Publicystyka - ngo.pl

Miejsko-wiejska gmina Jarocin jest położona w środkowo-południowej Wielkopolsce. Zamieszkuje ją ponad 45 tys. mieszkańców, z tego 27 tys. to mieszkańcy miasta Jarocin. W 2003 r. z inicjatywy władz gminy przygotowano i uchwalono pierwszy program współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Program stanowił jakościową zmianę w podejściu gminy do współpracy z NGO. Ideą tego programu było sukcesywne wycofywanie się gminy z realizacji niektórych zadań własnych i przekazywanie ich do realizacji organizacjom, które mogły wykonać te zadania efektywniej.

Realizacja przyjętego programu wymagała zbudowania nowych, partnerskich relacji między samorządem gminy i organizacjami pozarządowymi. Stosowane formy współpracy były z roku na rok poszerzane i doskonalone. Obecnie jest to zróżnicowany zestaw działań i środków odnoszących się do trzech modelowych płaszczyzn: tworzenia programów i polityk gminnych, realizacji zadań i usług publicznych oraz tworzenia warunków do społecznej aktywności.

• sporządzanie rocznego programu współpracy z udziałem NGO. Podczas jego opracowywania odbywają się dwa spotkania-konsultacje, na które listownie zapraszani są przedstawiciele wszystkich organizacji współpracujących z gminą. Podczas tych spotkań przedstawiają one swoje uwagi do projektu programu współpracy, który wcześniej dostępny jest na stronie internetowej gminy, a w wersji papierowej możliwy do pobrania w urzędzie. Wszystkie zgłoszone uwagi są analizowane i w miarę możliwości uwzględniane w ostatecznym kształcie programu. Wspólnie ustalane są zadania priorytetowe do realizacji w danym roku budżetowym;
• udział mieszkańców gminy w stworzeniu Strategii Promocji Gminy przez możliwość udziału w cyklu warsztatów poświęconych opracowaniu tego dokumentu;
• zaangażowanie mieszkańców gminy w tworzenie Strategii Rozwoju Miasta przez możliwość wypowiedzenia się za pomocą specjalnych ankiet.

• powołanie zespołów ds. konsultacji samorządu z organizacjami pozarządowymi. Istnieją cztery zespoły tematyczne: kultury i sztuki, sportu i kultury fizycznej, zdrowia i profilaktyki, oświaty i ekologii. Komisje są powoływane i pracują zgodnie z regulaminem będącym załącznikiem do programu współpracy. W każdym zespole zasiada: troje przedstawicieli NGO, dwoje radnych, jeden pracownik urzędu miejskiego;
• udzielanie organizacjom wsparcia finansowego na realizację projektów;
• ogłaszanie harmonogramu realizacji konkursów ofert, co nie wyklucza organizacji konkursów śródrocznych, które wynikają z bieżących potrzeb zgłaszanych przez NGO;
• pomoc dla organizacji w wypełnianiu formularzy wniosków, uruchamiana przed składaniem ofert w konkursach ogłaszanych przez gminę (cotygodniowe dyżury specjalistów w ramach Jarocińskiego Centrum Organizacji Pozarządowych – JCOP);
• udzielanie organizacjom wsparcia pozafinansowego na realizację projektów (organizacyjnego, merytorycznego, użyczanie stowarzyszeniom gminnych nieruchomości i lokali na prowadzenie działalności statutowej);
• bezpośrednia współpraca z NGO przy organizacji inicjatyw, akcji czy imprez tematycznych lub świąt lokalnych, np. współorganizacja festiwalu stowarzyszeń „Mamy talent”, całodniowej imprezy plenerowej, podczas której na scenie organizacje prowadzące prezentują efekty swojej pracy i działania.

• powołanie przez gminę pełnomocnika ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi, stały kontakt z nim i wymiana informacji z organizacjami;
• gromadzenie informacji na temat potrzeb i planów lokalnych NGO oraz pomoc w znajdowaniu źródeł ich finansowania i przygotowaniu aplikacji;
• stworzenie mapy aktywności NGO gminy Jarocin (przygotowanie internetowej bazy danych o organizacjach z podaniem ich najważniejszych obszarów działalności);
• udostępnienie „mini-biur” dla organizacji w ramach JCOP (pomieszczenia, w których organizacje mogą korzystać z komputerów z dostępem do Internetu i podstawowych materiałów biurowych);
• organizowanie spotkań i szkoleń dla przedstawicieli NGO; tematy szkoleń są określane na podstawie badań potrzeb szkoleniowych w organizacjach; szkolenia są też okazją do wymiany doświadczeń, poglądów, przeprowadzania wywiadów i badań fokusowych;
• prowadzenie konsultacji i doradztwa dla organizacji w zakresie prawnym, organizacyjnym, rachunkowo-księgowym, pozyskiwania środków (systematyczne dyżury specjalistów w dogodnych dla członków NGO godzinach popołudniowych);
• umieszczanie na stronie internetowej gminy informacji na temat akcji, przedsięwzięć i imprez organizowanych przez organizacje;
• prowadzenie stałej rubryki dla organizacji pozarządowych i o nich  w prasie lokalnej – bezpłatnym dwutygodniku, który dociera do każdego gospodarstwa na terenie gminy;
• bezpłatne udostępnianie słupów ogłoszeniowych na terenie całej gminy
  na prowadzenie akcji plakatowych promujących imprezy i przedsięwzięcia realizowane przez NGO;
• cotygodniowy newsletter wysłany do organizacji;
• prowadzanie wśród mieszkańców badań dotyczących funkcjonowania urzędu;
• podejmowanie kluczowych decyzji w drodze konsultacji społecznych, jak
  np. kwestia reorganizacji ruchu w centrum miasta, przekształcania szkół publicznych w niepubliczne prowadzone przez stowarzyszenia;
• utworzenie specjalnego niskooprocentowanego funduszu pożyczkowego dla organizacji działających na terenie gminy Jarocin; fundusz udziela pożyczek dla NGO w kwocie do 100 tys. zł na maksymalnie trzy lata; oprocentowanie pożyczki jest utrzymane na poziomie oprocentowania lokat oszczędnościowych;
• gmina planuje uruchomienie – w ramach budżetu gminy, w oparciu o nowe regulacje prawne – bezzwrotnego funduszu wkładów własnych dla organizacji ubiegających się o środki od zewnętrznych grantodawców.

Ponieważ zakres wsparcia dla organizacji pozarządowych znacznie się poszerzył w ostatnim czasie, gmina zdecydowała o częściowym przekazaniu go do realizacji organizacji pozarządowej. Od września 2010 r. znaczna część wymienionych powyżej zadań została zlecona do realizacji organizacji pozarządowej, która uzyskała dotację z PO FIO i prowadzi Jarocińskie Centrum Organizacji Pozarządowych. Dzięki takiemu rozwiązaniu zakres usług na rzecz organizacji i poradnictwa dla lokalnej społeczności znacznie się poszerzy, przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów ponoszonych przez gminę. W budżecie zaplanowanym na prowadzenie Centrum przez najbliższe półtora roku wsparcie ze strony gminy to tylko 20% ogólnych kosztów zadania.

Dziedziną, w której po 2003 r. zaczęto realizować nową strategię współpracy, była oświata i wychowanie. Wcześniej placówki oświatowe były bezpośrednio zależne od decyzji urzędników gminy. Zaangażowanie organizacji w proces zarządzania oświatą spowodował znaczącą racjonalizację wydatków oświatowych przy równoczesnym zachowaniu dotychczasowego poziomu usług edukacyjnych w gminie. Więcej na ten temat także na ngo.pl.

Polityka władz samorządowych gminy Jarocin polegająca na przekazywaniu zadań organizacjom nie ogranicza się jednak tylko do oświaty i wychowania. Trzeci sektor częściowo bądź całkowicie przejął i z powodzeniem realizuje sporą część zadań własnych gminy także w zakresie kultury, sportu, krajoznawstwa, profilaktyki uzależnień, ochrony przeciwpożarowej, usług opiekuńczych i ochrony zwierząt.

Na terenie gminy Jarocin działa 107 czynnych stowarzyszeń i klubów sportowych, z tego około 50 powstało po 2003 r. Większość tych organizacji bardzo aktywnie uczestniczy w programie współpracy z samorządem gminy. W 2010 r. gmina współpracowała z 75 organizacjami, które realizowały 195 zadań (w tym 36 zadań finansowanych poza otwartymi  konkursami ofert – dotacje dla ochotniczych straży pożarnych oraz niepublicznych placówek oświatowych). W ramach otwartych konkursów ofert podpisano 159 umów (poza tym dwie umowy wieloletnie z 2007 r.). Dotacje dla NGO w budżecie gminy wyniosły w 2010 r. 8 945 785 zł (w 2003 r. – 1 071 tys. zł).

Systemowy projekt „Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych – wypracowanie i upowszechnienie standardów współpracy” jest współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Działanie 5.4.1 PO KL – „Wsparcie systemowe dla trzeciego sektora”.