Publicystyka - ngo.pl

Kilka dni temu Ministerstwo Finansów opublikowało komunikat odnoszący się do licznych pytań i wątpliwości zgłaszanych przez organizacje pozarządowe. To dobry moment, żeby podsumować i przypomnieć jeszcze raz to, co każda organizacja powinna wiedzieć o wspomnianej ustawie.

Stowarzyszenia są praktycznie wyłączone spod ustawy. Praktycznie, bo ustawa wprawdzie mówi, że „instytucjami obowiązanymi” są „stowarzyszenia posiadające osobowość prawną oraz przyjmujące płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15 000 euro, również w drodze więcej niż jednej operacji”, ale przecież rzadko – o ile w ogóle – zdarza się, że stowarzyszenie przyjmuje w gotówce wpłaty stanowiące równowartość ok. 60 000 zł. Większość stowarzyszeń, jeśli już ma szczęście do tak hojnych darczyńców, wsparcie w takiej wysokości przyjmuje w formie wpłat na konto, a nie w gotówce. Jeśli więc prowadzisz stowarzyszenie, ale nie przyjmuje ono wpłat gotówkowych o wartości przekraczającej równowartość 15 000 euro (bierzemy pod uwagę pojedyncze wpłaty lub wpłaty ze sobą powiązane, a nie łączną sumę wszystkich wpłat w ogóle!), ustawa nie nakłada na taką organizację żadnych obowiązków.

W przeciwieństwie do stowarzyszenia, fundacja jest „instytucją obowiązaną” bez względu na to jak długo działa, co robi, jak jest finansowana, i czy w ogóle ma jakiekolwiek środki. Każda fundacja ma szereg obowiązków wynikających z ustawy, co więcej, ustawa przewiduje bardzo surowe kary za niewywiązanie się z wynikającej z niej obowiązków, nawet jeśli wynikało ono z niewiedzy i nie wiązało się z żadnymi nieprawidłowościami finansowymi. Jeśli więc Twoja fundacja jeszcze nie dopełniła wszystkich formalności wynikających z ustawy, krótkie podsumowanie tego, co koniecznie musicie zrobić:

• Wprowadzić w formie pisemnej wewnętrzną procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu – procedura taka powinna zostać przyjęta uchwałą właściwego organu fundacji (w większości fundacji będzie to zarząd), przykładowy wzór można znaleźć w serwisie poradnik.ngo.pl (kliknij tutaj).
• Wyznaczyć osobę odpowiedzialną za wykonywanie obowiązków określonych w ustawie – to też powinniśmy mieć formę uchwały zarządu fundacji.
• Zapewnić tej osobie udział w programie szkoleniowym – najwygodniej polecić pracownikowi skorzystanie z udostępnionego przez Ministerstwo Finansów bezpłatnego kursu e-learningowego na stronie http://www.giif.wortalszkoleniowy.pl/
• Stosować wobec swoich klientów (klient fundacji to w tym przypadku osoba fizyczna lub prawna, z którą fundacja ma podpisane umowy, odnosi się to więc zarówno do darczyńców, jak i podmiotów otrzymujących wsparcie od fundacji) środki bezpieczeństwa finansowego. Zakres stosowania środków bezpieczeństwa finansowego jest określany na podstawie oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, zwanej dalej „oceną ryzyka”, dokonanej w wyniku analizy, z uwzględnieniem w szczególności rodzaju klienta, stosunków gospodarczych, produktów lub transakcji. Analizę taką przeprowadza się raz, jej wynikiem jest odpowiedni poziom ryzyka, jaki fundacja przypisze swojemu klientowi. Jeżeli to jest np. ryzyko podstawowe to ponowna analiza może odbyć się np. za trzy lata lub jeżeli będą miały miejsce sytuacje nadzwyczajne.

Powyższe punkty odnoszą się do każdej fundacji, bez względu na to czy i jakie środki przyjmuje od swoich darczyńców lub przekazuje swoim beneficjentom. Dodatkowo, fundacje przeprowadzające transakcje gotówkowe (lub transakcje przekazania wartości majątkowych) w wysokości równej lub przekraczającej równowartość 15 000 euro mają obowiązek rejestrować je w rejestrze transakcji. Obowiązek rejestracji tych transakcji występuje zawsze, zarówno w przypadku, gdy fundacja jest podmiotem przyjmującym, jak i gdy jest podmiotem przekazującym gotówkę lub wartości majątkowe.

Wzór rejestru transakcji, sposób jego prowadzenia oraz tryb przekazywania zgromadzonych w nim danych Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej reguluje rozporządzenie Ministra Finansów (http://www.mf.gov.pl/_files_/giif/akty_prawne/rozporzadzenie_tj.pdf), dopuszcza ono zarówno papierową, jak i elektroniczną formę. Rejestr w formie papierowej powinien być prowadzony w formie zbroszurowanych i kolejno ponumerowanych kart transakcji (wzór karty transakcji jest załącznikiem do rozporządzenia), sporządzanych i wypełnianych oddzielnie dla każdej rejestrowanej transakcji. Karty transakcji powinny być wypełniane ręcznie lub maszynowo, dane do rejestru transakcji wprowadza się nie później niż następnego dnia roboczego po zrealizowaniu transakcji. Szczegółowe wyjaśnienia jak należy ją wypełniać w przypadku fundacji, zawarte są w opublikowanym ostatnio komunikacie ministerstwa.

Większość fundacji nie dokonuje transakcji podlegających rejestracji, a zatem nie będzie miała obowiązku rejestru transakcji w GIIF. Nie zwalnia jej to jednak z obowiązków wymienionych wcześniej. Jak bardzo ważne jest ich dopełnienie niech świadczy wysokość przewidzianych w ustawie sankcji. Samo niedopełnienie obowiązku przeszkolenia pracowników może się dla fundacji skończyć karą w maksymalnej kwocie 750 000 zł, a członkowie zarządu fundacji, którzy nie dopełnią obowiązku wprowadzenia wewnętrznej procedury ryzykują karę nawet do 3 lat pozbawienia wolności. Taką samą karę ustawa przewiduje za niewyznaczenie osoby odpowiedzialnej.

Uczulam więc fundacje i zachęcam do korzystania z bezpłatnego wsparcia. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach programu „Fimango – zarządzanie finansami w organizacjach pozarządowych” finansowanego przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności oferuje bezpłatne poradnictwo, także w zakresie jakiego dotyczy ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Polecam też publikację FRSO na ten temat: „Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu”.