Publicystyka - ngo.pl

25 września 2011 r. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał nowelizację ustawy o dostępie do informacji publicznej. Parlamentarne prace nad nowelizacją miały dość dramatyczny przebieg, o czym informowaliśmy (czytaj m.in.: Informacja publiczna z ograniczeniami).

Warto przypomnieć w tym miejscu dwa fakty. Po pierwsze, prace nad nowelizacją zostały podjęte przede wszystkim po to, aby dostosować polskie prawo do unijnego i wprowadzić instytucję ponownego wykorzystania informacji publicznej (którą przewiduje właśnie dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego – Dz.U. L 345, s. 90). Przepisy zmienione głosami senatorów i posłów poprzedniej kadencji (głównie z PO i PSL) idą dalej niż przewiduje to dyrektywa i – według organizacji pozarządowych oraz ekspertów przez nie przywoływanych – nie tylko nie zapewniają właściwej implementacji unijnych wymagań, ale w praktyce mogą ograniczyć dostęp do informacji publicznej. Poza tym sposób, w jaki przepisy te zostały wprowadzone do ostatecznego brzmienia ustawy (poprawką senatora Rockiego) – także budzą zastrzeżenia. Obie te sprawy były podnoszone m.in. w apelach do Prezydenta o zawetowanie kontrowersyjnej ustawy.

Po drugie, to właśnie chęć uniknięcia kary, która groziła Polsce za niewprowadzenie na czas przepisów zgodnych z dyrektywą unijną była głównym argumentem, którym posłużył się Prezydent Komorowski podpisując jednak tę ustawę. Mówił, że musiał: „podjąć decyzję, ważąc między ryzykiem, że Polska zapłaci gigantyczną karę finansową, a chęcią utrzymania czystych zasad procedowania tego rodzaju trudnych ustaw w Sejmie”.

Tymczasem 27 października 2011 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok, w którym stwierdza, że:

„1) Nie przyjmując w wyznaczonym terminie wszystkich przepisów ustawodawczych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych w celu transpozycji do polskiego porządku prawnego art. 2–4, 6–8, 10 i 11 dyrektywy 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom, jakie ciążą na niej na mocy tych artykułów.

2) Rzeczpospolita Polska zostaje obciążona kosztami postępowania”.

Z treścią wyroku można się zapoznać w serwisie Pozarządowego Centrum Dostępu do Informacji Publicznej.  Z jego analizy nie wynika bynajmniej, że Trybunał podziela na przykład zastrzeżenia ekspertów-prawników, na których powołują się organizacje pozarządowe. Z treści wyroku wynika coś znacznie banalniejszego: Trybunał w ogóle nie wiedział o przepisach przyjętych w Polsce miesiąc wcześniej. Czyżby rząd zapomniał poinformować o swym sukcesie?

Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich próbowało dowiedzieć się, jak wyglądała korespondencja pomiędzy polskim rządem a Komisją Europejską w sprawie implementowania przepisów o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego. Ponieważ jednak dokumentacja spraw toczących się przed Trybunałem Sprawiedliwości jest niedostępna do momentu zakończenia postępowania, dopiero od 27 października możliwe jest jej ujawnienie. Stowarzyszenie wystąpiło już ponownie do Komisji Europejskiej o udostępnienie korespondencji z Polską w tej sprawie.

A jak w praktyce wygląda dostęp do informacji publicznej w Unii Europejskiej pokazuje sposób, w jaki SLLGO uzyskało odpowiedzi na swoje pytania. Stowarzyszenie wysłało zapytanie poprzez serwis AsktheEU – za jego pośrednictwem każda osoba może wysłać dowolne pytanie do instytucji unijnych. W serwisie można nie tylko prześledzić historię korespondencji, ale także zapoznać się z odpowiedziami Komisji.

SLLGO otrzymało również odpowiedź (w języku polskim) na pytanie zadane za pośrednictwem poczty elektonicznej. Można się z nią zapoznać w serwisie Pozarządowego Centrum Dostępu do Informacji Publicznej.