Publicystyka - ngo.pl

Zagrajmy ministrowi na nosie

Program FIO 2014-2020 określa, że członków Komitetu wskazuje minister, na podstawie rekomendacji Rady Działalności Pożytku Publicznego. Rada rekomendowała osiem osób, na osiem miejsc w Komitecie. Podjęła więc decyzję za ministra, nie pozostawiając w tym zakresie żadnych złudzeń. W majestacie prawa, choć niewątpliwie niezgodnie z jego duchem – zapis „wskazani przez ministra (...) na podstawie przedstawionych przez RDPP rekomendacji” wyraźnie różni się od zapisu „wskazani przez RDPP”. Trudno jest odnieść się do zawartego w piśmie sygnowanym przez członków Rady sformułowania dotyczącego „dużo większej liczby osób”, spośród których minister musiałby z trudem wybierać – wielokrotność zerowej alternatywy nadal pozostaje zerem.

Reprezentacja sektora czy…

Na ośmiu reprezentantów sektora czworo zgłosiła lub rekomendowała Pracownia badań i innowacji społecznych STOCZNIA (100% skuteczności, gratuluję), dwoje reprezentuje WRZOS (wynik dwie osoby z trzech jest też niezły), a dwie pozostałe zostały zgłoszone lub rekomendowane przez organizację reprezentowaną w Radzie. Wszyscy nominowani zgłoszeni byli przez organizacje mające swoją siedzibę w Warszawie (w zgłoszeniach zdecydowanie dominowały organizacje spoza Warszawy). Oczywiście, wszystkie rekomendowane osoby miały także poparcie innych organizacji, jednak łatwo jest odnieść wrażenie, iż nie miało to większego znaczenia. Nie może tu być wytłumaczeniem pełnienie przez rekomendowane osoby różnych ról i ich współpraca z wieloma organizacjami, gdyż rekomendacji nie uzyskała żadna kandydatura poparta przez regionalną lub lokalną RDPP oraz tylko jedna kandydatura rekomendowana przez związek stowarzyszeń – nomen omen WRZOS. Nie musi to automatycznie wpływać na poziom pracy KSM, podobnie jak losowe wyłonienie kandydatów też nie musiałoby. Na pewno jednak nie wpływa to pozytywnie na różnorodność reprezentowanych poglądów.

Otwartość kontrolowana

Nabór był formalnie otwarty, a jego zasady zawierała uchwała Rady. Niestety, przy dokonywaniu wyboru te zapisy już nie obowiązywały. Rada wybrała „najlepszych” kandydatów, czyli osoby znane i pewne, do których miała zaufanie - ignorując przy tym wcześniej przyjęte zasady. Pomimo tego, iż Rada się rozmyśliła i zmieniła reguły, nadal uznaje ich słuszność – ale dla innych, w przyszłości (pewnie wtedy, gdy sektor dorośnie do demokracji). Stwierdzenie członków Rady, że wcześniejsza uchwała (określająca zasady naboru) jest „formalnie równorzędna” z uchwałą zawierającą rekomendacje, jest po prostu kuriozalne. Oznacza ono bowiem, że uchwały Rady nie muszą w żaden sposób do siebie się odnosić i zawsze tylko najnowsza z nich jest ważna – a o starszych lepiej zapomnieć.

Spychologia stosowana

Przedstawiając ministrowi listę ośmiu osób, Rada postanowiła okazać się łaskawą dla pozostałych kandydatów. Zasugerowała członkom Komitetu, by wybrali swoich zastępców z ich grona. Pomijając fakt, iż instytucja zastępcy ma na razie niesprecyzowaną rolę i niewielkie znaczenie, obawiam się, że członkom Komitetu trudno będzie zastosować się do tej sugestii. Naturalne byłoby, gdyby nominowani wybrali na zastępców osoby im znane, działające na co dzień w tej samej organizacji. Niestety, Rada wcześniej uznała, że podwójna reprezentacja tej samej organizacji jest wskazana już na poziomie członków Komitetu – rekomendowała np. dwie osoby pracujące w FRSO i dwie osoby związane z WRZOS. Decyzja ta jest całkowicie niezrozumiała w kontekście reprezentatywności Komitetu. Łatwo też domyślić się, że członkom Komitetu trudno będzie na swoich zastępców powołać nieznane im osoby z odległych ośrodków, które na dodatek nie otrzymały rekomendacji Rady. W tym kontekście sugestia zawarta w uchwale Rady zakrawa na cynizm.

Nabór otwarty… aż do (właściwego) skutku

Kandydaci zgłaszani byli w otwartym naborze, ogłoszonym przez ministerstwo na prośbę Rady Działalności Pożytku Publicznego. W terminie wpłynęło dziewięć kandydatur z całego kraju, zgłoszonych przez organizacje, regionalne lub lokalne rady DPP oraz związki stowarzyszeń. Pomimo tego, iż w przewidzianym terminie zgłoszono wystarczającą liczbę (dziewięciu) kandydatów, a „osoby kandydujące reprezentowały bardzo wysoki poziom przygotowania do pracy w KSM”, reprezentując równocześnie bardzo różne środowiska – wydłużono termin naboru. Jedynym wytłumaczeniem wydaje się być, iż zgłoszeni zostali „niewłaściwi” kandydaci bądź oczekiwane zgłoszenia nie dotarły na czas. Ostatecznie rekomendacji udzielono jedynie dwom osobom spośród dziewięciu zgłoszonych terminowo.

Podsumowanie

Pytania i wątpliwości można mnożyć, dotyczą one np. :

• ustaleń, kto (personalnie) sygnował poszczególne uchwały Rady (a także, przede wszystkim, je przygotowywał) i jaki to miało wpływ na ich kształt,

• kwestii specjalnej roli członków Rady w Komitecie,

• roli Komitetu w kształtowaniu P FIO,

• procedury udzielania przez Radę rekomendacji

i wielu innych kwestii.

Nie taka jest jednak moja intencja. Nie jestem dziennikarzem śledczym, nie jestem też watchdogiem. Zarówno opublikowany wcześniej list otwarty, jak i ten tekst, mają na celu zwrócenie uwagi na konieczność w pełni jawnego, nie budzącego jakichkolwiek wątpliwości postępowania Rady Działalności Pożytku Publicznego, jako gremium budującego (lub niweczącego) zaufanie do III sektora. Zaufanie, czyli czynnik najczęściej wskazywany jako największa bariera hamująca rozwój sektora oraz jako największa szansa na zwiększenie partycypacji obywatelskiej w naszym kraju.

Mam nadzieję, że przyczyniam się do pobudzenia dyskusji – na poziomie krajowym, jak i lokalnym – o radach działalności pożytku publicznego, komitetach monitorujących oraz reprezentacji sektora. Nawet kosztem „narobienia sobie wrogów”.

Posłowie

Realizację procedury naboru do Komitetu obserwowałem zarówno jako osoba od lat interesująca się FIO, jak też jako jeden z kandydatów do Komitetu. Wzbudziła ona moje poważne wątpliwości, przejrzałem więc Program FIO 2014-2020 oraz stosowne uchwały Rady i zadałem kilka pytań: Współprzewodniczącemu RDPP o szczegóły dotyczące naboru oraz MPiPS o kandydatów zgłoszonych do KSM P FIO. Otrzymane odpowiedzi nie rozwiały mojego niepokoju, dlatego też postanowiłem podsumować uzyskane informacje i sformułować wnioski.

Chciałbym jednocześnie zauważyć, że byłem i pozostaję wielkim fanem Jana Jakuba Wygnańskiego, z uwagą czytuję teksty Cezarego Miżejewskiego, a śledząc życiorysy osób rekomendowanych przez RDPP do KSM P FIO odczuwałem duży szacunek do każdej z nich i jej dokonań na rzecz III sektora. Tym bardziej jednak uważam, że zaistniała sytuacja nie powinna być „zamieciona pod dywan”, lecz stanowić przedmiot dyskusji i refleksji – ze względu na dużą wagę tematu.

Karol Gutsze