Publicystyka - ngo.pl

W pierwszym panelu uczestniczyli przedstawiciele administracji publicznej (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego) oraz reprezentanci organizacji pozarządowych i eksperci w zakresie badań trzeciego sektora. Wśród ekspertów i zaproszonych uczestników znaleźli się: Michał Bukowski (Polskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych), Jan Herbst (Stowarzyszenie Klon/Jawor), Joanna Krasnodębska (Stowarzyszenie BORIS), Andrzej Łokaj (Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Miasto Ogród Sadyba), Renata Michrowska (Departament Pożytku Publicznego MPiPS), Maria Postek (Stowarzyszenie Konsumentów Polskich), Katarzyna Sadło (Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego), Mikołaj Steppa (Fundacja Wspomagania Wsi), Janusz Trochimiuk (Gminny Ludowy Klub Sportowy „Roskosz-Grabanów"), Marcin Zarzecki (Instytut Socjologii UKSW).

Głównym celem spotkania była dyskusja nad założeniami metodologii badania SOF-1 za 2010 rok zarówno od strony organizacji i metody realizacji badania, jak i jego zakresu przedmiotowego, w tym kształtu kwestionariusza sprawozdania SOF-1.

Punktem wyjścia do wymiany opinii były prezentacje na temat badania SOF-1. Przedstawili je pracownicy resortu statystyki publicznej:

1) dr Sławomir Nałęcz (Zastępca Dyrektora Departamentu Badań Społecznych GUS)

2) Karolina Goś-Wójcicka (Wydział Badań Gospodarski Społecznej Departamentu Badań Społecznych GUS),

3) Tomasz Sekuła i Krzysztof Borysiak (Urząd Statystyczny w Krakowie).

Paneliści wyrazili swoje opinie w następującym zakresie:

• potrzeby informacyjne dotyczące wyników badań prowadzonych przez GUS w obszarze trzeciego sektora;
• mocne i słabe strony dotychczas realizowanego badania na formularzu SOF-1;
• mocne i słabe strony projektu sprawozdania SOF-1 za 2010 r. opracowanego przez Departament Badań Społecznych na podstawie doświadczeń z badań poprzednich, propozycji resortów i US Kraków;
• sposoby minimalizacji problemów, z którymi stykają się sprawozdawcy oraz metody ich rozwiązywania podczas realizacji obowiązku sprawozdawczego.

Szczególnie intensywna dyskusja dotyczyła zaproponowanych przez US Kraków zmian w metodzie realizacji badania SOF-1 za 2010 r. Miałyby one zmierzać w kierunku radykalnego ograniczenia sprawozdawczości w formie papierowej i skłonienia organizacji do wypełniania sprawozdań elektronicznych. W zakresie informowania organizacji o obowiązku sprawozdawczym nacisk miałby być położony głównie na korespondencję e-mail, zaś ewentualne powiadomienia w formie papierowej kierowane do organizacji, których adresu e-mail nie ma w kartotece (jest to ponad 80% badanych jednostek) nie zawierałyby ani formularza papierowego ani koperty zwrotnej. Kwestionariusz papierowy SOF-1 byłby wysyłany tylko do tych organizacji, które zwróciłyby się do Urzędu Statystycznego w Krakowie ze specjalną prośbą o jego otrzymanie. Propozycja ta wzbudziła gorącą dyskusję. Przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz eksperci z zakresu badań trzeciego sektora wskazywali na liczne zagrożenia, jakie wiążą się z takim podejściem. Ostrzegali, że niewysłanie do organizacji papierowych sprawozdań SOF-1 oraz kopert zwrotnych (z opłatą przeniesioną na adresata) skutkować będzie dużym spadkiem i tak już dość niskiej stopy realizacji badania, co przełoży się na brak możliwości rzetelnego odzwierciedlenia stanu badanej zbiorowości stowarzyszeń, fundacji i społecznych jednostek wyznaniowych/kościelnych. Oszczędność na druku formularzy papierowych i pocztowej korespondencji zwrotnej od respondentów stanowiąca bardzo małą część ogólnych kosztów badania może spowodować, że kilkumilionowy wydatek z budżetu państwa oraz zaangażowanie tysięcy organizacji w związku z badaniem SOF-1 zostaną zmarnowane. Także resorty odpowiedzialne za kreowanie i monitorowanie efektów polityki społecznej w zakresie organizacji pozarządowych, czy gospodarki/ekonomii społecznej znalazłyby się w sytuacji braku oczekiwanych wskaźników.

Jednocześnie z zainteresowaniem odnotowano inną propozycję US Kraków. Sprowadzała się ona do tego, by ograniczyć zakres populacji, z której losowane są jednostki do badania SOF-1e, poprzez modyfikację systemu komputerowego obsługującego realizację badania tak, by statystycy mogli zapisywać w nim informacje o jednostkach, z którymi nawiązano kontakt telefoniczny lub mailowy w związku z monitowaniem organizacji, które nie odesłały wypełnionych formularzy mimo zakończenia okresu sprawozdawczego. W tym kontekście spośród szeregu propozycji zmian do formularzy SOF-1 i SOF-1e opracowanych przez Departament Badań Społecznych szczególnie istotna była propozycja umieszczenia na początku formularza pytań o stan aktywności jednostki (pozwala to na odesłanie „wypełnionego" formularza przez jednostki które zakończyły lub zawiesiły działalność).

Te i inne zaproponowane przez ekspertów podczas panelu szczegółowe uwagi pozwolą pracownikom resortu statystyki publicznej odpowiednio zmodyfikować wstępny projekt formularza SOF-1 i inne elementy metodologii badania SOF-1. Zgodnie z harmonogramem realizacji zadania w kwietniu br. zmodyfikowany projekt badania zostanie poddany konsultacjom m.in. w formie wywiadów diagnostycznych z różnorodnymi organizacjami wchodzącymi w zakres zbiorowości objętej badaniem SOF-1. Wszyscy zainteresowani badaniem będą mogli wypowiedzieć się, m.in. za pośrednictwem Internetu, na jego temat. Eksperci uczestniczący w panelu spotkają się ponownie w czerwcu br., omówią zebrany i opracowany w ramach konsultacji społecznych materiał, a następnie wypracują rekomendacje do ostatecznej formy badania SOF-1.

Zorganizowany 18 lutego br. panel dyskusyjny z udziałem ekspertów z wojewódzkich urzędów statystycznych poświęcony był badaniu ewidencyjnemu SOF-1e, które pełni rolę komplementarną w stosunku do badania SOF-1, a jego celem jest ustalenie aktywności organizacji, które nie wzięły udziału w SOF-1 (pierwszy raz badanie ewidencyjne zostało przeprowadzone w 2009 r.). Informacje uzyskane z badania SOF-1e, pozwalają na uogólnienie wyników SOF-1 na całą zbiorowość aktywnych fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych.

W spotkaniu uczestniczyli eksperci reprezentujący urzędy statystyczne ze wszystkich województw. Były to osoby odpowiadające za realizację badania ewidencyjnego w 2009 r. Omówione podczas dyskusji rekomendacje wynikające z ich doświadczeń w realizacji poprzedniego badania, m.in. omówiona na poprzednim panelu  kwestia ograniczenia populacji, z której losowane są jednostki do badania SOF-1e, przysłużą się do lepszej organizacji tego badania w roku 2011 i w latach kolejnych.