Publicystyka - ngo.pl

"Rok 2020 jest wyjątkowy, pełen wyzwań zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. Od wielu miesięcy docierają do nas negatywne, przytłaczających informacje. Są demotywujące i pozbawiają energii do działania. A przecież pandemia wyzwoliła w ludziach nowe postawy i uczucia, które do tej pory nie ujawniły się, a dają nam nadzieję i pozwalają uwierzyć w ludzką solidarność. Takie osoby, które jak Karski, stawiają dobro innych ponad własne interesy, są w różnych środowiskach. Można je poznać po empatii i odwadze. Mają pomysły, pozytywną energię i gotowość poświęcenia dla innych w imię wyższego dobra. Dla nich zdecydowaliśmy się ustanowić nagrodę Karski2020" – mówi Ewa Junczyk-Ziomecka, prezes Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego.

"Jeśli znacie lub słyszeliście o takich młodych ludziach, zgłoście ich do Nagrody Karski2020" – apeluje Junczyk-Ziomecka.

Karski2020, podobnie jak Spirit of Jan Karski Award, jest wyróżnieniem za aktywność w następujących obszarach:

• działalność społeczna,
• akcje społeczne wpływające na wzrost świadomości obywatelskiej,
• służba publiczna – dla osób, które pracują w oparciu o najwyższe standardy i wniosły nową jakość do sprawowanych funkcji i reprezentowanych urzędów.

Zgłoszenia do Nagrody Karski2020 są otwarte dla każdego i przyjmowane do 21.12.2020r. poprzez formularz on-line lub via e-mail.

Spośród nadesłanych zgłoszeń Kapituła powołana przez Fundację Edukacyjną Jana Karskiego wyłoni trzech laureatów i przyzna trzy nagrody po 5000 złotych. Laureatów poznamy podczas uroczystej Gali, która odbędzie się w Warszawie w marcu 2021 roku.

szczegóły >>

zgłoś kandydata >>

więcej informacji: e-mail: kontakt@jankarski.net lub tel. 22 629 22 59

2019
Prof. Peter F. Krogh, emerytowany dziekan Szkoły Służby Zagranicznej Uniwersytetu Georgetown w Waszyngtonie — za edukację tysięcy adeptów dyplomacji i widzów swoich programów telewizyjnych, za uwrażliwienie ich na konieczność́ zapobiegania przemocy w konfliktach lokalnych i międzynarodowych.

2016
Nicholas Kristof, dziennikarz New York Times’a i dwukrotny laureat nagrody Pulitzera — za nieustającą̨ działalność na rzecz wzrostu świadomości społecznej wobec kryzysów humanitarnych na całym świecie.

2014
John McCain, senator Stanów Zjednoczonych — za odwagę̨ i przywództwo w sprzeciwianiu się na forum międzynarodowym aktom agresji.

2013
Samantha Power, ambasador Stanów Zjednoczonych przy ONZ — za konsekwentną działalność na rzecz zapobiegania ludobójstwu.

Prof. Włodzimierz Borodziej – historyk specjalizujący się̨ w historii najnowszej, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego.

Ewa Junczyk-Ziomecka – prezes Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego, była sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP, a później Konsul Generalna RP w Nowym Jorku.

Monika Korowajczyk-Sujkowska – kierownik sekcji operacyjnej wdrażania projektów w NCBR, wcześniej związana z PAH, stypendystka Georgetown Leadership Seminar.

Michał Mrożek – Członek Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego, wiceprezes zarządu ING Banku Śląskiego, absolwent Uniwersytetu Georgetown, były student prof. Jana Karskiego.

Wojciech Pawłowski – członek Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego, prezes zarządu VRP sp. z o.o., członek zarządu Polskiej Rady Biznesu, filantrop.

Joanna Podolska – Dyrektor Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi, laureatka Nagrody Muzeum Historii Żydów POLIN.

Andrzej Rojek – przewodniczący Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego, inwestor, filantrop, przewodniczący American Friends of POLIN Museum of the History of Polish Jews.

Prof. Adam Daniel Rotfeld – były Minister Spraw Zagranicznych RP, były dyr. Międzynarodowego Sztokholmskiego Instytutu Badań nad Pokojem, odbierał Medal Wolności dla Jana Karskiego z rąk Prezydenta B. Obamy.

Paweł Rymarz – partner kancelarii prawnej, w imieniu kancelarii Rymarz Zdort, która stanowi bezpośrednią̨ kontynuację, pod nową marką, kancelarii Weil, Gotshal & Manges – Paweł Rymarz sp.k., warszawskiego biura międzynarodowej kancelarii prawnej z siedzibą w Nowym Jorku. Świadczy kompleksowe usługi doradztwa prawnego.

Prof. Aleksander Skotnicki – hematolog, transplantolog, publicysta i działacz społeczny w Stradomskim Centrum Dialogu w Krakowie, Laureat Nagrody Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, inicjator pomnika-ławeczki Jana Karskiego na krakowskim Kazimierzu.

Agata Tuszyńska – pisarka, poetka, reportażystka. Laureatka nagrody PEN Club im. Ksawerego Pruszyńskiego. Autorka książek, m.in.: Singer. Pejzaże pamięci, Wyznania gorszycielki, Rodzinna historia lęku, Oskarżona: Wiera Gran, Narzeczona Schulza, Mama zawsze wraca.

Maciej Wierzyński – dziennikarz, jako kierownik polskiej sekcji Głosu Ameryki w Waszyngtonie w latach 1995-1997 nagrał 17 godzin rozmów z Janem Karskim, opublikowanych w książce Emisariusz własnymi słowami.

JAN KARSKI (Jan Kozielewski) urodził się w 1914 roku w Łodzi, wielokulturowym mieście będącym dużym skupiskiem społeczności żydowskiej. Wychował się w katolickiej rodzinie jako najmłodszy z ośmiorga rodzeństwa. Ukończył prawo i dyplomację na Uniwersytecie Lwowskim oraz Wołyńską Szkołę Podchorążych Rezerwy. Tuż przed wybuchem II wojny światowej rozpoczął karierę dyplomatyczną w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

Po wkroczeniu Rosjan na wschodnie tereny Polski we wrześniu 1939 roku, Karski wraz z tysiącami polskich oficerów znalazł się w sowieckiej niewoli. Dzięki szczęśliwemu splotowi okoliczności przedostał się do niemieckiej strefy okupacyjnej i uciekł z transportu, podczas gdy większość jego towarzyszy broni zamordowano w 1940 roku w Katyniu.

Po dotarciu do Warszawy Karski zaangażował się w działalność ruchu oporu i został kurierem Polskiego Państwa Podziemnego. Obdarzony fotograficzną pamięcią i władający kilkoma językami kilkukrotnie wyruszał z misją do polskiego rządu na uchodźstwie we Francji i Wielkiej Brytanii, przewożąc tajne instrukcje i rozkazy. Przyczynił się do budowy struktur Polskiego Państwa Podziemnego i funkcjonowania tej największej w okupowanej Europie organizacji polityczno-wojskowej. Podczas trzeciej misji został aresztowany i torturowany przez Gestapo, próbował popełnić samobójstwo. Po odbiciu przez żołnierzy Armii Krajowej kontynuował konspiracyjną działalność.

W ramach przygotowań do ostatniej i najważniejszej misji Karski dwukrotnie został wprowadzony do warszawskiego getta, by na własne oczy zobaczyć tragiczną sytuację Żydów. W przebraniu ukraińskiego żołnierza spędził również kilka godzin w obozie przejściowym w Izbicy, z którego Żydów transportowano do obozów zagłady w Sobiborze i na Majdanku. Tam ponownie widział nieludzko traktowanych, umierających z głodu i rozstrzeliwanych ludzi.

W 1942 roku Karski przekazał informacje o eksterminacji Żydów zachodnim sojusznikom. Osobiście dostarczył szczegółowe raporty i jako świadek zaapelował do brytyjskiego Ministra Spraw Zagranicznych Anthony’ego Edena, przedstawicieli brytyjskich mediów i establishmentu o podjęcie działań mających na celu powstrzymania Holokaustu. W lipcu 1943 roku, w dwa miesiące po zagładzie warszawskiego getta, Karski spotkał się w Białym Domu z Prezydentem Stanów Zjednoczonych, Franklinem D. Rooseveltem. Rozmowy Karskiego nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, a interwencja aliantów nigdy nie nastąpiła.

Podczas wizyty w Waszyngtonie Karski spotkał się również z sędzią Sądu Najwyższego Feliksem Frankfurterem, bliskim przyjacielem Prezydenta Roosevelta. Karski tak zapamiętał tę rozmowę: Panie Karski – miał powiedzieć Frankfurter – „Człowiek taki jak ja, który rozmawia z człowiekiem takim jak pan, musi być całkowicie szczery. Muszę więc powiedzieć, że nie jestem w stanie uwierzyć w to, co właśnie usłyszałem – w te wszystkie rzeczy, o których mi pan właśnie opowiedział”.

Po wojnie Jan Karski pozostał w USA, nie mógł wracać do komunistycznej Polski. Po ukończeniu studiów i uzyskaniu doktoratu na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, przez czterdzieści lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu w tamtejszej School of Foreign Service, kuźni amerykańskiej elity dyplomatycznej. W 1965 roku ożenił się z Polą Nireńską, polską Żydówką, wybitną tancerką i choreografką, która straciła część swojej rodziny podczas Holokaustu. W 1992 roku popełniła samobójstwo.

O swoich doświadczeniach Karski napisał książkę pod angielskim tytułem „Story of a Secret State”, wydaną w 1944 r. w Stanach Zjednoczonych, gdzie stała się bestsellerem ze sprzedażą sięgającą 400 tys. egz. (w Polsce została wydana dopiero w 1999 i 2004 roku pt.: „Tajne państwo”). Sukces ten umożliwił Karskiemu zorganizowanie licznych spotkań autorskich w USA i Kanadzie, podczas których opowiadał o polskim podziemiu i Zagładzie. Spotkania miały zwrócić uwagę amerykańskiej opinii publicznej na tragedię Polski i jej zbrojny wysiłek w przededniu nadciągającej groźby sowieckiej dominacji. „Tajne państwo” przetłumaczono na wiele języków i wydano m.in. w Wielkiej Brytanii, Niemczech i w Hiszpanii.

Przez wiele lat Jan Karski nie ujawniał swoich wojennych przeżyć. Jego rola w informowaniu wolnego świata o trwającej Zagładzie stała się znana dopiero po wywiadzie, jakiego udzielił w 1978 roku Claudowi Lanzmannowi realizującemu film „Shoah”.

„Nie mam żadnych dowodów, żadnych zdjęć” – mówił później – „Mogę jedynie stwierdzić, że to widziałem, i że jest to prawda”. Pół wieku po wojnie opowiadał Maciejowi Kozłowskiemu, autorowi biografii zatytułowanej „Emisariusz: historia Jana Karskiego”: „Spędziłem w obozie około godziny. Wyszedłem chory. Miałem napady torsji. Wymiotowałem krwią. Widziałem tam przerażające rzeczy. Nie wierzycie? Sam bym nie uwierzył, gdybym tego nie zobaczył”.

Według Kozłowskiego Trudno byłoby znaleźć drugiego człowieka, który odczuwał tak głęboko, boleśnie i gorzko porzucenie Polski przez aliantów w czasie drugiej wojny światowej. Jan Karski był typem człowieka, który tragicznie musiał odczuć fakt, że jego ogromne starania czynione w imieniu europejskich Żydów i jego własnej ojczyzny,(…), zakończyły się totalnym fiaskiem. Karski uważany jest za bohatera zarówno w Polsce, jak i w Izraelu. Jego heroizm nie polega jednak na zwyciężaniu, lecz na nadzwyczajnej prawości i odwadze.

Oprócz „Tajnego państwa” Karski napisał również fundamentalną rozprawę „Wielkie mocarstwa wobec Polski: 1919-1945 od Wersalu do Jałty” (ang. The Great Powers and Poland, 1919-1945: From Versailles to Yalta), która stanowiła dogłębną analizę sytuacji międzynarodowej Polski podczas II wojny światowej. W 1982 roku jerozolimski Instytut Yad Vashem przyznał Karskiemu tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, a w 1994 roku rząd Izraela oraz rodzinne miasto Łódź przyznały mu honorowe obywatelstwo.

W 1995 roku Jan Karski otrzymał z rąk Prezydenta Lecha Wałęsy Order Orła Białego, a 29 maja 2012 roku Prezydent Barack Obama odznaczył go pośmiertnie Prezydenckim Medalem Wolności, najwyższym amerykańskim odznaczeniem cywilnym.

Z biegiem lat Jan Karski stawał się międzynarodową ikoną walki o godność i prawa człowieka oraz sprzeciwu wobec totalitaryzmów. Niewiele jest we współczesnej historii Polski postaci, które w tak niezwykły sposób uosabiają uniwersalne wartości, takie jak odpowiedzialność za losy bliźnich, odwaga i prawość. Dramatyczny przebieg II wojny światowej, polityka Aliantów i los europejskich, w tym polskich, Żydów, a także wypadki ludobójstwa po 1945 roku, sprawiły, że misja Jana Karskiego pozostała niedokończona i stawia przed nami moralny obowiązek jej kontynuowania.

Jan Karski jest bohaterem ludzkości, a jego przesłanie ma fundamentalne znaczenie dla pamięci zbiorowej społeczeństw w Polsce i na świecie.

Fundacja Edukacyjna Jana Karskiego prowadzi działalność od 2012 roku upowszechniając wartości, według których żył jej Patron. Misją Fundacji jest popularyzacja współczesnego wymiaru dziedzictwa Jana Karskiego, a tym samym potrzeby zachowania najwyższych standardów służby publicznej, obrony praw człowieka i budowania relacji społecznych opartych na tolerancji i otwartości. Fundacja prowadzi działania w trzech obszarach: edukacji obywatelskiej, upamiętniania Jana Karskiego, budowania stosunków i relacji ze środowiskami bliskimi idei Patrona.

Fundacja Edukacyjna Jana Karskiego jest, wraz z siostrzaną Jan Karski Educational Foundation, bezpośrednią kontynuatorką Jan Karski US Centennial Campaign, która doprowadziła do pośmiertnego odznaczenia Jana Karskiego amerykańskim Medalem Wolności przez Prezydenta Baracka Obamę w maju 2012 roku.

Niewiele jest we współczesnej historii Polski postaci, które w tak niezwykły sposób uosabiają uniwersalne wartości, takie jak odpowiedzialność za losy bliźnich, odwaga i prawość. Dramatyczny przebieg II wojny światowej, polityka aliantów i los europejskich, w tym polskich, Żydów, a także wypadki ludobójstwa po 1945 roku, sprawiły, że misja Jana Karskiego pozostała niedokończona stawiając przed nami moralny obowiązek jej kontynuowania.

Fundacja stawia sobie ambitny cel uczynienia dokonań Jana Karskiego – dyplomaty, kuriera Państwa Podziemnego i wykładowcy Georgetown University – międzynarodowym symbolem obywatelskiej odpowiedzialności oraz przybliżenie opinii publicznej Jego dziedzictwa.