Miasta to miejsca szczególne, w których koncentrują się problemy środowiskowe i społeczne, ale także to miejsca o największym potencjale innowacji. W miastach żyje około 3,5 miliarda ludzi, a już w 2030 roku ich mieszkańcy stanowić będą prawie 60 procent populacji Ziemi. Dlatego pilnie potrzebują skutecznej, konsekwentnie realizowanej, długofalowej strategii, która określi drogę, jaką powinny iść, aby sprostać klimatycznym wyzwaniom.
Zdjęcie ilustracyjne
Autor/źródło: Angelika Graczyk / Pixabay„Miasta muszą stać się liderami zmian, gdyż to nasi mieszkańcy uciekają przed pożarami, nasi mieszkańcy uciekają przed powodziami czy zmagają się z suszą. Wiemy, jak to naprawić. Miasta to nie tylko laboratoria postępu. Jesteśmy fabrykami przyszłości, zmieniającymi sposób, w jaki ogrzewamy i chłodzimy nasze budynki, poruszamy się po naszych miastach i wytwarzamy energię elektryczną” – Eric Garcetti, burmistrz Los Angeles.
Wiele polskich miast już to zadanie wykonało, identyfikując największe zagrożenia, przyjmując długoterminowe cele i zobowiązania a także wdrażając lokalne programy w różnych obszarach.
Jednym z pierwszych był Kraków, który w 2019 roku przyjął Plan adaptacji do zmian klimatu a także jako pierwsze miasto w Polsce wprowadził (także od 2019 r.) całkowity zakaz palenia węglem i drewnem. Zainicjowany przez Krakowski Alarm Smogowy ruch jest przykładem udanej współpracy samorządu, mieszkańców i organizacji pozarządowych. Wymierne korzyści w postaci poprawy jakości powietrza powodują, że za przykładem Krakowa podążyło wiele polskich miast, metropolii i gmin, także dlatego że regulacje te zyskują coraz szersze społeczne poparcie.
Ambicją Krakowa jest osiągnięcie neutralności klimatycznej najszybciej jak to możliwe, jednocześnie regenerując środo wisko i społeczności, czyniąc miasto miejscem przyjaznym do życia. Aby go osiągnąć miasto uczestniczy w europejskich i światowych programach jak np. EIT Climate-KIC Deep Demonstration – Healthy, Clean Cities – Zeroemisyjny Kraków czy utworzonej przed świat owym szczytem klimatycznym COP26 inicjatywy Cities Race to Zero, jako jedno z tysiąca miast dążących do uzyskania neutralności klimatycznej do 2040 r. i ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5 stopnia Celsjusza.
Kraków w swych staraniach mocno zabiega o szerokie poparcie lokalnej społeczności, zapraszając jej przedstawicieli do współdecydowania o przyszłości miasta, czego świetnym przykładem był zorganizowany w 2021 roku Krakowski Panel Klimatyczny. Panel, w którym uczestniczyła reprezentatywna grupa mieszkańców poparł ambicje klimatyczne Krakowa i dał władzom silny impuls oraz mandat społeczny do zintensyfikowania działań na rzecz klimatu. Jedną z najważniejszych rekomendacji KPK jest stworzenie Strategii Klimatycznej Krakowa, która będzie dokumentem strategicznym ukierunkowującym działania proklimatyczne Miasta. Przy zaangażowaniu lokalnych społeczności są realizowane obecnie w mieście projekty pilotażowe, Kwartał klimatyczny oraz Zielone sąsiedztwa.
Projekt Kwartał Klimatyczny powstał w oparciu o ideę miasta piętnastominutowego, koncepcję urbanistyczną, której istotą jest zaspokajanie najistotniejszych, życiowych potrzeb mieszkańców w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Idea ta kładzie nacisk na ograniczenie ruchu samochodowego przy jednoczesnym usprawnieniu komunikacji zbiorowej i ułatwienia dla pieszych oraz rowerzystów. Wprowadzenie zieleni i infrastruktury błękitno-zielonej tworzy atrakcyjną przestrzeń publiczną i sprzyja rozwojowi lokalnych usług.
Projekt Zielone Sąsiedztwa to koncepcja obszarowej termomodernizacji budynków. Realizowany na typowym osiedlu z wielkiej płyty ma zweryfikować możliwość uruchomienia modernizacji na masową skalę. Połączenie ocieplenia budynków z wykorzystaniem energii odnawialnej, ułatwieniami dla mieszkańców i rozwiązaniami wzorowanymi na naturze zwiększa atrakcyjność tego rozwiązania. Wokół budynków powstaną dodatkowe tereny zielone i rekreacyjne, które sprawią że skutki zmiany klimatu będą dla mieszkańców mniej uciążliwe.
Osiągnięcie neutralności klimatycznej jest dla władz Krakowa priorytetem. Zmiany są niezbędne, powinny być jednak wprowadzane w ramach sprawiedliwej i społecznie akceptowalnej transformacji, z zaangażowaniem i współpracą mieszkańców, organizacji pozarządowych, środowiska naukowego i przedsiębiorców.
„W powodzeniu przejścia na gospodarkę neutralną klimatycznie kluczowa jest rola regulacji krajowych, ale to nie znaczy, że miasto w tych procesach nie powinno uczestniczyć”, mówi Andrzej Łazęcki, Dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej w Urzędzie Miasta Krakowa. „Są trzy obszary, w których miasto może odegrać kluczową rolę: budowanie świadomości i edukowanie mieszkańców, tworzenie przestrzeni dla współpracy i dialogu oraz pilotaże, czyli wprowadzanie rozwiązań, których jeszcze nikt nie wypróbował i testowanie ich w praktyce”.
Droga do neutralności klimatycznej jest trudna, obezwładnia skala i złożoność wyzwania, przed jaki stajemy. Kraków jest jednym z liderów tego wyścigu i jest zdeterminowany, aby być na mecie z medalową pozycją.
Źródło: Lata Dwudzieste
