Publicystyka - ngo.pl

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, nad którą prace zakończyła przedwczoraj (12 lutego 2003) Komisja Nadzwyczajna “Przedsiębiorczość – Rozwój - Praca” (czytaj więcej>> ) wprowadzi, prawdopodobnie od 2004 roku, możliwość przekazania 1% podatku na rzecz organizacji pozarządowych pożytku publicznego przez osoby indywidualne. Podobne rozwiązanie od kilku lat funkcjonuje na Węgrzech oraz na Słowacji, niedawno parlament Litewski uchwalił ustawę, pozwalającą na przekazanie 2% podatku na rzecz NGOs przez osoby fizyczne.

W 1996 roku węgierski Parlament postanowił wprowadzić radykalnie nową ideę wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego – możliwość przekazywania 1% podatku osób fizycznych dla organizacji pozarządowych. Był to zupełnie nowy typ pośredniego wsparcia państwa dla organizacji oraz nowe źródło dochodów organizacji. Z drugiej strony jest to nowy mechanizm dla decentralizacji i demokratyzacji podejmowanych decyzji, związany z uspołecznieniem państwa. Podatnicy decydując o bezpośrednim przeznaczeniu części podatku prowadzą swoiste głosowanie wskazując określoną organizację. Podatnicy decydujący się na wskazanie określonej organizacji wyrażają swoje poparcie dla działalności organizacji, jak również swoje zaufanie do organizacji jako instytucji.

W 1998 roku na Węgrzech wprowadzono system 1% + 1%, przy czym drugi “jeden procent” podatku podatnicy mogą przekazywać na rzecz organizacji wyznaniowych (kościelnych).

Na Węgrzech, zgodnie z funkcjonującym mechanizmem, podatnicy wskazują organizacje, na rzecz której przekazują 1%, w odpowiedniej rubryce rocznego sprawozdania finansowego. Taki system jest krytykowany przez liderów organizacji, jako że nie ma możliwości społecznej kontroli wykonywania wskazanych przekazów przez administracją podatkową – dane wskazane w oświadczeniu podatkowym są pod ochroną prawa w zakresie ochrony danych osobowych. Ponadto, w przypadku wstawienia jedynie krzyżyka w odpowiedniej rubryce zeznania podatkowego nie powoduje powstania więzi pomiędzy podatnikiem a wskazaną organizacją – przekazywanie dotacji jest anonimowe.

Znaczący udział wśród wskazywanych organizacji mają fundacje związane z określoną szkołą, szpitalem oraz innymi instytucjami użyteczności publicznej, prawdopodobnie bezpośrednio znanej podatnikowi.

Zgodnie ze statystyką opracowaną przez węgierską administrację podatkową ogólna suma wpływów w latach 1997 - 2002 z tego tytułu na rzecz organizacji systematycznie zwiększała się każdego roku. Suma wpływów organizacji z tego tytułu w 1999 roku wyniosła w tym 10-milionowym kraju ok. 12 mln dolarów. W roku 2001 przekazano w ten sposób 23 mln dolarów.

W 1997 r. Węgrzy najczęściej wspierali organizacje działające na polu:

• edukacji – 40,6% przekazanych w ten sposób pieniędzy,
  
• opieki zdrowotnej – 20,9%
  
• pomocy społecznej – 15,2%
• 
  
  Statystyka prowadzona przez administrację skarbową wskazuje, że w rzeczywistości około 1/3 węgierskich podatników przekazuje 1% na rzecz organizacji . Badania przeprowadzone w Polsce wskazały, że 71% podatników jest zainteresowanych przekazaniem 1% podatku, gdyby była taka możliwość.
  
  Dochód organizacji z tytułu przekazania 1% podatku przez podatników nie jest jedynie dodatkowym źródłem przychodów. Po pierwsze, nie są to pieniądze z przeznaczeniem na konkretne wydatki projektowe, tak jak w przypadku grantów. Po drugie, pieniądze pochodzące z tego źródła są całkowicie “apolityczne”, bez jakichkolwiek ewentualnych personalnych powiązań politycznych lub samorządowych. Jedynie istotność celów i poczucie zaufania do organizacji wpływa na podejmowaną przez podatnika decyzję.
  
  Badania pokazują także, że małe, lokalne organizacje są o wiele bardziej przekonywujące dla obywateli niż dla administracji, udzielającej zazwyczaj grantów na realizację zadań zinstytucjonalizowanym organizacjom.