PIECHOTA: Działania konkurencyjne są skuteczne w przypadku dużych organizacji. W przestrzeni lokalnej taka strategia powoduje, że organizacje nie mają szans. Konkurując pomiędzy sobą, są jednocześnie zbyt słabe, aby konkurować z dużymi organizacjami.
Odpis podatkowy niewątpliwie upowszechnił działalność organizacji pożytku publicznego, wzmocnił ich wizerunek w opinii publicznej oraz wpłynął na wzrost poziomu wrażliwości społecznej. Organizacje są postrzegane jako te podmioty, które realizują ważne społecznie cele. Motywacje, które towarzyszą deklarującym odpis podatkowy mają charakter pozytywny i potwierdzają, że przekazanie 1% wynika z chęci wsparcia organizacji, które działają na rzecz realizacji ważnych celów, niekoniecznie rozumianych jednak jako wspólne. Odpis podatkowy zmusił organizacje do prowadzenia komunikacji z otoczeniem, w tym do rozliczania się z otrzymywanych środków. Wpłynął też na transparentność działań organizacji oraz ich większą otwartość na otoczenie. To wszystko realne osiągnięcia.
Pamiętać należy jednak i o tym, że odpis podatkowy nie wzmocnił i nie uniezależnił finansowo lokalnie działających organizacji, ponieważ alokacja środków jest nierówna, tak terytorialnie, jak i celowo. Faktycznie sumy z odpisu podatkowego w znaczącym stopniu są kierowane do tych organizacji, które wykonują zadania, za realizacje których odpowiada państwo.
Szansa dla dużych
Na sytuację, w której odpis podatkowy nie spełnia celów, które zamierzano osiągnąć, wprowadzając ten mechanizm finansowania działalności organizacji, wpływ ma zarówno nieprecyzyjne prawo, błędy ustawodawcy, jak również brak działań edukacyjnych i rzeczniczych prowadzonych przez organizacje. Należy podkreślić, że przepisy prawa pozwalają organizacjom gromadzić środki na tzw. subkontach, ze wskazaniem finansowania konkretnych beneficjentów, w tym także tych organizacji, które nie posiadają prawa do gromadzenia sum z 1% podatku.
Jednocześnie analizy prowadzone od wielu lat wskazują, że to właśnie na tzw. subkontach gromadzona jest istotna cześć kwoty, której suma co roku trafia do organizacji. Badania, które prowadziłam w 2013 i 2014 roku wskazały, że co roku rośnie udział, w sumie przekazanych środków z odpisu podatkowego tych organizacji, które zanotowały kwoty co najmniej miliona złotych. Dla przykładu w 2010 roku było to 47 organizacji, które otrzymały prawie 51% całości kwoty przekazanej organizacjom w tym roku. W 2013 roku było to już 68 organizacji, które zgromadziły ponad milion złotych i jednocześnie pozyskały prawie 60% całości kwoty.
Brak perspektywy dla małych
Same organizacje również nie przyczyniają się do zmiany sytuacji. Nie prowadzą kampanii edukacyjnych, głównie koncentrując się na przekazach marketingowych i konkurując o pieniądze pomiędzy sobą. Działania konkurencyjne są skuteczne w przypadku dużych organizacji, w przestrzeni lokalnej taka strategia powoduje, że organizacje nie mają szans. Konkurując pomiędzy sobą, są jednocześnie zbyt słabe, aby konkurować z dużymi organizacjami.
Funkcjonowanie mechanizmu odpisu podatkowego badam od początku wprowadzenia go w Polsce. Z tej perspektywy odnoszę wrażenie, że dotychczasowa formuła działania odpisu podatkowego już się wyczerpała. Liczba podatników, którzy co roku przekazują swój odpis, co prawda wzrasta, ale dynamika tego wzrostu jest już znacznie niższa, niż w latach poprzednich. Wciąż odpisu podatkowego nie przekazują osoby, których roczne zeznania wypełniają np. płatnicy oraz organy emerytalno-rentowe. Innym problemem utrwalonej praktyki w zakresie odpisu podatkowego jest wspieranie konkretnych beneficjentów, przekazując środki na tzw. subkonta.
Potrzeba komunikacji
Alokacja sum z odpisu następuje głównie do organizacji realizujących określone cele, głównie w zakresie opieki zdrowotnej oraz społecznej. Organizacje działające lokalnie, często realizujące zadania rzeczywiście wpływające na kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego w tym systemie finansowania nie mają praktycznie żadnych szans na zdobywanie środków w takiej wysokości, która faktycznie pozwoliłaby na rozwój ich działalności. Z tych powodów należałoby ponownie przemyśleć konstrukcje odpisu podatkowego, nie tylko w zakresie działań komunikacyjnych, ale przewartościowania samej idei finansowania organizacji.
Aby zwiększyć zakorzenienie lokalnych organizacji pozarządowych w świadomości społecznej, przede wszystkim trzeba komunikować się z lokalną społecznością, nie tylko podczas zabiegania o odpis podatkowy, ale przez cały rok. Ważnym jest również informowanie lokalnej społeczności o tym, w jaki sposób organizacja wykorzystała te pieniądze, które otrzymała od mieszkańców, także z odpisu podatkowego. Prezentując efekty swojej działalności, organizacja nie tylko umacnia swój wizerunek w lokalnej wspólnocie, staje się bardziej rozpoznawalna, ale także podkreśla celowość jej działania dla wspólnoty.
Źródło: inf. własna (ngo.pl)
