W bazach danych strony slaskie.ngo.pl zapisanych jest ok. 6 tys. podmiotów, co stanowi ok. 10% wszystkich organizacji pozarządowych istniejących w Polsce. Wśród nich znajdują się stowarzyszenia, fundacje, ale też związki stowarzyszeń czy federacje. Analiza ruchów w trzecim sektorze wskazuje na niedosyt relacji z samorządem oraz wzrost współpracy wewnątrzsektorowej. To doskonałe warunki do rozwoju sieci, powstającej właśnie w województwie śląskim.
Raport GUS wskazuje na istnienie 83,5 tys. organizacji pozarządowych w Polsce w 2012 roku (aktywnych ok 75% z nich). Te działające na terenie województwa śląskiego, według różnych źródeł, zajmują ok 9-10%. Jak wspomniano powyżej, w bazach danych strony slaskie.ngo.pl znajduje się ich ok. 6 tys., w tym także organizacje typu sieciowego, których jest już w naszym województwie tylko ok. 100. Chcąc skoncentrować się na zapotrzebowaniu na organizacje typu sieciowego, a więc skupiające wokół siebie grupy organizacji podobnego typu, zorientowane na podobne cele, warto przyjrzeć się raportom KLON/JAWOR.
W naszym województwie 60% organizacji pozarządowych obejmuje swym działaniem obszar gminy/powiatu, są więc bardziej zorientowane na najbliższe otoczenie, o ograniczonych działaniach ponadlokalnych. Przekłada się to także na mniej rozbudowaną współpracę z administracją na szczeblu regionalnym i kolejnych – wojewódzkim i centralnym. Przy obserwowanym umiarkowanym zadowoleniu ze współpracy z innymi podmiotami i równie średnim wpływie organizacji na rozwiązywanie ważnych problemów społecznych, warta uwagi jest właśnie kondycja relacji między trzecim sektorem a samorządami terytorialnymi (w tym na poziomie gminnym).
Obecne kontakty z samorządami są powszechne, ale ukierunkowane bardziej na wzajemne informowanie się niż współpracę, którą – choć ma miejsce – należy wciąż rozwijać. Ważnym jest, że organizacje deklarują potrzebę i chęć nawiązywania współpracy z jednostkami samorządowymi, doceniając jej wagę dla skuteczności działania. Chociaż współpraca finansowa rozwija się, wciąż obszarem wymagającym rozwoju jest partnerstwo w obszarze realizacji konsultacji publicznych i współpraca niefinansowa.
Obok zapotrzebowania na inicjatywy międzysektorowe, organizacje pozarządowe wskazują także na chęć rozwoju i podniesienie kwalifikacji, nie czując się kompetentnymi do podejmowania określonych działań. Władzom z kolei potrzeba rzetelnego partnera, który będzie mógł sprostać powierzonym zadaniom i być skutecznym w podejmowanych działaniach. Organizacje pozarządowe często mają jednak zbyt niską siłę przebicia, a możliwości ich działania są ograniczone, sprawiając tym samym, że często nie są traktowane jako wystarczająco silny partner dla władz lokalnych.
Przyglądając się sektorowi od środka, pomimo wspominanego wcześniej średniego zadowolenia ze współpracy, zauważalny jest wzrost nawiązywanych kontaktów między organizacjami. Rośnie również odsetek podmiotów należących do różnego rodzaju związków czy sieci (dotyczy to niemal 1/3 organizacji). Pomimo obecności konkurencji i konfliktów, mimo trudności, coraz częściej organizacje ukierunkowane są na nawiązywanie współpracy. Kierując się przekonaniem, że wspólne działanie pozwala na więcej, możliwe staje się podejmowanie inicjatyw z zakresu dotąd pomijanego ze względu na brak kompetencji czy wystarczającej ilości środków. Rośnie świadomość wartości współpracy, brakuje jednak umiejętności w tym zakresie.
Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu na współpracę międzysektorową, potrzebie współdziałania i rozwoju, z pomocą przychodzą sieci organizacji pozarządowych. Działając wspólnie pod egidą sieci, zrzeszone organizacje zapewniają multidyscyplinarne podejście do realizowanych zadań, odpowiadając na zgłaszane przez samorządy potrzeby, ale i reprezentując interesy sieci w kontaktach z władzą. Skupiając się w ramach sieci, łączą swe siły w realizacji wspólnych celów w sposób dużo bardziej efektywny, co jednocześnie pozwala uniknąć dublowania działań w tym samym zakresie i pozwala na wyeliminowanie konkurencji w dążeniach do pozyskania partnerów, klientów czy darczyńców.
Skutecznych sieci na Śląsku jest stosunkowo niewiele, warto więc podjąć wysiłki ku stworzeniu takiej, która będzie realną odpowiedzią na potrzeby zainteresowanych stron, a dzięki wspólnie wypracowanym standardom działania stanie się znacząca dla jednostek samorządowych, będąc nie tylko partnerem, ale także siłą doradczą i głosem reprezentowanych grup społecznych. Celem jest więc MOCna sieć, która już niedługo powstanie w województwie śląskim.
Realizacja projektu "Śląska Sieć 3 sektora" jest możliwa dzięki współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
