Publicystyka - ngo.pl

Krzysztof Więckiewicz, dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego (DPP) przedstawił informacje dotyczące wykazu OPP w związku z ustawowym obowiązkiem złożenia sprawozdań merytorycznych i finansowych oraz o abolicji ogłoszonej przez Minister Pracy dla niektórych organizacji pożytku publicznego, które nie znalazły się w wykazie.

– Z abolicji skorzystało ponad tysiąc organizacji. W sumie z systemu wypadnie około 1500 OPP. Teraz będziemy upominać te organizacje, aby złożyły sprawozdania, a jeśli tego nie zrobią – Minister Pracy skieruje wniosek do sądu o skreślenie ze statusu OPP – tłumaczył Krzysztof Więckiewicz.

Abolicja spotkała się z różnymi reakcjami. Jedni twierdzą, że to dobry pomysł, mający jednocześnie walor edukacyjny i przypominający, że istnieje obowiązek sprawozdawczości, a niedopełnienie go wiąże się z określonymi konsekwencjami. Ale pojawiły się też krytyczne opinie.

– Przyjmując całą wyjątkowość tego co się stało, to jednak nie zgadzam się z abolicją. Organizacja musi spełnić obowiązek sprawozdawczości, a przepis był znany od 9 miesięcy. Cała ta sytuacja pokazała też niezrozumienie statusu OPP, który tak naprawdę opiera na oczekiwaniu wielu organizacji co do tego, że będą beneficjentami 1%, a nie na tym, że biorą na siebie pewne szczególne zobowiązania wynikające z tego, że m.in. odpowiadają przed opinią publiczną za swoją działalność, w sposób szczególniejszy niż inne organizacje pozarządowe. 1% jest tylko przywilejem i pewnego rodzaju nagrodą, że OPP wypełniają swoje obowiązki. Tymczasem jest zupełnie na odwrót – powiedział Marcin Dadel, z Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT, członek RDPP.

Marcin Dadel zwrócił też uwagę na słabą politykę informacyjną Departamentu Pożytku Publicznego. Zauważył, że na stronie internetowej DPP brakuje informacji np. na temat różnego rodzaju procedur, obowiązków OPP i konsekwencji wynikających z ich niedopełnienia. Konieczne jest też publikowanie informacji o zbliżających się ważnych terminach dla organizacji, aby nie używały one argumentu, że o czymś nie wiedziały i dlatego nie dopełniły swoich obowiązków.

Wzór sprawozdania merytorycznego

Z kwestią wykazu OPP wiąże się bardzo ściśle projekt rozporządzenia w sprawie wzoru sprawozdania merytorycznego dla organizacji pożytku publicznego, który jest przygotowywany od kilku miesięcy, a obecnie znajduje się w Rządowym Centrum Legislacji (RCL). Być może mogłoby ono zacząć obowiązywać od marca tego roku, ale jak się okazało, jego wzór jest dość skomplikowany i wygląda inaczej niż ten przedstawiony np. podczas konferencji uzgodnieniowej. Ponadto członkowie RDPP byli zgodni, iż rozporządzenie powinno zawierać dwa załączniki z wersją pełną sprawozdania merytorycznego i skróconą, dla mniejszych organizacji.

– Obecny wzór sprawozdania jest zmieniony diametralnie w porównaniu do tego, jaki uzgodniliśmy wcześniej. Co więcej – zmusza organizacje do prowadzenia w inny sposób księgowości niż dotychczas. To rozporządzenie powoduje, że trzeba w księgowości pokazać dokładnie na co wydatkowany jest 1%. A organizacje często tego nie robią, mieszając pieniądze statutowe z 1%. Dlatego proponuję, aby wprowadzić to rozporządzenie od stycznia 2012 r., a w tej chwili pracować nad dwoma wzorami sprawozdań – tym pełnym i tym uproszczonym, a także zrobić akcję informacyjno-promocyjną i wyjaśnić, jakie są powody tego, że sprawozdanie jest rozbudowane – zaproponowała Anna Sienicka z Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, członkini RDPP.

– Tworzyliśmy rozporządzenie, które miało łączyć sprawy merytoryczne i finansowe, które jest nowoczesne, składane elektroniczne, które tworzy automatycznie bazy danych dostępne dla obywateli, którzy chcieliby zdobyć informacje o OPP. Mieliśmy świadomość, że dla wielu organizacji będzie to trudne rozporządzenie, bo bardzo podnieśliśmy w nim poprzeczkę sprawozdawczości. Konsekwentnie na każdej Radzie mówiliśmy też, że niektóre rubryki i sformułowania są w tym sprawozdaniu nadmiarowe w stosunku do małych organizacji i niektóre kolumny w sprawozdaniu mogły być oznaczone, że nie dotyczą mniejszych organizacji. Ale nigdy nie udało się nam doprowadzić do sytuacji, żeby zaistniały dwa wzory sprawozdania – małego i dużego. Dlatego byłbym zwolennikiem tego, żeby na razie obowiązywało stare sprawozdanie, ale należałoby rozpocząć prace i konsultacje nad przygotowaniem dwóch wzorów sprawozdań, które weszłyby w życie od stycznia 2012 roku – stwierdził Jakub Wygnański, współprzewodniczący Rady.

Musi być wzór

Tymczasem Piotr Kontkiewicz, zastępca dyrektora DPP powiedział, że podstawowym problemem jest to, iż wciąż nie ma wzoru, wg którego OPP mają sporządzać sprawozdanie merytoryczne.

– Moim zdaniem przedłużenie tego stanu niepewności o kolejny rok jest niewskazane. Organizacje już teraz pytają DPP na czym mają składać sprawozdania merytoryczne. Informujemy, żeby korzystały z dotychczasowego rozporządzenia ministra sprawiedliwości, bo zawiera elementy sprawozdania, które są istotne. Oznacza to, że wystarczy opisać w sposób dowolny, co organizacja robiła w trakcie roku. Dlatego uważam, że dobrze by było, aby rozporządzenie w sprawie wzoru sprawozdania merytorycznego weszło jak najszybciej w życie, żeby organizacje zmierzyły się z nim. A my podejmiemy pracę jeszcze w tym roku nad nowym rozporządzeniem, które określi wzór sprawozdania pełnego i uproszczonego. Wówczas konsultacje, jakie odbywałyby się z organizacjami odnosiłyby się już do konkretnych problemów, jakie wnikałyby przy wypełnianiu tego nowego formularza – zaproponował Kontkiewicz.

– Nie podoba mi się to, że wprowadzimy skomplikowane sprawozdanie dla wszystkich, dużych i małych organizacji, a potem będziemy to zmieniać. Tego rodzaju eksperymenty społeczne są dość ryzykowne – przestrzegał Jakub Wygnański.

Po burzliwej dyskusji ustalono, że prace nad wzorem sprawozdania zakończą się w takim kształcie, w jakim rozporządzenie znajduje się obecnie w RCL. Zostanie jednak dla niego przyjęte vacatio legis do stycznia 2012 r. Jednocześnie DPP wyjaśni od strony prawnej problem wzoru sprawozdawczości za rok 2011. Wszystkim tym działaniom będzie towarzyszyć szeroka akcja informacyjna ze strony DPP.

Regulamin konsultacji społecznych

Teresa Hernik, członkini RDPP zaprezentowała zmodyfikowaną wersję regulaminu konsultacji społecznych z Radą Działalności Pożytku Publicznego projektów dokumentów prawno-programowych dotyczących sfery pożytku publicznego. Członkowie Rady przyjęli go jednogłośnie.

– Ale należy go traktować jako dokument, w którym jeszcze mogą nastąpić zmiany i nad którym trzeba dalej pracować. Ponadto, razem z DPP kończymy duże badanie dotyczące konsultacji i rekomendacji. Jego wyniki mogą wpłynąć na mechanizm konsultacji przez Radę – wyjaśniał Jakub Wygnański. – Gotowy jest też serwis konsultacji on-line. Bardzo chciałbym, aby był on serwisem RDPP, ale nie dotyczącym konsultacji dokumentów wewnątrz Rady, tylko tych, które do nas przychodzą – także tych ustaw i rozporządzeń, które nie są może ważne dla RDPP, ale mogą być istotne dla niektórych organizacji i powinny zostać podane im do konsultacji – dodał.

Nowelizacja ustawy

Krzysztof Więckiewicz przedstawił informację na temat stanu spraw nad nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Projekt nowelizacji był już dyskutowany na posiedzeniach podkomisji sejmowej, od której otrzymał rekomendację. 3 lutego o godz. 11 odbędzie się posiedzenie komisji sejmowej, która zajmie się nowelą.

Wśród proponowanych zmian jest m.in.: art. 3 ust. 3 pkt. 4 ustawy. Otrzymał on brzmienie, które określa, że w przypadku spółek non profit sprawa dotycząca nieprzekazywania wypracowanych części dochodów dla akcjonariuszy, udziałowców i pracowników jest ściśle przyporządkowana formie prawnej, jaką mają spółki prawa handlowego działające non profit. W innym przypadku czytało się to tak, jakby sprawa dotyczyła także spółdzielni socjalnych, kościołów, związków wyznaniowych. Teraz jest pełna przejrzystość w tej sprawie.

– Druga istotna sprawa, to kwestia sprawozdawczości, jeśli chodzi o organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Proponowaliśmy, żeby sprawozdanie było opublikowane tylko w Biuletynie Informacji Publicznej i na to uzyskaliśmy zgodę. Z kolei w art. 11 dotyczącym możliwości zlecenia obsługi konkursu uszczegółowiliśmy, czego ta obsługa nie obejmuje – przede wszystkim ogłoszenia konkursu, powołania komisji konkursowej, ogłoszenia wyników, czyli te wszystkie elementy, które są domeną administracji publicznej nie wchodzą w zakres obowiązków tego, komu się zleca obsługę konkursu – wyjaśniał Krzysztof Więckiewicz.

Istotna zmiana dotyczy też delegacji ustawowej, która pozwala organizacjom na złożenie uproszczonego sprawozdania – ale będzie to zależało od uzyskiwanych przez organizację przychodów. Ich kwota jeszcze nie została ustalona. Na podkomisji zaproponowano także, aby przy noweli ustawy wprowadzić obligatoryjność tworzenia Rad Działalności Pożytku Publicznego na poziomie wojewódzkim. Warto się nad tym zastanowić, zwłaszcza że, jak zauważył Krzysztof Balon, członek RDPP, w wielu województwach jest nikłe zainteresowanie ich powołaniem.

Rozporządzenia i informacje

Rozporządzenie KRRiTv w sprawie OPP w mediach publicznych dotyczy programów publicystycznych, kampanii społecznych, informowania o 1%, a także wejścia w czas reklamowy. Tam, gdzie wymienia się wyodrębnione kwoty czasu, mówi się o programach ogólnopolskich, ale nie precyzuje się, o jakie programy chodzi. Istnieje niebezpieczeństwo, że programy OPP będą więc prezentowane w niszowych kanałach o niskiej oglądalności, a nie np. w TVP 1. Trzeba więc sprecyzować, o jakie kanały chodzi. Rozporządzenie nie opisuje też mechanizmu, w jakiej kolejności prezentowane będą programy OPP, jakich organizacji i kto ma o tym decydować. Członkowie RDPP zgodzili się, że nad rozporządzeniem trzeba jeszcze popracować i ponownie wysłać uwagi RDPP do KRRiTv.

Na posiedzeniu rozmawiano także o projekcie ustawy o zrzeszeniach, który ma zastąpić ustawę o stowarzyszeniach. Cały akt składa się 213 artykułów, z czego ponad 130 zmienia inne ustawy. Ustawa jest wzorowana na kodeksie spółek prawa handlowego. Do 3 lutego przyjmowane są opinie w tej sprawie przez jedną z komisji senackich.

– Środowisko trzeciego sektora, które zajmuje się tą ustawą jest sceptyczne wobec tego projektu, ponieważ zaciera on dotychczasowe rozumienie stowarzyszenia jako organizacji pozarządowej. I choć w ustawie jest wiele ciekawych rozwiązań, to środowisko mówi, aby tej ustawy nie uchwalać, tylko wprowadzić zmiany do ustawy o stowarzyszeniach – tłumaczył Marcin Dadel.

Z kolei Krzysztof Balon powiedział, że widzi głównie dodatnie strony ustawy. Najistotniejszy jest fakt, że nastąpi zniesienie nadzoru administracyjnego nad stowarzyszeniami. Zasugerował jednak, aby RDPP nie zajmowała stanowiska popierającego lub niepopierającego projektu ustawy. Ustalono jednak, że RDPP jest dobrym miejscem do spotkania, dyskusji, ekspertyz i konsultacji w sprawie tej ustawy i na najbliższych posiedzeniach będzie się do niej wracać.

Mówiono również o projekcie ustawy o petycjach, który został poddany konsultacjom. Spotkanie w parlamencie poświęcone tej ustawie ma się odbyć za dwa tygodnie. To inicjatywa cenna przede wszystkim dla obywateli, bo pozwala im w każdej sprawie zabierać głos i oczekiwać jakiegoś rozwiązania sprawy.

Uproszczona księgowość

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych wystąpiła do Ministerstwa Finansów z apelem o uproszczenie księgowości dla organizacji pozarządowych. Minister Finansów skierował pismo do RDPP, w którym napisał, że jest to sprawa bardziej dla Rady lub Ministra Pracy i zasugerował, że kwestia uproszczonej księgowości powinna być rozstrzygnięta w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Marcin Dadel zobowiązał się przygotować stanowisko RDPP w odpowiedzi dla MF. W międzyczasie pojawił się projekt ustawy o zrzeszeniach, w którym po raz pierwszy opisano, jak taka uproszczona księgowość mogłaby wyglądać.

– Chodzi o wyłączenie z obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych tych podmiotów, które chcą to zrobić. I jednocześnie ustawa wskazuje w jaki sposób prowadzić uproszczoną ewidencję – ona jest oparta o podatkową księgę przychodów i rozchodów. Ponadto uprawnienie do prowadzenia uproszczonej księgowości będą miały organizacje, których przychody nie przekroczyłyby 1 200 000 euro. Taka sama kwota jest w Ustawie o rachunkowości, w Ustawie o spółdzielniach i taką kwotę proponują senatorowie w projekcie ustawy o zrzeszeniach. W każdym razie nie zmienia się sposób gospodarowania majątkiem, tylko sposób jego ewidencjonowania – wyjaśnił Marcin Dadel.

Okazało się również, że jedna z kancelarii prawniczych współpracująca z Centrum Pro Bono też przygotuje propozycję uproszczonej księgowości, tylko że do Ustawy o rachunkowości. Propozycja będzie gotowa w ciągu najbliższych 2 tygodni. Będą więc niejako dwa materiały, nad którymi będzie można pracować i poddać je konsultacjom.

Zespół ds. wdrażania

Z kolei Tomasz Schimanek przedstawił informacje na temat Zespołu ds. wdrażania podziałania 5.4 w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki. Zespół powstał z inicjatywy OFOP i SPLOT w odpowiedzi na duże niezadowolenie organizacji sieciowych w 2008 r. z wyników ogłoszonego konkursu w ramach działania 5.4, dotyczącego wsparcia sieci organizacji. Pierwsze spotkanie zespołu, w którego skład wchodzą przedstawiciele rządu i strony pozarządowej odbyło się w kwietniu 2009 r. Jest to ciało, które opiniuje plany działań na kolejne lata, kryteria i dokumentacje konkursową do poszczególnych konkursów w ramach działania 5.4.

– Staramy się też na podstawie informacji, jakie uzyskujemy od departamentu wdrażania monitorować realizację tych projektów, które zostały złożone w konkursach. Obecnie mamy też do zaopiniowania bardzo duże zmiany dotyczące działania 5.4 zaproponowane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, które generalnie trochę inaczej ustawiają kształt tego działania. Mam wrażenie, że zespół zdaje egzamin. Jego opinie są słuchane. Czasami nawet opinia strony pozarządowej ma większe znaczenie niż departamentu merytorycznego – zapewnił Schimanek.

Mechanizm rekomendacji

Jeśli chodzi o rekomendację RDPP na członka do prac w Komitecie Monitorującym dla Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego stwierdzono, że już niedługo kończy się kadencja tego komitetu. I zamiast szukać kogoś, kto na rok zasiadłby w komitecie w zastępstwie przedstawiciela Fundacji CASE, który złożył rezygnację – Rada wytypowała na członka komitetu ks. Stanisława Słowika z Caritas Diecezji Kieleckiej, członka RDPP. Rada przyjęła też kandydaturę Zbysława Thomasa na członka w Radzie Wojewódzkiego Oddziału Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia w Poznaniu. Zaproponowano także, aby w przyszłości przy rekomendowaniu członków z ramienia RDPP do Rad Wojewódzkich NFZ korzystać z pomocy Wojewódzkich RDPP, jeśli już powstaną.

Ustalono także, że Zespół ds. Dialogu Społecznego Rady opracuje mechanizm budowania rekomendacji członków różnych gremiów, ciał i rad z ramienia RDPP, aby wreszcie uporządkować politykę dotyczącą mechanizmów rekomendacji przez Radę.

Ustalono, że kolejne posiedzenia Rady obędą się 9 marca, 6 kwietnia i 18-19 maja.