Publicystyka - ngo.pl

W grudniu zaproponowaliśmy Wam debatę z okazji Dnia Wolontariusza. Niestandardową i trochę zaczepnie. Niestandardową – bo debatowaliśmy o nieodpłatnej pracy, którą świadczą pracownicy i pracownice firm, biorąc udział w zorganizowanych przez macierzystą firmę programach wolontariackich.

Zaczepnie – bo pytaliśmy, co w tych programach jest dobrą praktyką, a co nie powinno się zdarzać. Bazowaliśmy na zasłyszanych złych przykładach – poddając je ocenie debatantek i debatantów, zajmujących się wolontariatem pracowniczym, odpowiedzialnym biznesem i filantropią.

Pytaliśmy, czy wolontariat pracowniczy jest przyczynkarski (firmy stosują go, „jak im wygodnie”), czy można oceniać pracownika wyżej za to, że świadczy pracę społeczną.

Zaczepka pozostała zaczepką – żadna z wypowiadających się osób nie potwierdziła, że to, o co pytamy, to powszechna w firmach praktyka. Z jednej strony, nie może być powszechna z przyczyn statystycznych. Z badań Stowarzyszenia Klon/Jawor wynika, że w 2012 jedynie 6% organizacji gościło u siebie wolontariuszy i wolontariuszki z firm. Z drugiej, jak twierdzili debatanci, to wyjątek, a nie reguła.

Wiele programów robionych jest z głową – twierdziła w swojej opinii Ewa Wojsławowicz z Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Wojsławowicz nie widzi nic złego w łączeniu pracy społecznej z integracją pracowników, zastrzega jednak: „Pierwsza rzecz: wolontariusze powinni podejmować się działań odpowiadających im kompetencjom. Inaczej jest to strata czasu, energii i pieniędzy. Druga rzecz: wszyscy uczestnicy wyjazdu muszą działać dobrowolnie. Taka jest istota wolontariatu. Nikt nie może być zmuszany do pracy. Trzecia sprawa: przygotowanie wyjazdów integracyjnych z wolontariatem często zleca się firmom eventowym, a to błąd”. Te nie potrafią zarządzać programem pracy społecznej.

Ewa Wojsławowicz twierdziła też, że wynagradzanie pracowników-wolontariuszy w postaci wystawiania im lepszej oceny pracowniczej byłoby sprzeczne z ideą wolontariatu, bo ten jest dobrowolny i nie powinien potrzebować dodatkowych „zachęt” (podobnie twierdzili Natalia Ćwik i Kazimierz Żurek). Ewa Wojsławowicz nie spotkała się jednak z taką praktyką.

Nic na siłę – twierdziła w opinii Natalia Ćwik z Go Responsible Consulting. To, co robią pracownicy w trakcie wolontariatu, powinno odpowiadać temu, w co wierzą. To pierwsza zasada programu wolontariackiego dla pracowników tworzonego „z głową”. Pozostałe trzy to według Natalii Ćwik: kompetencje (pracownicy-specjaliści ofiarowują organizacji swój czas i najcenniejsze umiejętności, którymi „zarabiają w pracy), sensowność (pracownicy-wolontariusze wykonują zadania, które są dla organizacji efektywne) i dobrowolność (wiadomo).

Według Ćwik idziemy w dobrą stronę: wiele firm stosuje programy-kalki, wzorując się na niewielu najlepszych, ale w sumie tylko tyle można by wolontariatowi pracowniczemu w tej chwili zarzucić.

Nie trzeba się zgadzać na wszystko – stwierdziła w swojej opinii Maria Roman ze Stowarzyszenia Scena Myśli, przerzucając nieco odpowiedzialności za jakość programu wolontariackiego na organizację, która przyjmuje wolontariuszy u siebie: „Na pozorne działania nie powinny godzić się także organizacje – jeśli nie potrzeba nam pomocy w malowaniu świetlicy, nie angażujmy do tego wolontariuszy. Jeśli organizacja zgadza się na taki rodzaj wsparcia, jest odpowiedzialna za marne efekty”.

Roman rozumie też, że firmy mogą oceniać pracowników za prace społeczne, bo część nagród w przedsiębiorstwach jest pozafinansowa. Rozumie też sytuacje, w której informatyk po 8 godzinach pracy nie chce społecznie siadać do komputera. Podpowiada, że każdemu wolontariuszowi (nie tylko dzielącemu się doświadczeniem) należy się „dziękuję”.

Wolontariat „najlepiej zespołowy” widziałby Paweł Łukasiak z Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce. „Potrzebne są propozycje pracy wolontariackiej opartej nie tylko na prostych czynnościach dla pojedynczych osób, ale konkretne wyzwania dla całych, choćby kilkuosobowych zespołów” – pisał w swojej opinii.

Przekonywał też, że nic tak nie niszczy idei wolontariatu, jak złe zarządzanie („widok wolontariuszy opartych o grabie”). Natomiast warto rozwijać programy pracy społecznej (nie tylko biznesowe), bo podnosząc jej wartość, podnosimy wartość pracy w ogóle.

„Podejdźmy do tematu profesjonalnie” – namawiał w swojej opinii Kazimierz Żurek ośrodka analitycznego THINKTANK. Przytaczał badania Centrum Wolontariatu, w których 86% firm docenia wolontariat jako okazję do podwyższania kompetencji swoich pracownic i pracowników. Żurek proponowałby organizowanie programów wolontariackich, które nastawione są właśnie na tę korzyść dla firm.

Wówczas wolontariat nie będzie pozorowany, pracownicy-wolontariusze się do niego przygotują, a zarząd firmy – zechce weń więcej zainwestować. Ostatecznie organizacje powinny wyjść na tym dobrze.