Publicystyka - ngo.pl

Prace nad przedstawionym w czerwcu 2017 r. wstępnym projektem założeń do ustawy o ekonomii społecznej i solidarnej rozpoczęły się w październiku 2016 r. Pod dokumentem podpisuje się Departament Ekonomii Społecznej i Pożytku Publicznego w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Grupa ds. strategicznych i programowych Krajowego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej.

Założenia opisują projekt ustawy, która będzie miała 6 rozdziałów. Pierwszy zawiera przepisy ogólne – m.in. definicje. Wśród nich znajdziemy dwie kluczowe dla projektu: definicję ekonomii społecznej i definicję ekonomii solidarnej.

• tworzeniu miejsc pracy w celu aktywizacji oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym tworzeniu jednostek reintegracyjnych przygotowujących do trwałej aktywności zawodowej i społecznej;
   
• świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej, oraz
   
• realizacji zadań́ publicznych w zakresie rozwoju lokalnego.

Czemu ma służyć takie rozróżnienie? „Dotychczas zawężano pojęcie ekonomii społecznej wyłącznie do podmiotów realizujących cele prozatrudnieniowe. Takie podejście eliminowało z polityk publicznych znaczącą część sektora ekonomii społecznej, pomimo że wszystkie podmioty obywatelskie i spółdzielcze spełniały cechy ekonomii społecznej. W ten sposób niewykorzystany i marginalizowany był istotny potencjał sektora ekonomii społecznej. Rozróżnienie pojęć ekonomii społecznej i ekonomii solidarnej pozwoli skorygować dotychczasową tendencję” – tłumaczą w założeniach autorzy.

Postuluje się, żeby przedsiębiorstwem społecznym był podmiot, który prowadzi działalność odpłatną pożytku publicznego lub działalność gospodarczą (lub odpowiednio działalność oświatową lub kulturalną). Podmiot taki musi też spełniać inne warunki.  Wymieńmy je:

• podstawowym celem jego działania zapisanym w statucie jest reintegracja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub realizacja usług społecznych użyteczności publicznej czy zadań publicznych w zakresie rozwoju lokalnego;
   
• nie dystrybuuje zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy udziałowców, akcjonariuszy lub pracowników, lecz przeznacza na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa i reintegrację zawodową i społeczną lub działalność w sferze pożytku;
   
• jego struktura zarządzania lub własnościowa opiera się na współzarządzaniu, akcjonariacie pracowniczym, współwłasności pracowniczej lub zasadach partycypacji pracowników;
   
• zatrudnia nie mniej niż trzech pracowników na podstawie umowy o pracę albo spółdzielczej umowy o pracę;
   
• wynagrodzenia zatrudnionych nie przekraczają trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia;
   
• zatrudnia osoby zagrożone wykluczeniem społecznym lub niepełnosprawne (pracownicy ci mają stanowić określony procent w zależności od charakteru podmiotu – celów realizowanych przez podmiot);
   
• prowadzi reintegrację zawodową i społeczną osób zagrożonych wykluczeniem.
  
  (pełna definicja – patrz założenia).

To nie koniec definicji. Kolejne określenia, które będzie musiała sprecyzować ustawa, to:

Jak widać obszar definicyjny, który autorzy założeń próbują ogarnąć na potrzeby ustawy, jest szeroki. W dużej mierze właśnie jego kształt zdecyduje o tym, kto odnajdzie się w nowych przepisach i na jakie sfery społecznej aktywności (w tym aktywności organizacji pozarządowych) ustawa wpłynie.

W założeniach opisuje się uprawnienia przedsiębiorstw społecznych (uprawnienia te nazwano w dokumencie mechanizmami). Nie kieruje się ich do szerokiego kręgu podmiotów określonego w katalogu podmiotów ekonomii społecznej. Z uprawnień skorzystają tylko podmioty, które zmieszczą się w definicji przedsiębiorstwa społecznego.

Do proponowanych mechanizmów-uprawnień przedsiębiorstw społecznych należą m.in.:

• różne rodzaje wsparcia finansowego (dotacje i refundacje z określonych funduszy, np. z Funduszu Pracy) na tworzenie, utrzymanie i finansowanie miejsc pracy,
   
• katalog zwolnień podatkowych,
   
• możliwość obniżenia wpłat na PFRON,
   
• dostęp do preferencyjnych pożyczek,
   
• preferencje w prawie zamówień publicznych.

W zgodzie z założeniami przyszła ustawa wyróżni przedsiębiorstwa społeczne i ułatwi im pracę, nadając określone uprawnienia. A jaką przewidziano rolę dla podmiotów ekonomii społecznej, które nie będą przedsiębiorcami społecznymi, ale których szeroki katalog zawarto w propozycji? Tę rolę opisze rozdział III przyszłej ustawy (Formy udziału podmiotów ekonomii społecznej i solidarnej w programowaniu i realizacji usług społecznych użyteczności publicznej, zadań publicznych w zakresie rozwoju lokalnego oraz wspierania inicjatyw obywatelskich/społecznych na rzecz otoczenia ekonomii społecznej i solidarnej). W założeniach wskazano, że najważniejszy będzie udział w kreowaniu polityk.

„Podstawowym zadaniem i uprawnieniem podmiotów ekonomii społecznej i solidarnej we wspólnocie samorządowej powinno być uczestnictwo w kreowaniu, realizacji i monitorowaniu polityk publicznych w zakresie usług społecznych użyteczności publicznej i zadań publicznych w zakresie rozwoju lokalnego, poprzez udział w tworzeniu gminnych i powiatowych Lokalnych Programów Rozwoju Społecznego”.

• o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
• o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
• o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
• o pomocy społecznej,
• o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,
• o przeciwdziałaniu narkomanii,
• o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Przedstawione założenia są skomplikowanym dokumentem. Skomplikowana będzie też prawdopodobnie regulacja, która na ich podstawie powstanie. Informacje podane powyżej to tylko zarys najważniejszych elementów budowanego systemu (pominięto tu np. rozdział IV z zasadami realizacji usług społecznych, który potraktowany jest w założeniach bardziej skrótowo niż rozdziały wcześniejsze i ma charakter bardziej postulatywny).

Nie jest jasne, czy same założenia będą jeszcze poddane szerszym społecznym konsultacjom w oficjalnym rządowym trybie. Jest prawdopodobne, że od razu zostanie przedstawiony projekt ustawy i to on będzie przedmiotem konsultacji. Niezależnie jednak od tego, jaka opcja zostanie wybrana, warto dokładnie zapoznać się z założeniami. Tworzony akt znacząco wpłynie na działanie organizacji pozarządowych, a konstytuując szeroki obszar ekonomii społecznej i solidarnej, wymusi przedefiniowanie ram, w których obecnie poruszają się organizacje – ram zapisanych w ustawie o pożytku.

WSTĘPNY PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO USTAWY O EKONOMII SPOŁECZNEJ I SOLIDARNEJ
tekst projektu w serwisie pozytek.gov.pl [format pdf]

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.