Publicystyka - ngo.pl

Nie jest to scenariusz thrillera ani makabryczna opowieść z odległej przeszłości. To codzienność dziejąca się w polskich domach. Kryzys w systemie pieczy zastępczej osiągnął w 2024 roku punkt krytyczny, pozostawiając blisko 1500 dzieci w przerażającym zawieszeniu. Rusza kampania „Koszmarna kolejka” Fundacji Dobrych Inicjatyw, nagłaśniająca ten problem społeczny.

System pieczy zastępczej, na którym powinno spoczywać zapewnienie bezpiecznego azylu dla dzieci, pęka w szwach. Obecnie poza rodzinnym domem wychowuje się co setne dziecko, bo jest ich ponad 77 tysięcy. W sądach rodzinnych w ciągu trzech kwartałów 2024 r. toczyły się tysiące spraw, z czego 1153 zakończyło się orzeczeniem o umieszczeniu małoletniego w rodzinie zastępczej, które dotyczyło aż 1549 dzieci[1]. Tymczasem w ciągu ostatnich trzech lat liczba dzieci, które pomimo postanowienia sądu nie zostały umieszczone w pieczy zastępczej, wzrosła z ok. 500 w 2021 r. niemal trzykrotnie - do 1460 w I kwartale 2024 roku[2]. Z powodu braku miejsc, zamiast do bezpiecznego domu, dzieci wracają do dysfunkcyjnej rodziny.

„Dzieci czekające na bezpieczne miejsce przedostają się do społecznej świadomości tylko w obliczu tragedii – gdy giną lub zmaltretowane trafiają do szpitala. Naszym obowiązkiem jest zapewnienie miejsca w rodzinie zastępczej lub domu dziecka wszystkim potrzebującym tego dzieciom. Dostęp do bezpiecznego dzieciństwa, a także stworzenie optymalnych warunków do rozwoju to prawo dzieci, którego nie możemy dłużej ignorować. Mimo że są podejmowane działania służące rozładowaniu tej kolejki i pierwsze ich efekty są widoczne, to skala problemu jest przerażająca. W styczniu br. w kolejce nadal oczekuje 1333 dzieci, a liczba małoletnich kierowanych do pieczy zastępczej stale rośnie. Niezbędne jest monitorowanie sytuacji i prognozowanie zapotrzebowania na miejsca w pieczy zastępczej” – mówi Bartłomiej Jojczyk, prezes Fundacji Dobrych Inicjatyw.

Dzieci kierowane do pieczy zastępczej pochodzą z rodzin niewydolnych wychowawczo lub niebezpiecznych. Jednak decyzje sądu o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej są ostatecznością i dotyczą skrajnych przypadków wymagających interwencji, gdzie prawidłowy rozwój, zdrowie czy życie dzieci jest zagrożone. Długotrwałe przebywanie w przemocowej rodzinie wpływa negatywnie na funkcjonowanie dzieci w przyszłym życiu. Doświadczenie różnych form przemocy w dzieciństwie skutkuje obniżonym poczuciem własnej wartości, zaburzeniami emocjonalnymi, bezradnością, nieufnością, izolacją społeczną, a niekiedy wrogością lub autoagresją.

„Czy możemy spojrzeć w oczy tym dzieciom i powiedzieć, że nie mamy dla nich miejsca? Czy potrafimy patrzeć, jak ich dni mijają na czekaniu – na bezpieczną noc, na pełny talerz, na dotyk, który nie będzie przemocą, a czułością? Mamy w systemie dzieci, które trafiają z bardzo trudnymi historiami rodzinnymi i to jest sfera, która także musi być objęta wsparciem. Tym dzieciom trzeba pomagać zrozumieć na czym polegają ich krzywdzące relacje rodzicami, bo często to są dla nich jedyne bliskie osoby. Każde dziecko zasługuje na bezpieczeństwo, troskę i szansę na przyszłość, która nie będzie naznaczona traumą” – dodaje Bartłomiej Jojczyk.

Fundacja Dobrych Inicjatyw apeluje o natychmiastowe wsparcie systemu pieczy zastępczej oraz o solidarność, która może odmienić losy tych dzieci. Właśnie ruszyła kampania społeczna „Koszmarna kolejka”, w której organizacja alarmuje o krytycznej sytuacji i łamaniu praw dzieci w Polsce. Każdy może wyrazić poparcie społeczne podpisując petycję dostępną na stronie https://fdi.org.pl/petycja/

„Chcemy zmienić priorytety w Polsce. Bezpieczeństwo dzieci musi być priorytetem. Fundacja Dobrych Inicjatyw będzie głosem rzeczniczym tych dzieci. Musimy działać teraz. Bo są dzieci, dla których kolejka ta kończy się w szpitalu, a nawet na cmentarzu. Nie ma czasu do stracenia” – podsumowuje Bartłomiej Jojczyk.

Fundacja Dobrych Inicjatyw chce raz na zawsze rozwiązać ten problem – wpływać na zmianę systemu pieczy zastępczej tak, by żadne dziecko nie musiało czekać na bezpieczne miejsce. Dlatego apeluje o nowelizację ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, uchwalenie innych aktów prawnych sprzyjających poniższym zmianom oraz koordynację prac instytucji publicznych (w tym samorządowych) dla zdecydowanego polepszenia sytuacji dzieci w pieczy zastępczej.

Organizator kampanii postuluje, aby:

1. Zmniejszyć liczbę dzieci kierowanych do pieczy zastępczej, poprzez prewencyjne wsparcie rodzin niewydolnych wychowawczo i dysfunkcyjnych.
2. Skrócić do minimum czas trwania procesów sądowych regulujących sytuację prawną dzieci i przyspieszyć adopcje.
3. Rozwijać system rodzin zastępczych i zapewnić im odpowiednie wsparcie.
4. Dostosować placówki opiekuńczo-wychowawcze do potrzeb dzieci, wykorzystując potencjał istniejącego systemu.
5. Zwiększyć efektywność procesu usamodzielnienia młodych dorosłych opuszczających pieczę zastępczą.

Działania Fundacji Dobrych Inicjatyw można wesprzeć także przekazując 1,5% podatku (KRS: 0000 49 79 57) na działania służące budowaniu systemu, który ochroni dzieci.

Więcej na: www.fdi.org.pl/przekaz-15/; LinkedIn; Facebook; Instagram

Fundacja Dobrych Inicjatyw wspiera dzieci i młodzież z placówek opiekuńczo-wychowawczych (domy dziecka) w zakresie rozwoju ich kompetencji, umiejętności i pasji pozaszkolnych. Przewidujemy, że dzięki pracy Fundacji, do 2030 r. każde dziecko znajdujące się w placówce opiekuńczo-wychowawczej w Polsce, będzie miało dostęp do najlepszego programu edukacyjnego, jaki istnieje w Europie. Zbudowaliśmy społeczność ponad 1400 wolontariuszy, ponad 400 wychowanków mieszkających w 28 placówkach opiekuńczo-wychowawczych z małych miejscowości i terenów wiejskich w Polsce. Więcej na stronie: www.fdi.org.pl.

^{[1] Dane Ministerstwa Sprawiedliwości za III kwartały 2024 r.}

^{[2] Dane Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, stan na 28 lutego 2024 r.}