Publicystyka - ngo.pl

Raport z ewaluacji działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego EFS w latach 1994-1999 pewnie można by uznać za materiał archiwalny, gdyby nie to, że już lada moment my sami będziemy przygotowywać projekty do EFS. W której kategorii się one znajdą, do jakiej grupy będą adresowane?
Warto zobaczyć jakie były wybory i rezultaty tych, którzy korzystali już ze środków EFS. Może przyjdzie nam do głowy pomysł na dobry projekt?

A zatem:

1. Wsparciem Europejskiego Funduszu Społecznego objęte były miliony osób w całej Unii Europejskiej (ocenia się, że tylko w kategorii długotrwale bezrobotnych było to ok. 52 mln osób). Największą grupą docelową stanowiły osoby długotrwale bezrobotne (22,5%). Drugą kategorią pod względem wielości adresowanych działań była młodzież (16%), a trzecią osoby z różnych innych względów narażone na wykluczenie z rynku pracy (11,3%). Osoby niepełnosprawne stanowiły grupę docelową dla 2,35% realizowanych projektów.

2. Najczęściej (46%) finansowaną formą działalności były szkolenia. Kolejną kategorię (18%) stanowiły projekty będące połączeniem różnorodnych działań, w praktyce i tak zwierające komponent szkoleniowy. Projekty związane z promocją samozatrudnienia i nastawione na zachęcanie do zatrudnienia (np. zatrudnienie subsydiowane) stanowiły 6,6%, przedsięwzięcia nastawione na pomoc doradczą - 4,5% a inicjatywy mające na celu tworzenie nowych miejsc pracy - 3,5%.

3. Wyniki ewaluacji pokazują, że projekty, które zawierały w sobie zróżnicowane formy działalności były najbardziej skuteczne z punktu widzenia interesów odbiorców. Okazuje się także, że szkolenia tylko wtedy miały sens, kiedy opierały się na bardzo dobrym rozpoznaniu potrzeb ich uczestników. Stwierdzono także, że w odniesieniu do osób długotrwale bezrobotnych, konieczne były działania poprzedzające właściwe szkolenie (np. z zakresu psychologii, samooceny). W przeciwnym razie kursy doszkalające nie miały praktycznie żadnego efektu.

4. Rezultaty ewaluacji pokazują także, że inwestycje w instytucje rynku pracy były opłacalne, o ile oferowały zintegrowane i zindywidualizowane podejście do osób bezrobotnych, tzn. pomoc w poszukiwaniu pracy, zwrot kosztów podróży na szkolenie, działania poprzedzające kurs zawodowy, staże gwarantujące zdobycie doświadczenia zawodowego.

5. EFS poprzez wspieranie systemu szkolnictwa i dokształcania oraz zapewnianie dostępu do szkoleń, podkreślał wagę edukacji ustawicznej. Trzeba jednak przyznać, że w większości krajów udział środków przeznaczonych na edukację nie stanowił przeważającej części wydatków.

6. EFS wspierał także działania mające na celu zapewnienie równego dostępu do rynku pracy (i równouprawnienia) kobiet i mężczyzn.

7. Jedna z głównych zasad Funduszy Strukturalnych, w tym także EFS, zasada partnerstwa prowadziła do rosnącego zaangażowania różnych podmiotów (władz lokalnych i regionalnych, partnerów społecznych, w tym organizacji pozarządowych) w przygotowanie i realizację projektów.

8. Ogólnie można stwierdzić, że partnerzy społeczni byli zaangażowani w przygotowywanie programów do EFS, definiowanie kryteriów i wybór projektów. Dzięki EFS wielu partnerów, zwłaszcza na poziomie lokalnym po raz pierwszy zaangażowało się w projekty i programy finansowane ze środków UE.

9. EFS wspierał także decentralizację działań związanych z zatrudnieniem i edukacją. Co najmniej 30% projektów było zarządzanych i realizowanych na poziomie regionalnym.

10. Wsparcie EFS w latach 1994-99 wyniosło około 40,235 mln euro z czego największa część była przeznaczona na działania Celu 1 (22,331 mln euro, czyli 55%). Warto przypomnieć, że cała Polska jest objęta celem 1 (jako obszar charakteryzujący się poziomem produktu krajowego brutto PKB na mieszkańca niższym niż 75% średniego poziomu Unii Europejskiej).

11. Największa część środków EFS w latach 1994-99 w ramach Celu 1 została przekazana na szkolenia, chociaż w różnych krajach występowały istotne różnice:

- rozwój usług instytucji rynku pracy stanowił priorytet w pięciu krajach, w przede wszystkim w Austrii,
- doradztwo zawodowe było jednym z ważniejszych działań w trzech krajach, w tym szczególnie w Hiszpanii,
- w ośmiu krajach priorytetowe były działania związane z zachętami do zatrudniania i samozatrudnianiem,
- tworzenie miejsc pracy było szczególnie ważne w Hiszpanii.

12. W ramach regionów Celu 1 (tak jak Polska) głównymi grupami docelowymi były:
- osoby długotrwale bezrobotne,
- pracownicy w wieku przedemerytalnym,
- pracownicy stojący wobec konieczności zmiany kwalifikacji,
- młodzież,
- osoby zagrożone wykluczeniem społecznym.

W 1994 roku, tzn. na początku opisywanego okresu, bezrobocie w Unii Europejskiej znajdowało się na rekordowo wysokim poziomie. 18,7 miliona osób pozostawało bez pracy. W 1999 roku było to 15,9 mln. W grupie bezrobotnej młodzieży również widać tendencję spadkową, jeśli idzie o liczbę osób pozostających bez pracy: w 1994 było to 4,8 miliona a w 1999 – 3,6 mln osób. Jednakże niestety problem osób długotrwale bezrobotnych nie uległ zasadniczym zmianom. Zmianie uległa natomiast struktura zatrudnienia: spadek zatrudnienia w rolnictwie, stabilizacja w przemyśle i wzrost liczby zatrudnionych w usługach.

Pewnie dobrze jest wykazać daleko idącą ostrożność w przypisywaniu wszystkich zasług finansowaniu z Europejskiego Funduszu Społecznego. Trudno też spodziewać się po nim rozwiązania wszystkich problemów. Może jednak ważniejsze od oceny znaczenia EFS, jego wpływu na sytuację na rynkach pracy w poszczególnych krajach członkowskich i całej Unii Europejskiej, jest to, że ciągle daje on szansę na realizację dobrych projektów, przygotowanych na podstawie rzetelnego rozpoznania uwarunkowań i potrzeb, znajomości lokalnych problemów i pomysłach na ich rozwiązanie.


na podstawie: The ex-post evaluation 1994-1999 of ESF operations under objectives 1, 3 and 4 and the Community Initiatives Employment and ADAPT