechniania folkloru. Jedną z tych grup jest Strażacka Orkiestra Dęta „Druh”, która liczy 35 osób. Powstała w 1999 roku, dzięki pomocy sponsora. Gmina zatrudniła kapelmistrza. W orkiestrze może grać każdy, kto ma czas i ochotę. Starają się zachęcać do grania młodzież i dzieci. Próby odbywają się dwa razy w tygodniu. Orkiestra występuje na wszystkich uroczystościach gminy, łącznie z kościelnymi, koncertuje też dla mieszkańców. Bierze udział w zlotach orkiestr i zawodach. Poszerza repertuar, dba o fajne stroje. Finansowo wspiera tych członków, których nie stać np. na wspólne wyjazdy. Bardzo dobrze współpracuje z biblioteką, zapewniając np. oprawę muzyczną podczas jasełek.

Od 2000 roku istnieje przy Gminnym Ośrodku Kultury Kapela Podwórkowa „Sędziej”, która ma już na swoim koncie dwie nagrane płyty. Zespół jest wizytówką gminy, promuje ją w całej Polsce. Muzycy, w charakterystycznych strojach ludowych, wyśpiewali wiele konkursowych nagród i wyróżnień w kraju.

Mieszkańcy gminy udzielają się również w Kapeli Ludowej „Grabianie”(działa od 1999 roku), Zespole Pieśni i Tańca Seniorów „Ziemia Sędziejowicka”(działa od stycznia 2004 roku), Dziecięcym Zespole Pieśni i Tańca „Mali Sędziejowiczanie” (powstał w 1985 roku, jego członkami są uczniowie miejscowego Zespołu Szkół Ogólnokształcących w wieku od 8 do 12 lat), Zespole Śpiewaczym „Sędziejowianki” (powstał w 1995 roku, pierwszymi członkiniami były panie z Koła Gospodyń Wiejskich w Sędziejowicach, później dołączyły do grupy osoby spoza Sędziejowic), grupie tańca nowoczesnego Rebellious Teens (działa od 2010 roku, tańczą hip-hop, locking, house i dancehall, członkowie to uczniowie i uczennice ze szkoły w Sędziejowicach w wieku 14–15 lat), zespole tańca nowoczesnego Kontra (absolwenci zso w Sędziejowicach; istnieje również Mała Kontra, w której tańczą uczennice szkół podstawowych), Klubie Piosenki „Metrum” (tutaj uczęszczają dzieci i młodzież ze szkół podstawowych i średnich, uczą się poprawnego śpiewania oraz doskonalą umiejętności wokalne), Teatrze Apostrof (12 osób ze szkoły podstawowej i gimnazjum z Sędziejowic).

Poza GOK-iem działa jeszcze Zespół Pieśni i Tańca „Sędziejowiczanie”. To zespół o długiej tradycji, powstał bowiem w 1975 roku z inicjatywy ówczesnego dyrektora Zespołu Szkół Rolniczych w Sędziejowicach. Szkoła do dziś sprawuje mecenat nad zespołem. „Sędziejowiczanie” prezentują pieśni, tańce i obrzędy regionu sieradzkiego i łowickiego oraz tańce narodowe: poloneza, mazura, krakowiaka. Wielokrotnie z powodzeniem koncertowali za granicą. Są także kilkukrotnym laureatem Ogólnopolskiego Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej.

W Sędziejowicach jest wiele miejsc wartych pokazania: rezerwaty, zabytki, miejsca związane z legendami. Władze i mieszkańcy gminy uczestniczą właśnie w projekcie, w którym mają się nauczyć, w jaki sposób atrakcyjnie i nieszablonowo chwalić się tym, co mają. Dzieje się to w ramach Lokalnej Grupy Działania „Dolina Rzeki Grabi”, która realizuje projekt „Questing umożliwi innowacyjne działanie”, w ramach prow 2007–2013. Questing to nic innego jak odkrywanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, turystyka z zagadkami. Nowo zdobywane umiejętności wykorzystuje się do lepszego organizowania imprez już obecnych w kalendarzu gminy.

Od 2012 roku biblioteka organizuje rajdy rowerowe po gminie Sędziejowice. Impreza jest cykliczna. Nie jest to jednak zwykła przejażdżka rowerowa. Organizatorzy chcą, aby łączyło się to z utrwalaniem tradycji patriotycznych i prezentowaniem miejsc pamięci na terenie gminy, popularyzacją roli książki i bibliotek wśród mieszkańców, poznawaniem walorów turystyczno-krajoznawczych najbliższych okolic Sędziejowic, integracją mieszkańców gminy i pracowników biblioteki wokół działań na rzecz lokalnej społeczności, wzbogaceniem ogólnopolskich obchodów Tygodnia Bibliotek i Dnia Bibliotekarza. ii Rajd Rowerowy po gminie był przygotowany metodą questingu. Uczestnicy mogli wysłuchać opowieści o wioskach z ust sołtysów i radnych. A na zakończenie było ognisko z kiełbaskami i dobrą zabawą.

Z inną ciekawą inicjatywą wystąpiły Lasy Państwowe (Leśnictwa Sędziejowice), które zaprosiły mieszkańców do sadzenia lasu modrzewiowo-lipowego. Na mniej więcej hektarze powierzchni zasadzono około 6 tys. sadzonek, aby uczcić pamięć bohaterów Powstania Styczniowego w 150. rocznicę bitwy pod Sędziejowicami. Sadzili samorządowcy, delegacje szkół, przedstawiciele instytucji gminnych, organizacji społecznych oraz firm. Zaproszono także gości, m.in. wojewodę łódzką Jolantę Chełmińską i senatora RP Andrzeja Owczarka. W sumie w powstaniu tego żywego pomnika pamięci brało udział ponad 100 osób.

W Sędziejowicach myśli się jednak nie tylko o przeszłości, ale i o przyszłości. Szczególnie tej dalekiej, która będzie udziałem dzieci, obecnych przedszkolaków. To im wójt i sekretarz gminy, dyrektorzy szkół, nauczyciele, radni i przyjaciele filii Gminnej Biblioteki Publicznej w Marzeninie czytali bajki podczas akcji „Łódzkie czyta”. Filia w Marzeninie połączyła czytanie dzieciom z udziałem w akcji „Masz głos, masz wybór”. Dzięki temu dzieci mogły porozmawiać z radnymi, było to ich pierwsze spotkanie z lokalnymi władzami. Podobne wydarzenia są już organizowane cyklicznie.

Nieco starsze dzieci z Sędziejowic zostały zaproszone przez bibliotekę do udziału w obchodach Dni Gutenberga 2012. Podczas październikowego spaceru po Sędziejowicach, w niemal zimowej scenerii, piątoklasiści przeżywali niezwyczajne przygody literackie. Dzieciaki, pod przewodnictwem bibliotekarek, odwiedzały różne miejsca we wsi, aby odebrać tam koperty z fragmentami hasła i tekstu, z którymi miały się zapoznać w bibliotece. W czasie spaceru dzieci odwiedziły także cmentarz, gdzie oddały hołd powstańcom poległym w 1863 roku.

Centrum, wokół którego skupia się życie społeczne w Sędziejowicach, to biblioteka. A osobą, która tym wszystkim animuje, jest kierowniczka – Beata Magdziak. To od jej przyjścia do biblioteki wszystko się zaczęło.

Beata Magdziak nie jest mieszkanką gminy, ale jest głęboko związana z Sędziejowicami. Skupia wokół siebie czytelników biblioteki oraz aktywnych mieszkańców gminy. Do działania zachęca poprzez rozmowy. Jej maksymą życiową jest „carpe diem” („chwytaj dzień, żyj każdą chwilą, bo żyjemy tak krótko”). Jako nauczycielka języka polskiego i wiedzy o kulturze nie ma trudności w kontaktach bezpośrednich z całą społecznością. Nie stanowi dla niej różnicy, czy pracuje z dziećmi i młodzieżą, czy z seniorami i niepełnosprawnymi, o których bardzo dba. Rozumie, że biblioteka powinna być miejscem, w którym samotny, schorowany, nieszczęśliwy człowiek może znaleźć zrozumienie, odrobinę współczucia oraz receptę na „choroby duszy”. O rozwój niepełnoletnich czytelników dbają szkoły, zapewniając im wiele zajęć dodatkowych. Dla seniorów i osób niepełnosprawnych nie ma tak bogatej oferty, z której mogliby skorzystać w wolnym czasie. Takie osoby często czują się niedowartościowane, niedocenione i wyobcowane ze społeczeństwa. Dlatego tak ważny jest w tym przypadku kontakt indywidualny.

– Rozmowy z przyjaciółmi to nasza podstawowa metoda działania. Gdybyśmy liczyły na to, że wywieszenie plakatów czy ulotek załatwi sprawę, nasze mury świeciłyby pustkami, a my nie miałybyśmy pracy – mówi pani Beata. – Jesteśmy dla ludzi i dla nich wychodzimy na zewnątrz.

Biblioteka, we współpracy z instytucjami partnerskimi, bierze udział w różnych akcjach ogólnopolskich promujących czytelnictwo, np. „Odjazdowy Bibliotekarz”, „Cała Polska czyta dzieciom”, „Dzień Bezpiecznego Internetu”, „Tydzień z Internetem”, „Łódzkie czyta”, „Program Rozwoju Bibliotek”, „Se-Ma-For Film Festival On Tour”. Na swoje działania pozyskuje pieniądze także np. od Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce (grant na warsztaty dla seniorów) czy od Muzeum Historii Polski (dotacja na warsztaty dla niepełnosprawnych). Współpracuje również z wolontariuszami, którzy wnoszą swoją wiedzę, nowe rozwiązania i pomysły do działań bibliotecznych.

Biblioteka publiczna w Sędziejowicach ma wielu przyjaciół, a każdy „Przyjaciel Biblioteki” ma tam swój kubek.

– Biblioteka to nasz dom. Miejsce, w którym dobrze się czujemy i chcemy przebywać, dlatego też otaczamy się przedmiotami, które kojarzą nam się z własnym domem. Tutaj spędzamy wiele czasu, dlatego filiżanka czy kubek z kawą to podstawa! – mówi pani Beata. – To nieodłączny element dyskusji literackich, planów na przyszłość, projektów, rozmów o problemach czy szukania rozwiązań. A te rozmowy są toczone z ludźmi, którzy naszą instytucję wspierają, a nas otaczają szacunkiem, dlatego właśnie oni otrzymali kubki.

Swoje kubki mają wójt gminy, sekretarz, przewodniczący Rady Gminy, uczestnicy różnych projektów, stałe czytelniczki, informatyk, redaktor „Dziennika Łódzkiego”, niektórzy radni i sołtysi.

Najbardziej widocznym filarem w gminie Sędziejowice jest współpraca, podkreślająca aspekt powiązań pomiędzy instytucjami, organizacjami, firmami, ale i mieszkańcami. Jednym z przejawów takiej współpracy jest budowanie partnerstwa lokalnego, które stanowi podstawę do wprowadzania zmian w społeczności lokalnej. W Sędziejowicach takie partnerstwo buduje się już od kilku lat, a wciąż dołączają kolejni partnerzy. Partnerstwo w Sędziejowicach opiera się przede wszystkim na wykorzystaniu zdiagnozowanych zasobów, zarówno tych instytucjonalnych, jak i osobowych. Gdy patrzymy na powiązania partnerów w Sędziejowicach, to widzimy połączenia i współpracę na różnym poziomie i w różnych konfiguracjach. Te kontakty nie są jednokierunkowe, np. samorząd–organizacje, samorząd–mieszkańcy. Siatka powiązań jest szeroka. Ani nie zaczyna się, ani nie kończy na samorządzie.

Zmiana, która dokonuje się w Sędziejowicach, jest również oparta na założeniu, że w procesie zmiany człowieka nie można postrzegać w oderwaniu od jego środowiska życia, bo ma ono zasadniczy wpływ na jego funkcjonowanie. Ważne jest zatem docenienie procesu grupowego, który wzmacnia przebieg zmiany, przełamuje stereotypy czy systemy zachowań. Proces zmiany jest oparty na pozytywnych doświadczeniach, które budują wiarę w ludzi, wiarę w lepsze jutro i przekonanie, że to co się wydarza, w dużej mierze zależy od samych ludzi.

Warto również podkreślić, że nie powstałyby w Sędziejowicach ani takie partnerstwo, ani takie powiązania między ludźmi, instytucjami i organizacjami, gdyby nie opierało się ono na podstawowych wartościach, takich jak: sprawiedliwość i równość szans, szacunek oraz poszanowanie godności. Wartości te budują fundamenty, bez których trudno wprowadzać zmiany społeczne. Ważni aktorzy życia społecznego w Sędziejowicach, liderzy, wiedzą, jak bardzo te wartości są istotne, i kierują się nimi.

Oczywiście nie wszyscy mieszkańcy czują, że są we wspólnocie. Są tacy, którzy negują działania w gminie i zaangażowanie innych mieszkańców.

Dotarcie do nich, zrozumienie, z czego wynika ich postawa, to proces, który się dzieje w gminie. Coraz większa grupa liderów pozwala na indywidualne dotarcie do tych osób i włączanie ich we wspólne działania poprzez niwelowanie trudności, barier, z którymi się borykają. Edukacja jest również ważnym elementem rozwoju społeczności i całej gminy. W różnych sytuacjach edukacyjnych czy to mieszkańcy, czy przedstawiciele różnych instytucji lub organizacji – zyskują świadomość, że od nich coś zależy, i nabywają kompetencje do wyrażania swoich potrzeb.

Niewątpliwie duży kapitał społeczny w gminie, pojmowany jako ogół norm, więzi, sieci wzajemnego zaufania, lojalności oraz solidarności, znajdujących odzwierciedlenie w samoorganizowaniu się i samorządności, w umiejętności współpracy międzyludzkiej w obrębie grupy i społeczności, to potencjał, który charakteryzuje tę społeczność.

Książka jest wynikiem pracy kilkunastu animatorów społecznych CAL z całej Polski. Co roku przyglądają się oni wybranym społecznościom lokalnym i inicjatywom przez nie podejmowanym. Starają się je poznać, zrozumieć i opisać.

Publikacja została wydana w ramach projektu “Tworzenie i Rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej”. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.