Publicystyka - ngo.pl

Profesjonalne podejście to podejście w pełni racjonalne, oparte na rozwadze i kalkulacji (np. lekarz sprawiający ból, by zwalczyć chorobę, systemowa pomoc bezdomnym). Przeciwieństwem takiego podejścia jest podejście emocjonalne, amatorskie (np. trzymanie chorego za rękę, jałmużna dla ubogiego). Jako ludzie staramy się robić to, co słuszne i ciekawe, jako profesjonaliści robimy to, co powinniśmy i co przynosi najlepsze rezultaty.

W kontekście szczątkowego zainteresowania organizacji udziałem w komitecie sterująco-monitorującym program FIO (dwoje kandydatów z całego kraju) warto jest więc przemyśleć, czy nie jest ono efektem profesjonalizacji III sektora.

Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Z punktu widzenia sektora – opłaca się stokrotnie. FIO jest największym krajowym funduszem wspierającym NGO-sy. Jest nie tylko ważnym źródłem finansowania, ale też wzorem dla innych programów. Jako program krajowy nie pozwala na wymówki typu „Unia kazała”, zmusza do przemyślenia polskiego prawa. Warto więc, by w KSM P FIO byli jak najlepsi przedstawiciele sektora, ludzie z wiedzą i doświadczeniem, rozumiejący sektor i mechanizmy jego finansowania.

Praca w KSM FIO jest ciekawa i ważna, więc wiele osób chciałoby być częścią procesu tworzenia tego programu – tak podpowiadają emocje. Departament Pożytku Publicznego MPiPS poważnie traktuje gremia, które mają współdziałać przy tworzeniu kształtu P FIO, więc zdanie każdego z członków KSM będzie miało znaczenie (choć oczywiście nie decydujące). Udział w pracach Komitetu nie będzie czczą, nudną formalnością, lecz autentycznym współtworzeniem rzeczywistości – nie tylko III sektora, lecz także naszego kraju.

Tyle tylko, że ta argumentuja jest mało profesjonalna.

Żadna firma nie pracuje dla dobra kraju, a żadna profesjonalna organizacja nie może oceniać udziału w KSM inaczej, niż z własnej prespekywy. Stąd wynika jasna odpowiedź: z profesjonalnego punktu widzenia uczestnictwo w KSM P FIO to nieporozumienie. Komitet nie ma bezpośredniego wpływu na podział pieniędzy, nie ocenia wniosków, nie definiuje zadań. Jego członkowie nie mają nic do ‘ugrania’: nie mogą zadbać o ty, by ‘ich’ organizacje dostały więcej, na lepszych warunkach, preferencyjnie. Mogą jedynie kształtować ogólnopolski program, którego beneficjentów w większości nie znają (są oni zbyt rozproszeni: terytorialnie, branżowo, tematycznie). Mało kogo interesuje, kto jest w komitecie. Korzyści są więc niewielkie, a koszty niemałe. Trzeba oddelegować pracownika, a nikt za czas utracony nie zapłaci. Nie wiadomo nawet, czy koszty dojazdu będą zwracane. Diety to też są koszty. Do tego dochodzi analiza dokumentów w czasie pomiędzy spotkaniami, przygotowanie do spotkań – to wiele godzin, z których nie ma korzyści.

Dla członka Komitetu – profesjonalisty – korzyści też niewielkie. To nie jest droga do kariery, a ciekawe, kształcące doświadczenie. Praca w projektach, także tych kształtujących III sektor, też daje doświadczenie, a przynosi: pieniądze, kontakty z klientami i lokalną rozpoznawalność. Jest bardziej profesjonalną propozycją.

Profesjonalizacja ma dwa oblicza: pozytywne (standardy, przejrzystość, efektywność) i negatywne (kalkulacja, rutyna, koszty).

• Urzędy i urzędnicy muszą być profesjonalni. System wspierania organizacji musi być stabilny, profesjonalny i przejrzysty. Współpraca pomiędzy urzędami i organizacjami powinna bazować na dobrej woli i zaangażowaniu organizacji, profesjonalnie (organizacyjnie i finansowo) wspieranych przez urzędy i urzędników.
   
• Nie wylewajmy jednak dziecka z kąpielą, zostawmy w III sektorze – obok profesjonalnych organizacji – miejsce dla zapaleńców, szaleńców i pasjonatów. To do nich także ten sektor należy, nie tylko do pracowników ‘instytucji pozarządowych’ czy do urzędników, których praca to służba publiczna na rzecz obywateli.

Nie da się uniknąć profesjonalizacji, szczególnie na styku III sektora i administracji. Jej główny ciężar powinien jednak leżeć po stronie urzędów zapewniających orgnizacjom takie warunki, by udział we wspólnych działaniach ‘opłacał się’ najlepszym (dla danego zadania) przedstawicielom III sektora.

To szczególnie ważne w tej chwili, przy tworzeniu zasad naboru do Komintetów Monitorujących programy finansowane ze środków Unii Europejskiej. Jak zwykle P FIO może stanowić tu bazę do ciekawych przemyśleń.

Oceniając ilość zgłoszeń do KSM P FIO (dwie osoby na cały kraj) można wnioskować, że wysiłki zmierzające do profesjonalizacji III sektora przynoszą efekty – pozarządówka przestaje działać spontanicznie, zaczyna rozsądnie kalkulować. To chyba sukces, nieprawdaż?

---

Autor: Karol Gutsze – kandydat do KSM P FIO, członek RDPP WK-P, przewodniczący Sejmiku RDPP WK-P, prezes Stowarzyszenia na rzecz Pamiętowa i Adamkowa

PS. Pracując i działając „daleko od szosy” wiem, że można łączyć pracę urzędnika z działalnością społeczną, ale to oddzielny temat.

PS1. W miarę profesjonalizacji III sektora pojawia się w nim coraz więcej pracowników motywowanych głównie finansowo. Warto spojrzeć na Niemcy, gdzie organizacje kościelne przejęły część funkcji państwa i stały się ‘normalnym’ pracodawcą. Ludzi w nich pracujących trudno określić jako „związanych z III sektorem”. Profesjonalizacja powoduje więc swego rodzaju instytucjonalizację organizacji – niezbędną w wielu zakresach. Chyba powoli III sektor w Polsce dojrzewa już do tego, by wyraźnie rozdzielać nurt profesjonalny od czysto społecznego – pamiętając o siłach i słabościach każdego z nich.