Prawa i obowiązki uczestników konkursów o dotacje z RPO powinny być uregulowane w ustawach lub rozporządzeniach, a nie w aktach uchwalonych przez zarządy województw. Zdaniem Trybunału jest to niezgodne z konstytucją.
W poniedziałek Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne WSA w Łodzi dotyczące systemów realizacji regionalnych programów operacyjnych.
W swoim pytaniu łódzki sąd zauważył, system realizacji, na który według ustawy składa się m.in. zarządzanie RPO, monitoring, ewaluacja, kontrola i sprawozdawczość, nie jest aktem powszechnie obowiązującego prawa. Według sędziów oznacza to, że działania zarządu województwa, jako instytucji zarządzającej RPO w odniesieniu do podmiotów ubiegających się o dofinansowanie są działaniami „nie na podstawie, a poza granicami prawa czym naruszają art. 7 Konstytucji”.
WSA zaznaczył też, że RPO są wydawane przez zarządy województw, które nie posiadają kompetencji do stanowienia aktów prawa miejscowego. Według łódzkiego sądu na szczeblu samorządu województwa jest to kompetencja zastrzeżona do wyłącznej właściwości sejmiku województwa.
Trybunał Konstytucyjny zgodził się z argumentacją WSA i orzekł, że: 1. Art. 5 pkt 11 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju przez to, że dopuszcza uregulowanie praw i obowiązków wnioskodawców w trakcie naboru projektów finansowanych z programu operacyjnego poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 konstytucji.
- Art. 30b ust. 1 zdanie pierwsze i ust. 2 powyższej ustawy w zakresie, w jakim dopuszcza uregulowanie środków odwoławczych przysługujących wnioskodawcy w toku postępowania o dofinansowanie z programu operacyjnego poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 konstytucji.
- Art. 30c ust. 1 powyższej ustawy w zakresie, w jakim uzależnia prawo do skorzystania ze skargi do sądu administracyjnego od wyczerpania środków odwoławczych przewidzianych w aktach niebędących źródłem powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 konstytucji.
Przepisy wymienione powyżej we wskazanym zakresie, stracą moc obowiązującą z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Ponadto Trybunał umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.
Zgodnie z zaskarżonymi przepisami, systemy realizacji regionalnych programów operacyjnych (przyjmowane w formie uchwał zarządów województw) regulują zasady i procedury obowiązujące m.in. podczas konkursów na dofinansowywanie projektów ze środków unijnych. Kształtują one nie tylko kompetencje organów administracji odpowiedzialnych za organizację tych konkursów, ale także sytuację ich uczestników (osób fizycznych, osób prawnych i innych podmiotów wyposażonych w zdolność prawną).
W systemach realizacji uregulowane są m.in. takie kwestie, jak procedury naboru wniosków w ramach konkursów, kryteria oceny zgłoszonych projektów czy środki odwoławcze, przysługujące w razie odmowy ich finansowania.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, normowanie w systemach realizacji sytuacji uczestników konkursów organizowanych w ramach programów operacyjnych jest niezgodne z art. 87 konstytucji.
Systemy realizacji nie są źródłami powszechnie obowiązującego prawa w rozumieniu konstytucji. Nie mają formy wskazanej w konstytucji, nie są przyjmowane przez podmioty dysponujące konstytucyjnymi uprawnieniami prawotwórczymi i nie są należycie ogłaszane. Wobec tego mogą regulować wyłącznie sytuację podmiotów "podległych" organom wydającym je (zarządom województw). Niedopuszczalne jest natomiast wyznaczanie za ich pomocą sytuacji podmiotów "zewnętrznych" wobec autorów systemów realizacji. Prawa i obowiązki uczestników konkursów organizowanych w ramach regionalnych programów operacyjnych mogą być normowane wyłącznie w aktach powszechnie obowiązującego prawa (np. ustawach czy rozporządzeniach), przy czym art. 78 konstytucji wymaga, aby tryb zaskarżania "decyzji wydanych w pierwszej instancji" (którymi w tym wypadku są wyniki oceny projektów) był unormowany w ustawie.
Realizacja niniejszego wyroku wymaga systemowej interwencji ustawodawcy, polegającej na "doregulowaniu" w aktach powszechnie obowiązującego prawa wszystkich dotychczasowych elementów systemów realizacji, które dotyczą bezpośrednio praw i obowiązków uczestników konkursów prowadzonych w ramach regionalnych programów operacyjnych.
Źródło: Serwis Samorządowy PAP
