Publicystyka - ngo.pl

Projekt procedowano w Sejmie bardzo szybko. Posłowie nie wprowadzili większych zmian. Dopiero Senat pochylił się nad projektem. Zaproponował poprawki, które usunęły część kontrowersyjnych zapisów (uprzywilejowanie niektórych typów zgromadzeń oraz brak vacatio legis). Sejm zaakceptował te poprawki. Mimo to ustawa nadal budziła wątpliwości. 28 grudnia 2016 r. prezydent postanowił skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego, używając m.in. argumentów, które wcześniej podnosiły organizacje pozarządowe.

zobacz:

• Nowelizacja zgromadzeń odesłana przez prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego
• Wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach. [PDF], prezydent.pl

16 marca 2017 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że ustawa z 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach jest zgodna z Konstytucją. Czterech sędziów zgłosiło zdania odrębne.

Trybunał Konstytucyjny nie podzielił więc zastrzeżeń podnoszonych przez prezydenta w jego wniosku z końca grudnia 2016 r. Ustawa wejdzie w życie i zmienią się zasady organizowania zgromadzeń. Pojawia się zgromadzenia cykliczne i regulacje utrudniające organizowanie kontrmanifestacji. Nowe przepisy i związane z nimi wątpliwości przedstawiamy poniżej.

Zgodę na ich organizowanie będzie wyrażał wojewoda (czyli przedstawiciel rządu). Stanowi to wyłom od dotychczasowych zasad, według których zgromadzenia (ale nie wydawanie zgód, tylko przyjmowanie zgłoszeń) są w gestii władz samorządowych – gminy.

Krytycy nowelizacji wytykali nieprecyzyjne zdefiniowanie zgromadzeń cyklicznych, mogące powodować arbitralność przyszłych decyzji wojewodów.

W nowelizacji zapisano, mechanizm dający zgromadzeniom cyklicznym pierwszeństwo, nawet przed wcześniej zgłoszonymi (do gminy) zgromadzeniami. Przepisy dają możliwość zajęcia przez organizatorów zgromadzeń cyklicznych wybranej przez nich przestrzeni publicznej na okres 3 lat.

Organizator zgromadzenia (zgłoszonego wcześniej do gminy), który nie może go zorganizować z powodu zgromadzenia cyklicznego (o którym zadecydował później wojewoda), będzie miał duże trudności w skorzystaniu z możliwości odwoływania się do sądu (nie ma pewności, czy w ogóle będzie to możliwe).

Nowelizacja wprowadza sztywny mechanizm odseparowywania od siebie zgromadzeń. Odległość 100 metrów, którą ustaliły przepisy ustawy, dla zapewnienia bezpiecznego przebiegu dwóch jednoczesnych manifestacji, jest w istocie (w warunkach miejskich) odległością likwidującą możliwość organizowania kontrmanifestacji.

Tymczasem wskazuje się, że wolność zgromadzeń, nie jest wcale prostym uprawnieniem do wyjścia na ulicę. Wolność zgromadzeń to również prawo do prowadzenia w przestrzenie publicznej debaty - oczywiście w pokojowej formie. Debata taka nie jest możliwa, bez spotkania dwóch konkurencyjnych manifestacji. A do tego właśnie sprowadzają się, czekające właśnie na podpis prezydenta, przepisy.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach to projekt poselski, który trafił do Sejmu 15 listopada 2016 r. Wywołał sporo kontrowersji, ponieważ proponował uprzywilejowane rodzaje zgromadzeń, nową ich formę (zgromadzenia cykliczne), ograniczenia utrudniające lub wręcz uniemożliwiające organizowanie tzw. kontrmanifestacji. Pomysły te zostały skrytykowane m.in. przez Rzecznika Praw Obywatelskich, Sąd Najwyższy oraz Helsińską Fundację Praw Człowieka.

zobacz:

• Nowelizacja zgromadzeń oceniana źle, uchwalana szybko
• Zgromadzenia ekspresem przejdą przez Sejm?

[tekst ustawy] Ustawa z dnia 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach, sejm.gov.pl

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa, dnia 16 marca 2017 r.
Sygn. akt Kp 1/17

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.